Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Σχεδόν έναν χρόνο μετά την εκτόξευσή του, το σκάφος DART της NASA προσέκρουσε σε έναν μικρό αστεροειδή προκειμένου να τον εκτρέψει ελαφρώς από την πορεία του.
Η ίδια τακτική θα μπορούσε να εφαρμοστεί μελλοντικά αν κάποιος αστεροειδής ή κομήτης διαμέτρου μερικών εκατοντάδων μέτρων βρεθεί σε τροχιά σύγκρουσης με τη Γη.
Σχεδόν 30.000 αστεροειδείς κάθε μεγέθους έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα στη γειτονιά της Γης και ορισμένοι διασταυρώνονται με την τροχιά του πλανήτη.
Το DART είναι η πρώτη αποστολή που επιχείρησε να εκτρέψει από την πορεία του ένα απειλητικό αντικείμενο σε ένα άμεσο πείραμα.
Το σκάφος εκτοξεύτηκε το περασμένο φθινόπωρο με προορισμό ένα ζευγάρι αστεροειδών που κινούνται σε τροχιά ο ένας γύρω από τον άλλο: ο Δίδυμος, με διάμετρο 780 μέτρων, και ο μικρότερος Δίμορφος, με πλάτος γύρω στα 160 μέτρα.
Όταν βρέθηκε στην κατάλληλη θέση, το DART προσέκρουσε στον Δίμορφο με ταχύτητα 6,6 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο, περίπου 23.800 χιλιόμετρα ανά ώρα.
Μια μικρή συσκευή ιταλικής κατασκευής, με την ονομασία Licia Cube, έχει απελευθερωθεί από το σκάφος μερικές ημέρες νωρίτερα για να καταγράψει την πρόσκρουση και τις συνέπειές της.
Η NASA ελπίζει ότι το χτύπημα θα αλλάξει την ταχύτητα του Δίμορφου κατά λιγότερο από ένα χιλιοστό ανά δευτερόλεπτο και θα επηρεάσει ανεπαίσθητα την τροχιά του βράχου γύρω από τον μεγαλύτερο Δίμορφο.
Η NASA επέλεξε τον Δίδυμο και τον Δίμορφο επειδή το δυαδικό αυτό σύστημα προσφέρει ιδανικές συνθήκες για τη μέτρηση της μεταβολής της ταχύτητας – αν ο Δίμορφος περιφερόταν μόνος του γύρω από τον Ήλιο, η αλλαγή θα ήταν τόσο μικρή ώστε θα ήταν δύσκολο να μετρηθεί από τη Γη.
Στην περίπτωση του δυαδικού συστήματος, το αποτέλεσμα του πειράματος είναι δυνατό να καταγραφεί από επίγεια τηλεσκόπια σε διάστημα μερικών εβδομάδων.
Ο Δίδυμος και ο Δίμορφος είναι πολύ μικρότεροι από το αντικείμενο των 10 χιλιομέτρων που προσέκρουσε στο Μεξικό πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια και προκάλεσε την εξαφάνιση των δεινόσαυρων.
Ακόμα και ο σχετικά μικρός Δίμορφος πάντως θα μπορούσε να καταστρέψει μια ολόκληρη χώρα σε περίπτωση που έπεφτε στη Γη. Ο δε Δίδυμος θα προκαλούσε καταστροφές σε επίπεδο ηπείρου.
Ο κίνδυνος πρόσκρουσης θεωρείται μικρός αλλά υπαρκτός, καθώς η NASA έχει καταγράψει μέχρι σήμερα μόλις το 40% των κοντινών στη Γη αντικειμένων με διάμετρο άνω των 140 μέτρων.
Υπολογιστές υψηλής απόδοσης (HPC) επόμενης γενιάς
Την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, της μηχανικής μάθησης των big data αλλά και των σχεδίων για διαπλανητικά ταξίδια προφανώς προκύπτει το πρόβλημα της διαχείρισης και της επεξεργασίας τεράστιου όγκου δεδομένων αλλά και επίλυσης περίπλοκων προβλημάτων.
Ουσιαστικά, από τη φαρμακευτική έρευνα έως την πρόβλεψη ακραίων καιρικών φαινομένων και την εξερεύνηση του διαστήματος, τα υπολογιστικά συστήματα υψηλής απόδοσης (HPC) επιταχύνουν την ανακάλυψη, αυξάνουν την ακρίβεια και διευρύνουν τα όρια της ανθρώπινης φαντασίας καθώς ανοίγονται νέοι «ορίζοντες» στη γνώση και την τεχνολογική πρόοδο.
Ωστόσο, τα δεδομένα και οι φόρτοι εργασίας αποκτούν τεράστια μεγέθη ενώ γίνονται πολύ περίπλοκα για να τα χειριστεί ο παραδοσιακός υπολογισμός. Εδώ έρχονται στο προσκήνιο οι τεχνολογίες των υπερυπολογιστών που μπορούν να προσφέρουν μεγαλύτερη υπολογιστική ισχύ και ταχύτητα υπερβαίνοντας τους περιορισμούς της ανελαστικής τεχνολογίας.
Λύση στα θέματα αυτά δίνουν οι υπερυπολογιστές της HPE που ακολουθούν μία εντελώς νέα προσέγγιση στην υπολογιστική.
Οι οργανισμοί πλέον μπορούν να βελτιστοποιήσουν ένα εκτεταμένο φάσμα εργασιών που βασίζονται σε δεδομένα, από δραστηριότητες μικρής κλίμακας έως φόρτους εργασίας υψηλού επιπέδου και να κατανοήσουν πληροφορίες και γεγονότα που είναι δύσκολο να εντοπίσουν, να μετρήσουν ή να αναλύσουν στην πραγματική ζωή.
Οι υπερυπολογιστές της HPE παρέχουν end-to-end δυνατότητες σε απλό και επιταχυνόμενο υπολογισμό, λογισμικό, αποθήκευση και δικτύωση προκειμένου να υποστηρίξουν το μέγεθος της απόδοσης exascale. Πρόκειται για μια αρχιτεκτονική υπολογιστών υψηλής απόδοσης (HPC) επόμενης γενιάς, σχεδιασμένη από την αρχή για να αξιοποιεί αποτελεσματικά πληροφορίες από τεράστιες, συνεχώς αυξανόμενες ποσότητες σύνθετων δεδομένων.
Οι λύσεις που παρέχονται μέσω των υπερυπολογιστών της HPE προσφέρουν δραστικά υψηλότερη απόδοση στη μοντελοποίηση και την προσομοίωση, επιτρέποντας τη δημιουργία μιας σειράς νέων εφαρμογών στην τεχνητή νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση.
Καθώς, λοιπόν, η τεχνητή νοημοσύνη και η μηχανική μάθηση μετακινούνται από τα εργαστήρια στη βιομηχανική παραγωγή, οι υπερυπολογιστές παρέχουν κρίσιμη υποδομή για εντατική επεξεργασία δεδομένων. Καθίστανται, έτσι, το απόλυτο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα τόσο για επιχειρήσεις, όσο και για ερευνητικούς και επιστημονικούς οργανισμούς.
Στα τέλη Μαΐου του 2022, η HPE ανακοίνωσε ότι ο Frontier, o νέος υπερυπολογιστής που κατασκεύασε αξιοποιώντας τεχνολογία της AMD για το Oak Ridge National Laboratory (ORNL) του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, έφτασε τα 1,1 exaflops, γεγονός που τον κατέστησε τον πρώτο υπερυπολογιστή στον κόσμο που σπάει το φράγμα ταχύτητας exascale και τον ταχύτερο υπερυπολογιστή στον κόσμο.
Ο υπερυπολογιστής, ο οποίος είναι πιο ισχυρός από τους επτά αμέσως επόμενους υπερυπολογιστές του κόσμου μαζί, θα παρέχει στους επιστήμονες τη δυνατότητα μοντελοποίησης και προσομοίωσης σε επίπεδο exascale, επιτρέποντάς τους να επιλύουν προβλήματα που είναι 8 φορές πιο περίπλοκα, έως και 10 φορές γρηγορότερα.
Σκουπίδια στον πλανήτη Άρη
Άχρηστα ανθρώπινης κατασκευής αντικείμενα βρίσκονται διάσπαρτα στον πλανήτη Άρη. Τα διαφόρων μεγεθών πεταμένα ανθρώπινα πράγματα στον γειτονικό πλανήτη υπολογίζονται σε 7.119 κιλά ή περίπου 7,1 τόνους.
Προέρχονται από τρεις πηγές στη διάρκεια των περίπου 50 ετών της εξερεύνησης του πλανήτη: πεταμένα εξαρτήματα, διαστημοσυσκευές που έχουν συντριβεί και όσες είναι ακέραιες αλλά αδρανείς και μη λειτουργικές πια. Σύμφωνα με το Γραφείο Υποθέσεων Εξωτερικού Διαστήματος των Ηνωμένων Εθνών, η ανθρωπότητα έχει στείλει 18 διαστημικά σκάφη σε 14 ξεχωριστές αποστολές. Πολλές βρίσκονται ακόμη εν ενεργεία, αλλά για άλλες ο Άρης έχει γίνει ο «τάφος» τους.
Κάθε αποστολή που επιχειρεί να κατέβει στην αρειανή επιφάνεια ομαλά, διαθέτει εξοπλισμό (θερμική ασπίδα, αλεξίπτωτο κ.ά.) που απορρίπτει κατά την κάθοδο του σκάφους. Όταν το εξάρτημα που εκτινάσσεται πριν την προσεδάφιση, πέσει στο έδαφος, μπορεί να σπάσει σε μικρότερα κομμάτια, τα οποία πιθανώς να παρασυρθούν από τους ισχυρούς αρειανούς ανέμους, όπως συνέβη στην περίπτωση της άφιξης του Perseverance το 2021. Εκτός από αυτό το ρόβερ, και άλλα αμερικανικά ρόβερ όπως το Curiosity και το Opportunity έχουν πέσει πάνω σε αντικείμενα που προέρχονταν από τη δική τους προσεδάφιση.
Η δεύτερη κατηγορία μεγαλύτερων «σκουπιδιών» είναι οι εννέα αδρανείς σήμερα διαστημοσυσκευές στην επιφάνεια του πλανήτη, οι οποίες είναι: όχημα προσεδάφισης Mars 3, όχημα προσεδάφισης Mars 6, όχημα προσεδάφισης Viking 1, όχημα προσεδάφισης Viking 2, ρόβερ Sojourner, όχημα προσεδάφισης Beagle 2, όχημα προσεδάφισης Phoenix, ρόβερ Spirit και ρόβερ Opportunity. Οι περισσότερες από αυτές είναι σχεδόν άθικτες, συνεπώς από μια άποψη θα μπορούσαν να θεωρηθούν ιστορικά «λείψανα» παρά σκουπίδια.
Η τρίτη κατηγορία των σκαφών που έχουν συντριβεί, πληροί καλύτερα τις προϋποθέσεις χαρακτηρισμού τους ως σκουπιδιών. Τουλάχιστον δύο συνετρίβησαν, ενώ με άλλα τέσσερα χάθηκε η επικοινωνία λίγο πριν ή κατά την προσεδάφισή τους, οπότε μάλλον θα πρέπει να θεωρούνται ότι έγιναν κομμάτια, π.χ. λόγω πιο γρήγορης καθόδου τους από ό,τι έπρεπε.
Αν κανείς προσθέσει όλα τα παραπάνω, τότε –σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ρομποτιστή Cagri Kilic του Πανεπιστημίου της Δυτικής Βιρτζίνια– το βάρος όλων των ανθρώπινων κατασκευών που έχουν σταλεί στον Άρη, αγγίζει τους δέκα τόνους (9.979 κιλά). Αν από αυτά αφαιρεθεί το βάρος των μέχρι σήμερα λειτουργικών διαστημοσυσκευών (2.860 κιλά), τότε μένουν σκουπίδια βάρους 7.119 κιλών.
Ορισμένοι ανησυχούν για τους κινδύνους που μπορεί να αποτελέσουν ορισμένα από αυτά τα απορρίμματα για τις τρέχουσες και τις μελλοντικές διαστημικές αποστολές στον Άρη. Ενδέχεται, για παράδειγμα, κάποιο ρόβερ να μπλεχτεί σε ένα τέτοιο σκουπίδι.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
