Δυο βιβλία σε ένα. Δύο ποιητικές συλλογές που φιλοξενούνται στον ίδιο τόμο. Δύο εξώφυλλα που αποδίδουν ίσως μέσα από την εικόνα και το νόημα, τον πυρήνα των ποιημάτων. «Σκουριά» και «Υστερόγραφα» του Ηλία Φραγκάκη από τις εκδόσεις Ενύπνιο.
Οι φωτογραφίες των εξωφύλλων, «Ghost ship» και «Bridge in the sky», είναι του Γιώργου Διγαλάκη, αγαπημένου φωτογράφου, που έχει αναδείξει την ποίηση του νερού. Με το έργο του ασχολήθηκα όταν συνεργάστηκα με τον Τάκη Παπαγιαννίδη για τη σειρά ντοκιμαντέρ «Οι κυνηγοί της αιωνιότητας» που αφορούσε σε σημαντικούς Έλληνες φωτογράφους.
Δεν είναι τυχαίο ότι και την προηγούμενη ποιητική συλλογή του Ηλία Φραγκάκη (πάλι δυο σε ένα: «Χαιρετισμοί» και «Αποχαιρετισμοί») την είχαν κοσμήσει και πάλι φωτογραφίες του Διγαλάκη.
Μια φωτογραφία μπορεί να εικονογραφήσει, να «μιλήσει» για ένα ποίημα.
Μεγαλύτερη δυσκολία αντιμετωπίζεις όταν προσπαθείς να μιλήσεις μέσω του γραπτού, πεζού λόγου για την ποίηση. Χάνεις αυτό που υπάρχει στους στίχους κι ανάμεσά τους.
Κι ίσως καταλήγεις στο θλιβερό «τι θέλει να πει ο ποιητής;».
Ό,τι ήθελε να πει, το είπε με τους στίχους του. Το ζήτημα είναι αν εσύ μπορείς να το διαβάσεις.
Μάλλον βρίσκομαι σε προνομιακή θέση, λόγω της πολύχρονης φιλίας μου με τον ποιητή, αλλά και της γνώσης του έργου του. Υπάρχει φυσικά μια κλωστή που συνδέει την πεζογραφία του, τις κινηματογραφικές δουλειές, αλλά και την ποίηση:
Οι ποιητές δεν πεθαίνουν
Σε ένα μεσοδιάστημα λαθροβιούν
Σιωπηλοί και ξεχασμένοι
Οι λέξεις τους σαν μια παραφωνία
Σαν πρασινάδα στα ριζά του τοίχου
Καρπός εν τη κοιλία – παράνομος
Η πολιτική στράτευση, ακόμη κι εκτός κομματικών σχηματισμών, είναι πανταχού παρούσα.
Υπάρχουν τα όνειρα κι οι απο-γοητεύσεις, αλλά όχι η παραίτηση.
Μελαγχολικός, ενίοτε σατιρικός και αιχμηρός, με σαφείς υπαινιγμούς στα όσα συμβαίνουν γύρω μας, όπως στον «Θρίαμβο»:
…όταν παρελαύνεις
και τα πλήθη σε επευφημούν
έχεις χάσει προ πολλού
αθωότητα, προθέσεις, πολλαπλασιασμούς…
…και το οξύμωρο εν είδει περιστεράς
Επέταξε και έκατσε λοφίο
Στην περικεφαλαία σου.
Κάποιοι από μας, δεν το κρύβω,
Ήλπιζαν να σε κουτσουλήσει.
Μα δεν συνέβη τίποτα
Η Ιστορία συνέχισε αδιατάρακτη
Την παρέλαση
Προς το μαυσωλείο της
Κι άλλες φορές διατρέχει τους στίχους η μελαγχολία επαρχιακών πόλεων το σούρουπο:
Γράφοντας τη μουσική
των χαμένων δακρύων,
των άστεγων γάτων
και των αγνοημένων κοριτσιών που
δεν χώρεσαν στις αναμνήσεις
Αν συγκεντρωθείς σε αυτό
Τα άλλα περισσεύουν
Ίσως πάντως το ποίημα που αποδίδει καλύτερα τη στάση του ποιητή, όχι μόνο σε ό,τι αφορά στην παρούσα συλλογή αλλά γενικότερα, είναι το «Δεν μου ανήκει τίποτα»:
Είμαι λοιπόν διάμεσος
Κι αυτά ακόμη που έγραψα
Ούτε κι αυτά μου ανήκουνε
Μιας που ξαναγράφονται
Κάθε που τα διαβάζουν
Δεν μου ανήκει τίποτα
Ούτε ανήκω κάπου
Ο νους μου αυτεξούσιος
Ελεύθερος, μονάχος
Γράφοντας ως αναγνώστης, δεν μπορώ παρά να μοιραστώ κάποιους από τους πολλούς στίχους που ξεχώρισα, προσπαθώντας να δώσω μια γεύση των δύο συλλογών, ωστόσο αν δεν τις διαβάσει κανείς ολόκληρες, από ποίημα σε ποίημα, μάλλον χάνει την ουσία τους.
Ένας άλλος αναγνώστης, ανάλογα με τις ευαισθησίες και τα βιώματα, είναι πιθανόν άλλους στίχους να ξεχώριζε.
Αντί επιλόγου, παραθέτω το «Η ποίηση είναι»:
ένα μυστικό
ψιθυρίζεται στο αυτί
όπως τα ερωτόλογα
Διακινείται χέρι με χέρι
σαν παράνομο φέιγ βολάν
Διαδίδεται από στόμα σε στόμα
σαν φήμη
Συνδέει δυό ανθρώπους
σαν φιλία – χειρότερα:
Πράξη συνέργειας είναι
και συνενοχής
