Η εικονική πραγματικότητα του ΑΕΠ δεν διακόπτει το «καψόνι» της τρόικας – Η κυβέρνηση ισοσκελίζει το ισοζύγιο «μέσα καταστολή, έξω εθελοδουλία»
Η στιγμή που περίμενε εναγωνίως η κυβέρνηση ήρθες χθες, Παρασκευή. Όχι, δεν αποδείχθηκε ότι ο νεκρός της Αμφίπολης ήταν ο Αλέξανδρος και το DNA του είναι συγγενικό με του Σαμαρά. Απλώς, ήρθε η πολυπόθητη ανάπτυξη. Και μαζί της επανήλθαν τα διαβόητα greek statistics, αναβαπτισμένα μέσα από τους μαθηματικούς γρίφους των eurostatistics.
Η ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ ότι η ελληνική οικονομία, για πρώτη φορά μετά έξι χρόνια, εμφάνισε το τρίτο τρίμηνο του έτους θετική μεταβολή του ΑΕΠ, 0,4% σε ετήσια βάση, 1,7% σε τριμηνιαία, συνοδεύεται από μια υποσημείωση: H Ελληνική Στατιστική Αρχή για πρώτη φορά από αυτό το τρίμηνο εφάρμοσε τον Κανονισμό 549/2013, που ισχύει εδώ και ενάμιση χρόνο και αναθεωρεί το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εθνικών Λογαριασμών. Το πώς και το γιατί αυτής της αναθεώρησης είναι άλλη ιστορία. Το ερώτημα είναι γιατί η ΕΛΣΤΑΤ τον εφάρμοσε τώρα. Προφανώς για να δοθεί στον Σαμαρά η ευκαιρία να εκφωνήσει τον αναμενόμενο πανηγυρικό.
Μαγική εικόνα
Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια μαγική εικόνα, αφού η ΕΛΣΤΑΤ αναθεωρεί -προς τα πάνω- το σύνολο των στοιχείων από το 1995 μέχρι σήμερα! Στους δείκτες όγκου του ΑΕΠ από τη σκοπιά της παραγωγής, της δαπάνης και της κατανάλωσης προστίθενται ή αφαιρούνται πολλά στοιχεία, όπως οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί, η έρευνα και ανάπτυξη, οι λεγόμενες «θεσμικές μονάδες» (σ.σ. υπολογίστε, για παράδειγμα, το προϊόν που παράγει η «θεσμική μονάδα» τρόικα!), αλλά και τα «Μη Κερδοσκοπικά Ιδρύματα που εξυπηρετούν νοικοκυριά» (τα φιλόπτωχα ταμεία της ενορίας;). Το αποτέλεσμα αυτής της μαθηματικής διόρθωσης είναι ότι η αύξηση του ΑΕΠ όλη την περίοδο από το 1995 μέχρι το 2008 εμφανίζεται μεγαλύτερη και η μείωσή του από εκεί και μετά, κατά την εξαετία της ύφεσης, μικρότερη. That’s all. Για να γίνει αντιληπτό τι σημαίνει αυτή η μαθηματική διόρθωση αναφέρουμε το έτος με ρεκόρ ανάπτυξης, το 2006: σε ετήσια βάση, το ΑΕΠ αυξανόταν τότε κατά περίπου 6% με το παλαιό σύστημα υπολογισμού. Με το νέο σύστημα εκτινάσσεται στο 9%. Προφανώς η Ελλάδα συναγωνιζόταν την Κίνα σε αναπτυξιακό… πρωταθλητισμό και δεν το ξέραμε.
Η αξιολόγηση αυτής της διόρθωσης, που φαίνεται ότι διευκόλυνε τη Γερμανία (+0,1%) και τη Γαλλία (+0,3%) να αποφύγουν την καταγραφή ύφεσης το τελευταίο τρίμηνο του 2014, είναι θέμα των ειδικών. Η ουσία είναι ότι η κυβέρνηση επένδυσε πολλά στο να εμφανιστεί θετικό πρόσημο στη μεταβολή του ΑΕΠ, για να σταθεί τόσο έναντι της κοινής γνώμης όσο και έναντι των δανειστών. Παρ’ ότι αυτή η μεταβολή δεν έχει το παραμικρό αντίκρισμα σε οποιαδήποτε πτυχή της πραγματικής οικονομίας. Η αύξηση του ΑΕΠ είναι, πράγματι, σαν την ταυτότητα του νεκρού της Αμφίπολης.
Κοινοβουλευτικό ρεζιλίκι
Κατά τα λοιπά, η κυβέρνηση αδυνατεί να απολαύσει τη σαμπάνια της «ανάπτυξης». Στη Βουλή χθες, πέρασε έναν τεταρταίο πυρετό. Η τροπολογία που πήρε πίσω την ένταξη του ΕΝΦΙΑ στη ρύθμιση των 100 δόσεων, όπως απαίτησε η τρόικα, μετά βίας εγκρίθηκε. Δύο κυβερνητικοί βουλευτές δήλωσαν «παρών», ένας παραιτήθηκε (Α. Ψυχάρης) και οι «ανεξάρτητοι» καταψήφισαν ή απείχαν, ανακυκλώνοντας την αγωνία για τους 180 της προεδρικής εκλογής. Για να εξασφαλιστεί η έστω οριακή έγκριση προηγήθηκε ένα συμβολικό «κούρεμα» του Γκίκα Χαρδούβελη (του αφαιρέθηκε η αρμοδιότητα του ΣΔΟΕ και του εσωτερικού ελέγχου στο υπουργείο Οικονομικών), καταλογίζοντάς του εμμέσως το ρεζιλίκι του ΕΝΦΙΑ. Αυτό για το οποίο η Ντόρα Μπακογιάννη δήλωσε: «Φέρανε την τροπολογία στη Βουλή, ψηφίστηκε η τροπολογία, σήμερα ψηφίζεται η διαφορετική τροπολογία και τελικώς ο κόσμος που μας παρακολουθεί, μας βλέπει να εξευτελιζόμαστε καθημερινώς». Αν τα λένε έτσι μόνοι τους, τι να προσθέσουμε εμείς;
Κι αυτό το ρεζιλίκι ήταν ένα μόνο από τα μύρια που απαιτεί η τρόικα, προκειμένου να επιστρέψει στην Αθήνα και να καταλήξει σε συμφωνία μέχρι τις 8/12, οπότε θα συνεδριάσει το Eurogroup. Πράγμα εξαιρετικά αμφίβολο. Η τρόικα συνεχίζει το «καψόνι» της ανοικτής ημερομηνίας επιστροφής, η κυβέρνηση της στέλνει επιστολή που διαβεβαιώνει το «ναι σε όλα», διαρρέει φληναφήματα για «κόκκινες γραμμές» και βάζει την αστυνομία να σαπίζει στο ξύλο φοιτητές. Την ίδια ώρα, ο «κουρεμένος» Χαρδούβελης, που την περασμένη εβδομάδα έβλεπε την ελληνική οικονομία σαν αυτοκίνητο με ασφαλές πίσω κάθισμα, τώρα την βλέπει σαν τρύπια βάρκα που «θα την κάνει ταχύπλοο». Πιθανότατα, με προορισμό τα βράχια…
Πού το πάει η τρόικα
Η στάση της τρόικας αποτελεί, πράγματι, έναν γρίφο. Δεν κάνει την παραμικρή προσπάθεια να διευκολύνει την κυβέρνηση. Την αφήνει μάλιστα να διολισθήσει σε μια τακτική άγριας καταστολής, όπου υπάρχει εστία αντίστασης, όπως συμβαίνει στα πανεπιστήμια. Το ισοζύγιο «μέσα καταστολή, έξω εθελοδουλία» είναι βέβαιο ότι δεν αφήνει κανένα περιθώριο πολιτικής ανάκαμψης στην κυβέρνηση. Τα διεθνή ΜΜΕ έσπευσαν να συμμετάσχουν στους πανηγυρισμούς της κυβέρνησης για την «επιστροφή της ανάπτυξης», για τους δικούς τους λόγους που έχουν σχέση με τον κατευνασμό των αγορών και την τροφοδότηση της κερδοσκοπίας στα χρηματιστηριακά ταμπλό. Αλλά κι αυτό δεν έχει επιφέρει, μέχρι στιγμής, κάποια αλλαγή στη στάση της τρόικας.
Οι εκπρόσωποι των δανειστών επιμένουν στην πλήρη εφαρμογή των προαπαιτούμενων, στις τρύπες που ανοίγουν κατά την εκτέλεση του τρέχοντος προϋπολογισμού (όπως η υστέρηση 1,2 δισ. στα έσοδα δεκαμήνου) και στην κάλυψη με μέτρα του δημοσιονομικού κενού που υπολογίζουν σε 2,5 δισ. Όλα ορθώνονται ως εμπόδια στον δρόμο της κυβέρνησης προς την τυπική έξοδο από το Μνημόνιο, μέσω της «πιστωτικής γραμμής ενισχυμένων όρων», της ECCL, και του μνημονίου που θα τη συνοδεύσει. Ο επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, ήταν σαφής και τελεσιγραφικός πριν μερικές μέρες στην περιγραφή του σεναρίου: Αν δεν υπάρξει συμφωνία μέχρι το τέλος του έτους, το Μνημόνιο λήγει ως προς την Ε.Ε., η Ελλάδα δεν παίρνει τη δόση 1,8 δισ. του ευρωπαϊκού μηχανισμού και ταυτόχρονα υποχρεούται να του επιστρέψει τα 11,4 δισ. που έχουν μείνει στο μαξιλάρι του ΤΧΣ. Αυτό θα μειώσει, βέβαια, ισόποσα το χρέος, αλλά αν η Ελλάδα χρειάζεται αυτά τα χρήματα πρέπει να τα ζητήσει από τον ESM ως πιστωτική γραμμή. Μετά Μνημονίου, φυσικά.
Οι δανειστές βάζουν την κυβέρνηση μπροστά σε ένα βασανιστικό δίλημμα: Αν πει «ναι σε όλα τα προαπαιτούμενα» τώρα, βαραίνει πολιτικά τη θέση της. Αν επιχειρήσει να μεταθέσει ορισμένα στο «μεταμνημόνιο» της πιστωτικής γραμμής, πάλι δυσκολεύει πολιτικά τη θέση της, σε ένα χρόνο πλησιέστερο προς την προεδρική εκλογή. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα.
Ο δικός τους πόλεμος
Το πώς θα απαντήσει, τελικά, στο δίλημμα αυτό η κυβέρνηση, ίσως δεν εξαρτάται από την ίδια, αλλά από τους δανειστές. Γνωρίζουν ότι η «μεταμνημονιακή» τύχη της Ελλάδας ελάχιστα εξαρτάται από την ίδια. Έχοντας κατασκευάσει ένα υβρίδιο οικονομίας, απόλυτα εξαρτημένο από τις άλλες, ξέρουν ότι αν η ύφεση επιστρέψει στην Ευρωζώνη, η εικονική ελληνική ανάκαμψη θα εξανεμιστεί. Το τελευταίο πράγμα που θα ήθελαν είναι το «ελληνικό πρόβλημα» ξανά στα πόδια τους. Καθώς η ύφεση απειλεί τον σκληρό πυρήνα της Ε.Ε., επανέρχονται στο προσκήνιο οι βασικές αντιθέσεις για τη «θεραπεία». Ο Ντράγκι επιμένει να δηλώνει έτοιμος για την αγορά κρατικού χρέους από την ΕΚΤ, ο Βάιντμαν της Bundesbank, εκφράζοντας όλη τη γερμανική ηγεσία, του θυμίζει ότι αυτό είναι παράνομο, «θα αποθαρρύνει τις μεταρρυθμίσεις και δεν θα έχει αποτελέσματα». Το ευρωπαϊκό «διευθυντήριο» ετοιμάζεται για έναν ακόμη γύρο εσωτερικής αναμέτρησης. Το «ελληνικό ζήτημα» είναι πολύ περιθωριακό για να αποτελέσει αντικείμενο μιας ακόμη ρήξης. Η απάντησή τους σ’ αυτό είναι απλή: «Ο μπούσουλας του Μνημονίου τα λέει μια χαρά. Εφαρμόστε τα».
