Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου.
Η νεοφιλελεύθερη συνταγή της αποτυγχάνει να βάλει φρένο στην κρίση χρέους και κλυδωνίζεται πολιτικά – Ακόμη και η «διόρθωση» τίποτε θετικό δεν προοιωνίζεται για τις κοινωνίες.
Όλα βαίνουν καλώς εναντίον τους. Το δημοσιονομικό σύμφωνο αμφισβητείται, έστω και αν οι προτάσεις του υποψήφιου για τη γαλλική προεδρία Φρανσουά Ολάντ εξαντλούνται σε ένα απλό αναπτυξιακό λίφτινγκ. Η Ισπανία ακολουθεί τον δρόμο των αυτοεκπληρούμενων προφητειών τρέχοντας ταχύτατα προς τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης, μετά την πιστοληπτική της υποβάθμιση από την S&P. Η Ολλανδία απειλείται με απώλεια της άριστης πιστοληπτικής βαθμολογίας, ανοίγοντας ρήγμα στον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα χαρακτηρίζει ανεπαρκή τη θεσμική θωράκιση της ΟΝΕ και αναζητεί αυτόνομο μηχανισμό διάσωσης των τραπεζών. Κι όλοι κρατούν την ανάσα τους για τα αποτελέσματα της επόμενης Κυριακής, πρωτίστως σε Ελλάδα και δευτερευόντως στη Γαλλία.
Ό,τι έχτισε με κόπο η ευρωκρατία και ιδιαίτερα ο γαλλογερμανικός άξονας την τελευταία διετία με φόντο την κρίση χρέους και με μοχλό το «πειραματόζωο» Ελλάδα, τώρα κλυδωνίζεται πολιτικά και οικονομικά:
– Πολιτικά, διότι το δόγμα της αέναης λιτότητας που απορρέει από παλαιούς και νέους κανόνες δημοσιονομικής ορθοδοξίας προκαλεί ανατροπές στους πολιτικούς συσχετισμούς στις περισσότερες ευρωπαϊκές κοινωνίες. Αυτό κατέδειξε ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία, αυτό καταδεικνύει και η άνοδος της αριστεράς αλλά και ακροδεξιάς που καταφέρνει να ενσωματώσει τον κοινωνικό θυμό και τον αναδυόμενο αντι-ευρωπαϊσμό των ψηφοφόρων, στο ίδιο καταλήγουν και οι μέχρι στιγμής ενδείξεις για τις επιλογές του εκλογικού σώματος στην Ελλάδα.
– Οικονομικά, η δημοσιονομική ορθοδοξία κλονίζεται εκ του αποτελέσματος. Ούτε οι αγορές, ούτε οι επιχειρηματικές ελίτ πιστεύουν πια ότι η εφαρμοζόμενη συνταγή μπορεί να έχει αποτέλεσμα στο φρενάρισμα της κρίσης χρέους και στην αποκόλληση από την ύφεση που πλήττει σχεδόν τους πάντες πλην Γερμανίας. Η αμφισβήτηση της συνταγής και της αποτελεσματικότητάς της φτάνει μέχρι το σημείο στο Σίτι του Λονδίνου να διεξάγονται διαγωνισμοί για την καλύτερη οικονομική μελέτη επί του ενδεχομένου διάλυσης της Ευρωζώνης, για το ίδιο ενδεχόμενο να κάνουν ασκήσεις «προσομοίωσης» κορυφαίες γερμανικές τράπεζες, ενώ για την Ελλάδα ακόμη και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, θεσμός που χρηματοδοτείται στηρίζεται από τις χώρες της Ε.Ε. που ομνύουν στη διατήρηση της χώρας στο ευρώ, να προβλέπει ρήτρα δραχμής σε δάνειο προς τη ΔΕΗ. Γεγονός στο οποίο η κυβέρνηση Παπαδήμου, το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. απάντησαν με… γαργάρα.
Επαναφορά στην τάξη
Επομένως, η Ευρωζώνη αντιμετωπίζει στην παρούσα φάση ένα διπλό αδιέξοδο, πολιτικό και οικονομικό. Στο πρώτο οι ευρωπαϊκές ελίτ απαντούν μόνο με εκβιασμούς και ωμές παρεμβάσεις στην εσωτερική πολιτική ζωή των χωρών. Η Γερμανίδα καγκελάριος δεν σταματά ούτε στιγμή να παραβιάζει κάθε έννοια πολιτικού πρωτοκόλλου, υποδεικνύοντας Σαρκοζί στους Γάλλους ψηφοφόρους και απορρίπτοντας έστω και συζήτηση πάνω στις ισχνές εισηγήσεις Ολάντ για λίγο αναπτυξιακό άρωμα στο διαβόητο δημοσιονομικό σύμφωνο. Και η τρόικα δεν έχει λείψει ούτε λεπτό από την προεκλογική αναμέτρηση στην Ελλάδα, ασκώντας τους συνήθεις εκβιασμούς: για την επόμενη δόση του δανείου, για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, για τα κονδύλια του ΕΣΠΑ που και όλα να διοχετεύονταν στην οικονομία είναι ζήτημα αν θα αφαιρούσαν μισή μονάδα από την ύφεση του 2012. Επί της ουσίας, η τρόικα, με το χρονοδιάγραμμα «επιθεωρήσεων» από την επομένη των εκλογών, επιχειρεί να επαναφέρει στην τάξη τα κόμματα του μνημονίου, να ματαιώσει τις μικρές, προεκλογικές εκτροπές τους από το μνημονιακό σύμβολο πίστεως και τελικά να ακυρώσει τη διαφαινόμενη οργισμένη λαϊκή ετυμηγορία. Όσο για το οικονομικό αδιέξοδο της Ευρωζώνης, είναι προφανές ότι αργά ή γρήγορα οι φωτεινοί παντογνώστες Βρυξελλών και περιχώρων θα αναγκαστούν να αναζητήσουν «φρεσκάρισμα» της συνταγής. Και όχι απαραίτητα ευνοϊκό για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Είναι πολύ πιθανό ότι η ηγεσία του Βερολίνου, παρά την πεισματική προς το παρόν άρνηση της να συζητήσει ενδιάμεσες προτάσεις τύπου Ολάντ, θα αναγκαστεί να συνδιαλλαγεί επί εναλλακτικών λύσεων όπως η έκδοση του ευρωομολόγου ή ένας νέος κύκλος «ποσοτικής χαλάρωσης» (δηλαδή, κόψιμο χρήματος), που άλλωστε θα ευνοήσει και η άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η αμερικανική ηγεσία είναι ήδη έτοιμη για ένα τέτοιο τρίτο κύκλο έκδοσης χρήματος. Αλλά αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι μια τέτοια «γενναιοδωρία» προς τράπεζες και επιχειρήσεις θα απαλλάξει τις κοινωνίες της Ευρωζώνης από τον μονόδρομο της εξουθενωτικής λιτότητας και της κατεδάφισης του κοινωνικού κράτους.
Θεσμική διελκυστίνδα
Αυτό ισχύει πολλαπλάσια για τις υπό επιτροπεία χώρες και ιδιαίτερα για την Ελλάδα. Η εκκίνηση μιας συζήτησης στην ηγεσία της Ευρωζώνης και της Ε.Ε. για «διόρθωση» της συνταγής πιθανότατα θα μεταφραστεί σε μια αργόσυρτη, χρονοβόρα διελκυστίνδα αναμόρφωσης Συνθηκών και αποφάσεων. Ακόμη κι αν οι τελικές αποφάσεις επιφυλάσσουν κάποια ελάχιστη ανακούφιση για τις υπερχρεωμένες χώρες και τους πολίτες τους, μέχρι τη διαμόρφωση για το «πειραματόζωο» Ελλάδα δεν προβλέπεται άλλη επιλογή πέρα από το ευαγγέλιο του Μνημονίου. Εκτός αν την Κυριακή των εκλογών προέκυπτε μια θεαματική, μαζική αποκήρυξή του.
