Στις αρχές του επόμενου μήνα (6-10 Ιουνίου) θα πραγματοποιηθεί στο Λος Άντζελες η 9η Σύνοδος Κορυφής των Αμερικών. Είναι όμως ακόμη άγνωστο ποιες χώρες θα συμμετάσχουν σ’ αυτή τη συνάντηση, που θεωρητικά περιλαμβάνει το σύνολο των κρατών του δυτικού ημισφαιρίου. Η αιτία πρέπει να αναζητηθεί στη στάση της κυβέρνησης Μπάιντεν, που δήλωσε ότι δεν θα προσκαλέσει την Κούβα, τη Βενεζουέλα και τη Νικαράγουα – υπερβαίνοντας τις αρμοδιότητές της ως φιλοξενούσα χώρα. Μάλλον όμως δεν είχε υπολογίσει καλά τις αντιδράσεις. Διότι, πέραν των άμεσα ενδιαφερόμενων «μαύρων προβάτων», που καταγγέλλουν για νιοστή φορά την «αυτοκρατορική» αυθαιρεσία, μια σειρά κρατών της ηπείρου αντέδρασαν «υπερβολικά» (αυτός ήταν ο μάλλον αμήχανος χαρακτηρισμός εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ).
Στην πρώτη γραμμή το Μεξικό, του οποίου ο «λαϊκιστής» πρόεδρος Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ (γνωστός με τα αρχικά ΑΜΛΟ) ξεκαθάρισε την Τρίτη: «Δεν θα συμμετάσχω στη Σύνοδο εάν δεν παρευρίσκονται όλα τα μέλη της». Από την άλλη βέβαια, η κεντροαριστερή ηγεσία μιας σημαντικής λατινοαμερικάνικης χώρας, της Αργεντινής, δήλωσε –επίσης δια του προέδρου της– ότι θα συμμετάσχει στη Σύνοδο, αν και «ζητά να μην λείπει κανείς»… Δηλαδή το λεγόμενο ροζ κύμα της Λατινικής Αμερικής δεν κρατά ενιαία στάση απέναντι στους αποκλεισμούς των ΗΠΑ: πέρα από τα 15 κράτη μέλη της CARICOM (Καραϊβική Κοινότητα) και το Μεξικό, μόνο η Βολιβία και η Ονδούρα δήλωσαν εξίσου σαφώς ότι θα απέχουν από τη Σύνοδο εάν δεν συμμετέχουν όλες οι χώρες του ημισφαιρίου.
Διορθωτικές κινήσεις της κυβέρνησης Μπάιντεν
Ακόμη κι έτσι, η Ουάσιγκτον φάνηκε να αιφνιδιάζεται. Το μεγαλύτερο πρόβλημά της είναι βέβαια το Μεξικό, μια χώρα με ιδιαίτερο κύρος στην υποήπειρο, με την οποία επιπλέον οι ΗΠΑ πρέπει να διατηρήσουν ένα καλό κλίμα συνεργασίας. Έτσι, η κυβέρνηση Μπάιντεν έστειλε υψηλόβαθμη αντιπροσωπεία στην Πόλη του Μεξικού ώστε να «διαβουλευθεί» με τον ΑΜΛΟ, καθώς τα χρονικά περιθώρια στενεύουν. Όμως ο Μεξικανός πρόεδρος την Τετάρτη προέβη σε μια ακόμη δήλωση, που δείχνει ότι δεν θα υποχωρήσει εύκολα: «Το συνεχιζόμενο εμπάργκο των ΗΠΑ κατά της Κούβας ισοδυναμεί με γενοκτονική πολιτική, και πρέπει να αρθεί άμεσα».
Φαίνεται ότι η Ουάσιγκτον έλαβε το μήνυμα, αφού ανακοίνωσε τη «χαλάρωση ορισμένων εκ των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Βενεζουέλα και την Κούβα» – χωρίς να διευκρινίζεται εάν αυτό σημαίνει υπαναχώρηση από την απόφαση αποκλεισμού των εν λόγω χωρών από τη Σύνοδο Κορυφής. Τα συνεχιζόμενα παζάρια με στόχο να μην μετεξελιχθεί σε φιάσκο η Σύνοδος του Λος Άντζελες δείχνουν ότι η βορειοαμερικανική ελίτ για άλλη μια φορά δείχνει να μην καταλαβαίνει έγκαιρα τι συμβαίνει στην «πίσω αυλή» της. Και να υπερτιμά τις δυνατότητές της να επιβάλλει ετσιθελικά την ηγεμονία της στην περιοχή, περιφρονώντας εν τέλει αυτή καθαυτή την κυριαρχία όσων κρατών δεν ευθυγραμμίζονται με την Ουάσιγκτον. Έτσι καταλήγει για μια ακόμη φορά σε αντιφατικές κινήσεις, που αποκαλύπτουν την προϊούσα σχετική αδυναμία της «να βάλει τάξη»…
Η απείθαρχη «πίσω αυλή»
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ, έχοντας πάρει αέρα από την ευθυγράμμιση των Ευρωπαίων, προφανώς δεν διδάχθηκε από τα παθήματα των προκατόχων της σε μια υποήπειρο που, παραδοσιακά, λίγο επηρεάζεται από το τι συμβαίνει μακριά της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η οικτρή για την Ουάσιγκτον κατάληξη της 4ης Συνόδου (Αργεντινή 2005), όταν η τότε κυβέρνηση Μπους θεωρούσε δεδομένη την έγκριση της παναμερικανικής συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου FTAA. Αντ’ αυτής, είδε τον μισητό Τσάβες να απευθύνεται σε μια τεράστια διαδήλωση που παραληρούσε, με τα εξής λόγια: «Ο καθένας μας έφερε εδώ ένα φτυάρι για να σκάψουμε τον τάφο της FTAA. Σας ενημερώνω ότι η FTAA είναι νεκρή κι ότι εμείς, οι λαοί της Λατινικής Αμερικής, τη θάψαμε».
Φυσικά το 2022 δεν είναι 2005: η ριζοσπαστική παλίρροια που άλλαξε το χρώμα της υποηπείρου στις αρχές του αιώνα μας έδωσε τη θέση της σε μια συντηρητική και φιλοαμερικάνικη άμπωτη, για να ακολουθήσει όμως τα τελευταία χρόνια το λεγόμενο ροζ κύμα – που, αν και μετριοπαθέστερο του πρώτου, αλλάζει εκ νέου τους συσχετισμούς. Επιπλέον, η διείσδυση της Κίνας στην υποήπειρο (συνοδευόμενη από τις όλο και ευρύτερες εμπορικές συναλλαγές με τη Ρωσία, την Ινδία, το Ιράν κ.ά.) είναι τέτοια που επιτρέπει σε μια σειρά χώρες να αγνοούν τις απειλές της Ουάσιγκτον για οικονομικά, καταρχήν, αντίποινα σε περίπτωση μη συμμόρφωσής τους. Όλο και περισσότερα κράτη βλέπουν με δυσπιστία τον OAS (Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών), και επενδύουν σε άλλες περιφερειακές ολοκληρώσεις, όπως η CELAC (Κοινότητα Κρατών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής). Οι εξελίξεις μέχρι τη Σύνοδο του Λος Άντζελες, αλλά και στην ίδια τη Σύνοδο, μπορεί να καταστήσουν εμφανέστερες τις «δυσκολίες» που συναντούν οι ΗΠΑ στη γειτονιά τους.
ΝΑΤΟ παντού!
Το 1984 έσπασε τα ταμεία στις ΗΠΑ μια τολμηρή ως σύλληψη ταινία του Τζον Μίλιους, ονόματι Red Dawn: μια παρέα γενναίων κολεγιόπαιδων του Κολοράντο αντιστέκεται ηρωικά στους… Κουβανούς και Νικαραγουανούς που έχουν εισβάλει στις ΗΠΑ. Την ιδέα για το σενάριο είχε, απ’ ό,τι λέγεται, ο πρώην διοικητής των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη (και, επί Ρίγκαν, υπουργός Άμυνας) Αλεξάντερ Χέιγκ – που, μετά τη συνταξιοδότησή του, έβγαζε ένα δεύτερο μεροκάματο ως διευθυντής της MGM στο Χόλιγουντ. Το 2012 βγήκε και ριμέικ, ακόμη τολμηρότερης σύλληψης: πρωταγωνιστεί πάλι η ηρωική νεολαία των ΗΠΑ, μόνο που αυτή τη φορά οι εισβολείς είναι Βορειοκορεάτες! Και στην πρώτη ταινία και στο ριμέικ, το κακό άρχισε όταν αποδυναμώθηκε το ΝΑΤΟ…
Στον πραγματικό κόσμο τώρα, είναι μάλλον απίθανο να εισβάλουν οι Βορειοκορεάτες στις ΗΠΑ. Καλού-κακού, όμως, το περιβάλλον Μπάιντεν παίρνει τα μέτρα του. Πώς; Προωθώντας την επέκταση του ΝΑΤΟ και στην αμερικανική ήπειρο. Βέβαια κινείται «διακριτικά», γνωρίζοντας ότι η ιδέα κάθε άλλο παρά ενθουσιάζει όσους ζουν νοτίως του Ρίο Γκράντε. Οι αρχικές βολιδοσκοπήσεις έγιναν προς το Μεξικό και την Κολομβία. Το Μεξικό, ευγενικά, άφησε να εννοηθεί ότι δεν ενδιαφέρεται. Όμως ο απερχόμενος δεξιός πρόεδρος της Κολομβίας Ιβάν Ντούκε χάρηκε πολύ με την τιμή. Και το πρώτο βήμα έγινε: τον περασμένο μήνα ο Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι η Κολομβία θα αποκτήσει το στάτους ΜΝΝΑ (Major Non-NATO Ally, δηλαδή «Μείζων Μη-ΝΑΤΟϊκός Σύμμαχος»). Τέτοιο στάτους έχουν μόνο διαλεχτές χώρες (Ιαπωνία, Αυστραλία, Ισραήλ κ.λπ.). Στη συγκεκριμένη περίπτωση, θεωρείται προθάλαμος ΝΑΤΟποίησης.
Το πρόβλημα είναι ότι η ως τώρα «πιστή» Κολομβία μπορεί στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές να αποσκιρτήσει από το στρατόπεδο της Ουάσιγκτον (εξ ου και η λυσσαλέα επίθεση της ακροδεξιάς ολιγαρχίας στον «απρόβλεπτο» υποψήφιο Γκουστάβο Πέτρο, που βγαίνει πρώτος στις δημοσκοπήσεις). Με άλλα λόγια, μάλλον έρχεται και η σειρά του Μπάιντεν να σκοντάψει εκεί που σκόνταψαν και οι προκάτοχοί του – δηλαδή σε μια λατινοαμερικάνικη πραγματικότητα λίγο πιο διαφορετική από αυτήν που φαντασιώνεται.
