Μέρες του 2005 θυμίζουν οι ταραχές στη Γαλλία της άγριας περικοπής κοινωνικών δαπανών. Της Αριάδνης Αλαβάνου.
Δύο γεγονότα ξαναφέρνουν στο προσκήνιο το φάσμα των εξεγέρσεων που ξέσπασαν στα γαλλικά προάστια το 2005, όταν περιθωριοποιημένοι νέοι, μετανάστες, δεύτερης γενιάς, μετά τη δολοφονία από αστυνομικά πυρά δύο νεαρών παιδιών, μην έχοντας άλλο τρόπο να αντιδράσουν στην απελπιστική κατάσταση της ανεργίας και της καταπίεσης έκαιγαν αυτοκίνητα, σύμβολα μιας ψευδεπίγραφα τακτοποιημένης ζωής. Μόλις τρία χρόνια μετά, εν μέσω παγκόσμιας κρίσης με αιχμή την Eυρωζώνη, είναι πασιφανές το πόσο ψευδεπίγραφη ήταν…
Την περασμένη εβδομάδα, άλλοι δύο νέοι άνθρωποι έπεσαν νεκροί από αστυνομικά πυρά στο προάστιο Βιλνέβ της Γκρενόμπλ και στο χωριό Σεντ-Ενιάν της κεντρικής Γαλλίας. Αστυνομικοί σκότωσαν τον Καρίμ Μπουντουντά, 27 ετών, πυροβολώντας τον στο κεφάλι μπροστά στο σπίτι του, τη νύχτα της 15ης προς 16η Ιουλίου. Ήταν, κατά τα λεγόμενα, ύποπτος για ένοπλη ληστεία σε παρακείμενο της Γκρενόμπλ καζίνο. Η αστυνομία πυροβόλησε «ευρισκόμενη εν αμύνη», ως συνήθως… (δηλώσεις τοπικού εισαγγελέα). Οι ταραχές άρχισαν την επόμενη ημέρα, όταν μέγα πλήθος συγκεντρώθηκε στο πάρκο της γειτονιάς του δολοφονημένου σε μια επιμνημόσυνη τελετή. Πενήντα νέοι, βαστώντας μπαστούνια του μπέιζμπολ και σιδερολοστούς επιτέθηκαν σε τραμ και λεωφορείο. Σύμφωνα με την αστυνομία, κατά την κλιμάκωση των επεισοδίων τις επόμενες τρεις ημέρες, πυρπολήθηκαν 60 αυτοκίνητα και δϋο μαγαζιά. Η αστυνομία χρησιμοποίησε αληθινά πυρά σε κατοικημένη περιοχή, επικαλούμενη ότι δέχθηκε πυροβολισμούς από ομάδες νέων. Ουδείς αστυνομικός τραυματίστηκε όμως… Ενώ η δήλωση του υπουργού Εσωτερικών, Μπρις Ορτεφέ, που μετέβη στην Γκρενόμπλ, ότι «θα αποκαταστήσει τη δημόσια τάξη με όποιο μέσο χρειαστεί και ότι στη Γαλλία οι χούλιγκαν και οι παραβάτες δεν έχουν μέλλον», δεν αφήνει πολλά περιθώρια παρερμηνειών, σχετικά με το πόσο αξιολογεί το κράτος τη ζωή των νέων.
Στην περιοχή της Βιλνέβ αναπτύχθηκαν 300 αστυνομικοί, μεταξύ των οποίων 240 των δυνάμεων της αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας, χωρίς διακριτικά. Το σκηνικό ήταν χολιγουντιανό: ελικόπτερα να υπερίπτανται ρίχνοντας δυνατά φώτα πάνω από τη γειτονιά, ενώ η αστυνομία πολιορκούσε τα σπίτια σε 15 από τα οποία έκανε έρευνες. «Ο Καρίμ Μπουντουντά ήταν απ’ αυτή τη γειτονιά και οι νέοι που εκδήλωσαν το θυμό τους δεν δέχονται τις συνθήκες του θανάτου του», αναφέρει ρεπορτάζ της εφημερίδας L’Humanité . Ενώ η Libération (17/7) έγραφε ότι η γειτονιά βίωσε το θάνατο του νέου πολύ σκληρά. «Τον άφησαν να πεθάνει στο δρόμο, εγκατέλειψαν το σώμα του στην άσφαλτο, τον σκότωσαν μπροστά στα μάτια της μάνας του».
Την επομένη του θανάτου του Κ. Μπουντουντά, στο Σεντ-Ενιάν, η αστυνομία πυροβόλησε τον Λ. Ντεκενέ, μέλος μιας παρέας νέων που δεν σταμάτησε στην κλήση αστυνομικών για έλεγχο. Πενήντα άνθρωποι από την κοινότητά του επιτέθηκαν στο αστυνομικό τμήμα του χωριού, την Κυριακή 18/7, έκοψαν δέντρα και έριξαν φανάρια της κυκλοφορίας. Στο χωριό, στο οποίο κατοικούν περίπου 3.000 άνθρωποι, στάλθηκαν 300 αστυνομικοί και ελικόπτερα.
Οι Αρχές προσπάθησαν να αποδώσουν τα επεισόδια στο οργανωμένο έγκλημα, αλλά καμιά από τις επίσημες εξηγήσεις δεν αρκεί για να φωτίσει αυτές τις αντιδράσεις και ιδίως για το θάνατο ενός απλού κλέφτη, τρις καταδικασμένου για ένοπλη ληστεία και άρτι αποφυλακισμένου.
Δύο νέοι νεκροί από αστυνομικά πυρά μέσα σε δύο ημέρες και το άνοιγμα πυρός σε κατοικημένες περιοχές δεν είναι τυχαία γεγονότα. Και έρχονται να προστεθούν στις με παρόμοιες συνθήκες δολοφονίες δύο νέων σε προάστιο του Παρισιού, το 2005, και άλλων δύο επίσης σε προάστιο του Παρισιού το 2007. Η κρατική αγριότητα έχει φτάσει σε ακραία σημεία, στηριζόμενη από το πολιτικό και κομματικό κατεστημένο της χώρας, το οποίο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει χωρίς βία τις υποκείμενες αιτίες των ταραχών.
Η Βιλνέβ π.χ. ανήκει στις ευαίσθητες αστικές ζώνες που υπάρχουν σε όλη τη Γαλλία, στις οποίες κατοικούν 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι και οι οποίες αντιμετωπίζονται από το κράτος ως κατεχόμενα εδάφη. Στις περιοχές αυτές η ανεργία κυμαινόταν, πριν από την κρίση του 2008 στο 41%, στην ηλικιακή ομάδα 18-24 ετών. Επειδή πολλοί από τους κατοίκους είναι μετανάστες και μουσουλμάνοι η καταπίεση παίρνει ακόμη και υστερικά ρατσιστικά και αντιισλαμιστικά χαρακτηριστικά, για να εξασφαλιστεί η υποστήριξη συντηρητικών ομάδων του πληθυσμού.
«Στα όπλα, Ευρωπαίοι πολίτες!»
Στη Γαλλία αυτού του κοινωνικού πολέμου κατά των φτωχών και των ανέργων, ο κυρίαρχος Τύπος δεν συμφωνεί πάντα με τις περικοπές των δημοσίων δαπανών. Αλλά ποιες περικοπές; Τι περιορισμένες και προσωρινές μειώσεις ή το πάγωμα των αμυντικών δαπανών, στο πλαίσιο των μειώσεων των κρατικών ελλειμμάτων.
Η Γαλλία αποσκοπεί στην εξοικονόμηση 5 δισ. ευρώ για 3 χρόνια, στην οποία περιλαμβάνεται η μείωση 54.000 θέσεων εργασίας στις ένοπλες δυνάμεις, διατηρώντας κατά το 2011 τον ίδιο αμυντικό προϋπολογισμό (30,1 δισ. ευρώ).
«Στα όπλα, Ευρωπαίοι πολίτες!», γράφει η Le Monde σε κύριο άρθρο της (3/7). «Σε έναν κόσμο που εξοπλίζεται, η Ευρώπη αφοπλίζεται… Αυτό είναι επικίνδυνο». Στην ίδια εφημερίδα (22/6), ο Φ. Αϊσμπούρ γράφει ότι οι στρατιωτικές δαπάνες δεν θα ξεφύγουν, σε ποικίλους βαθμούς, από τις περικοπές σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. «Πρέπει να αντιταχθούμε σ’ αυτή την προοπτική, γιατί οι στρατιωτικές δαπάνες καθορίζονται από τις επιταγές της εξωτερικής ασφάλειας και όχι από τη δημοσιονομική κατάστασή μας».
Αυτά τα σχόλια και οι πολεμικές εκκλήσεις φανερώνουν δύο πράγματα: ποια είναι η ουσία των περικοπών των κοινωνικών δαπανών -η κοινωνική ρεβάνς των αρχουσών τάξεων- τις οποίες ο κυρίαρχος Τύπος χειροκροτεί, επαυξάνοντας, και ποιες είναι οι φιλοδοξίες για τη θέση των ελίτ της Ευρώπης στον παγκόσμιο συσχετισμό δύναμης και άρα η ετοιμότητά της να λάβει μέρος στους πολέμους και τις επεμβάσεις.
Έτσι, η Monde «διδάσκει»: «Η άμυνα δεν είναι μόνο η απόκρουση ενός εχθρού στα σύνορα. Απ’ αυτήν την άποψη οι Ευρωπαίοι έχουν καταφέρει –είναι αλήθεια με την αμερικανική ασπίδα- να οικοδομήσουν μια κατάσταση στην οποία αποκλείεται η επίλυση των διαφορών με πολεμικές συγκρούσεις. Η άμυνα για μια ήπειρο σαν την Ευρώπη είναι η ικανότητα να δικαιώσει τις στρατηγικές της φιλοδοξίες… είναι η δυνατότητα να προβάλει τη δύναμή της στα μακρινά θέατρα όπου διακυβεύεται το οικονομικό της μέλλον». Και επισημαίνει ότι οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες αφιερώνουν 1,5% του ΑΕΠ τους στην «άμυνα», ενώ οι ΗΠΑ αφιερώνουν το 4%, η Ρωσία το 5%, η Κίνα ακόμη περισσότερο. Πώς μπορεί να επέμβει η Ευρώπη σε άλλες ηπείρους; Αναρωτιέται η εφημερίδα.
Χαρακτηριστικό ,απ’ αυτή την άποψη, είναι ένα άρθρο της Τ. Ντελπές, του Κέντρου Διεθνών Μελετών και Ερευνών στη Figaro (24/6), όπου θέτει το ερώτημα, «Θα είναι η Ευρώπη στρατιωτική δύναμη τον 21 ο αιώνα; Αυτό το ερώτημα θα φαινόταν αδιανόητο το 16ο, 17ο, 18ο, 19ο αιώνα». Δίνοντας, δε, μια διάσταση των ευρωπαϊκών στρατιωτικών βλέψεων, αναφέρει μεταξύ άλλων: «Η Ασία θεωρείται ακόμη οικονομικός εταίρος, παρόλο που οι ΗΠΑ τη βλέπουν και ως δυνητικό στρατηγικό πρόβλημα… Η Μέση Ανατολή συχνά γίνεται αντιληπτή μόνο υπό το πρίσμα της αραβο-ισραηλινής σύγκρουσης, όταν πέραν του ιρανικού πυρηνικού προβλήματος, υπάρχουν πολλά ζητήματα που απαιτούν προσεκτική εκτίμηση – η νέα περιφερειακή πολιτική της Τουρκίας ή το μέλλον της Αιγύπτου και της Σαουδικής Αραβίας μετά την αποχώρηση των σημερινών κυβερνητών τους… Οι δυνητικές συγκρούσεις του 21ου αιώνα είναι εμφανέστατες για να μένει η Ευρώπη απλός παρατηρητής … Εάν υπάρξει σύγκρουση μεταξύ Κίνας και Αμερικής, οι Ευρωπαίοι οφείλουν να παρέμβουν, στη Μ. Ανατολή, π.χ., για να μπλοκάρουν τις θαλάσσιες οδούς…».
