Ένα δυνατό και σύγχρονο έργο μυθοπλασίας από τον Γιώργο Ξενάριο και τις Εκδόσεις Κέδρος. Της Τζούλιας Γκανάσου*
Στις αρχές του 20ού αιώνα, σε μια φανταστική παραθαλάσσια πόλη στη Νότια Πελοπόννησο, εντοπίζεται έξαρση μιας άγνωστης επιδημίας η οποία οδηγεί σταδιακά στην εκκένωση της πόλης και στη δημιουργία ενός ανθρώπινου μπουλουκιού το οποίο κατευθύνεται προς το μαινόμενο (από τους Βαλκανικούς Πολέμους) Βορρά, προς αναζήτηση σωτηρίας-καταφυγίου. Σε αυτό το πλαίσιο, συγκροτείται μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιστορία επιβίωσης πάνω σε ένα πολυπρόσωπο ψηφιδωτό ανθρώπων, σχέσεων και ιστοριών.
Με ιδιαίτερη μαστοριά στη γραφή η οποία χαρακτηρίζεται από ωριμότητα και πρωτοτυπία, με εξαιρετική χρήση μιας λόγιας γλώσσας εμπλουτισμένης από στοιχεία καθαρεύουσας και με δύναμη στην αποτύπωση των συναισθημάτων, ο Ξενάριος συνθέτει ένα σύμπαν ζοφερό και ωστόσο ελπιδοφόρο. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου, η πορεία από την εκδήλωση της επιδημίας ώς την έξοδο από την πόλη είναι συγκλονιστική. Δοσμένη με όσες λεπτομέρειες απαιτούνται, διαθέτει όση ορμή, ζωντάνια αλλά και εσωτερικότητα μπορεί να περιγράψει τα δύσβατα γεγονότα που συμβαίνουν. Αν και η επιλογή της σκιαγράφησης μιας μεγάλης παλέτας χαρακτήρων είναι ριψοκίνδυνη, μια και δεν χρησιμοποιείται ξεκάθαρα ένας παντογνώστης αφηγητής, η αποτύπωση της ιστορίας δεν κουράζει ούτε αποστασιοποιεί τον αναγνώστη. Η αγωνία για τους ήρωες εντείνεται και οι στιγμές της συγκίνησης είναι πολλές.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου όπου περιγράφεται η δύσβατη πορεία προς τη σωτηρία, η δυσκολία της ανάγνωσης αυξάνεται χωρίς ωστόσο να γίνεται αποτρεπτική. Η παραπομπή σε συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα, πρόσωπα και τεχνολογικά επιτεύγματα της εποχής και ταυτόχρονα η ύπαρξη ενός αφηρημένου πλαισίου, όσον αφορά το χρόνο και το χώρο, στήνουν εύστοχα μια ατμόσφαιρα η οποία ρέπει άλλοτε προς το ρεαλισμό και άλλοτε προς τη φαντασία και ενισχύεται από την επανάληψη συγκεκριμένων στιγμών ζόφου ή ελπίδας. Επιπρόσθετα, οι εικόνες οι οποίες ζωντανεύουν περιστατικά εκδήλωσης της ασθένειας, γέννησης, έρωτα, συγκρούσεων ή θανάτου είναι τόσο δυνατές ώστε η επίδρασή τους παραμένει πολύ μετά το πέρας της ανάγνωσης. Σε ετούτο συμβάλλει και ο ιδιόρρυθμος τρόπος της αφήγησης ο οποίος είναι καινοτόμος αφού συγκροτεί, στην ουσία, ένα παζλ από εικόνες-tableaux vivant με πράξεις, συναισθήματα και σκέψεις, ένα ψηφιδωτό από ζωντανά επεισόδια τα οποία αναγεννώνται, αναδημιουργούνται, μεταμορφώνονται διαρκώς.
Στην άκρη του κόσμου λοιπόν, στην άκρη μιας πατρίδας όπου απειλείται η ίδια η ζωή, στην άκρη μιας πορείας που οδηγεί (ή δεν οδηγεί) στην επιβίωση, στην άκρη μιας ιστορικής συγκυρίας η οποία τρέπει την ανθρωπότητα σε ραγδαία αλλαγή, στην άκρη του εαυτού μας, ο Γιώργος Ξενάριος υπογράφει ένα πολύ δυνατό και σύγχρονο έργο μυθοπλασίας στο οποίο η Γη της Επαγγελίας ή –εν τέλει- η όποια Γη φαντάζει απλούστατα αγώνας.
* H Τζούλια Γκανάσου
είναι πεζογράφος
