Η Χαλκιδική καταστρέφεται για μια επένδυση που δεν θα αφήσει παρά μόνο ψίχουλα
Η αποκάλυψη έγινε πριν από λίγους μήνες: Η Eldorado Gold, ο «μεγάλος επενδυτής» της Χαλκιδικής, αποφεύγει να πληρώνει φόρους στο Ελληνικό Δημόσιο χρησιμοποιώντας ένα δίκτυο θυγατρικών εταιριών σε Ολλανδία και Μπαρμπάντος. Ο CEO της Καναδικής πολυεθνικής το παραδέχτηκε σχεδόν υπερηφανευόμενος:
«Κάνουμε ό,τι κάνουν οι περισσότερες πολυεθνικές επιχειρήσεις και είναι απολύτως νόμιμο. Προσπαθούμε, όπως κάθε επιχείρηση και κάθε φυσικό πρόσωπο, να ελαχιστοποιήσουμε με νόμιμα μέσα τους φόρους που θα κληθούμε να πληρώσουμε. Το 2017, όταν καταγράψει για πρώτη φορά κέρδη η Ελληνικός Χρυσός, θα φανούν τα οφέλη που θα δρέψει από την ολλανδική φορολογική τεχνογνωσία».
Μεγάλα ψάρια με ασυλία
Για την ιστορία, αυτή ήταν μια από της πολλές δυσάρεστες αλήθειες που κατέγραψε η Επιτροπή Αλήθειας Δημοσίου Χρέους και τελικά «θάφτηκε» μαζί με όλο το πόρισμα της Επιτροπής. Οι προσπάθειες της Ελλάδας να πολεμήσει τη φοροδιαφυγή και τη φοροαποφυγή περιορίζονται στον τυροπιτά της γειτονιάς γιατί κάθε προσπάθεια να πιαστούν τα μεγαλύτερα «ψάρια» -οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις- προσκρούει στα συμφέροντα των ίδιων των χωρών-δανειστών μας. Η Ολλανδία του Ντάισελμπλουμ και το Λουξεμβούργο του Γιούνκερ διαβρώνουν τη φορολογική βάση της Ελλάδας, διευκολύνοντας με το αζημίωτο τις πολυεθνικές να μην πληρώνουν φόρους στις χώρες όπου δραστηριοποιούνται. Οι πρακτικές επιθετικής φοροαποφυγής, όπως αυτές που χρησιμοποιεί η Eldorado, εκμεταλλεύονται «παραθυράκια» στη φορολογική νομοθεσία συγκεκριμένων χωρών αλλά και της ίδιας της Ε.Ε., που έχουν μείνει σκόπιμα ανοιχτά και που παρά τις μεγαλόστομες εξαγγελίες κανείς δεν έχει σκοπό να κλείσει.
Η Ελλάδα ήδη έχει απώλεια φορολογικών εσόδων από την Eldorado, ενώ τα έργα είναι ακόμα στη φάση της κατασκευής. Ο μηχανισμός της φοροαποφυγής που έχει στηθεί με τη βοήθεια της «ολλανδικής φορολογικής τεχνογνωσίας» είναι εκεί και περιμένει να αρχίσουν να ρέουν τα κέρδη για να εξοικονομήσει φόρους αρκετών εκατοντάδων εκατομμυρίων. Η εταιρεία όμως έχει σχεδιάσει και ένα δεύτερο μηχανισμό φοροαποφυγής στην Ελλάδα: Η σύμβαση μεταβίβασης των Μεταλλείων Κασσάνδρας υποχρεώνει την αγοράστρια εταιρεία να κατασκευάσει στη Χαλκιδική εργοστάσιο μεταλλουργίας χρυσού, δηλαδή μια βιομηχανία που θα παράγει προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας -καθαρά μέταλλα- από τη φορολόγηση των οποίων θα έχει έσοδα το Ελληνικό Δημόσιο. Έτσι (υποτίθεται ότι) θα παραμένει στη χώρα ένα μέρος από τον πλούτο που με τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος θα αφαιρέσει η εταιρεία από τα σπλάχνα της Χαλκιδικής.
Όπως, όμως, προκύπτει από τις ανακοινώσεις προς τους μετόχους της, αλλά και από το γεγονός ότι επέλεξε μια μεταλλουργική μέθοδο παντελώς ακατάλληλη για τα κοιτάσματα της Χαλκιδικής, η εταιρεία ουδέποτε είχε την πρόθεση να κατασκευάσει μονάδα μεταλλουργίας χρυσού. Στόχος της είναι να εξάγει τα ενδιάμεσα προϊόντα (συμπυκνώματα) σε μεταλλουργίες του εξωτερικού όπου θα γίνεται η ανάκτηση των καθαρών μετάλλων, ώστε τα κέρδη να μη φορολογούνται στην Ελλάδα. Αυτό προφανώς δεν είναι «επένδυση», είναι τριτοκοσμικού τύπου ληστεία. Εάν τελικά γίνει αποδεκτή από την Ελληνική Κυβέρνηση μια τέτοια τροποποίηση του Επενδυτικού Σχεδίου, αυτό θα συνιστά παραβίαση τόσο της ΚΥΑ περιβαλλοντικής αδειοδότησης, όσο και της σύμβασης και του κυρωτικού της νόμου. Και αυτή είναι η «πολιτική λύση» που επίμονα ζητά το τελευταίο διάστημα η Eldorado.
Βεβαίως, το πραγματικό κόστος της «επένδυσης» είναι τεράστιο. Πρόκειται για μια εκτεταμένη και βίαιη επέμβαση σε ένα ευαίσθητο φυσικό περιβάλλον, με βαρύτατες μη αναστρέψιμες επιπτώσεις που έχουν τεκμηριωθεί από ανεξάρτητους επιστημονικούς φορείς και δεν αμφισβητούνται από κανέναν πλην της εταιρείας. Οι πολλαπλές «εξωτερικότητες», όπως η ρύπανση και γενικότερη υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η απαξίωση και εξαφάνιση άλλων παραγωγικών τομέων της οικονομίας, η διάλυση του κοινωνικού ιστού κ.λπ., ουδέποτε ελήφθησαν υπ’ όψιν. Για χάρη αυτής της «επένδυσης» και για τα οφέλη που υποσχόταν στην εθνική οικονομία, το κράτος επέλεξε να συγκρουστεί με τους πολίτες του, εφαρμόζοντας την πιο βίαιη καταστολή και εγκαθιστώντας στη Β. Χαλκιδική μια μόνιμη «κατάσταση εξαίρεσης», με πάνω από 420 κάτοικους να διώκονται ποινικά επειδή αντιστάθηκαν στην καταστροφή.
Τελικά η Χαλκιδική καταστρέφεται για μια επένδυση που δεν θα αφήσει παρά μόνο ψίχουλα στα δημόσια ταμεία. Για μερικούς αυτό ονομάζεται «ανάπτυξη».
Μαρία Καδόγλου,
Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Ερευνών
