Το άρθρο της προοδευτικής Καναδής πανεπιστημιακού και ακτιβίστριας Τζούντιθ Ντόιτς παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, επειδή δείχνει με στοιχεία πόσο έχουν προχωρήσει οι σχεδιασμοί για τη χρήση πυρηνικών όπλων, και αποκαλύπτει τους κινδύνους που απειλούν ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Πρόσφατα επαναλήφθηκαν στα πλαίσια του ΟΗΕ συζητήσεις και διασκέψεις για τη μη διάδοση, μη χρήση και καταστροφή των πυρηνικών όπλων. Οι πυρηνικές δυνάμεις και οι στενοί τους σύμμαχοι προσπάθησαν να μποϊκοτάρουν τη συζήτηση και να εμποδίσουν κάθε απόφαση επί του ζητήματος. Δεν προκάλεσε καμία έκπληξη που η θέση της Ελλάδας (με «αριστερή φιλειρηνική» κυβέρνηση…) στον ΟΗΕ ήταν πλήρως ευθυγραμμισμένη με τις ΗΠΑ, την Αγγλία και άλλες ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις που θεωρούν άσκοπη κάθε ανάλογη συζήτηση και πρωτοβουλία…
Πέραν αυτών, οι επισημάνσεις της Τζούντιθ Ντόιτς γίνονται ακόμη πιο δραματικά επίκαιρες καθώς η Ουάσιγκτον βάζει στο στόχαστρο μετά το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα, αναγορεύοντας τη μικρή αυτή χώρα σε «μεγάλη απειλή για την παγκόσμια ειρήνη»… Η διοίκηση Τραμπ δεν κρύβει μάλιστα ότι εξετάζει την πιθανότητα «προληπτικού πλήγματος» εναντίον της Πιονγκ Γιανγκ, περιλαμβανομένης της χρήσης πυρηνικών όπλων εναντίον αυτού του κράτους το οποίο οι ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες αποκαλούν «παρία της διεθνούς κοινότητας».
Όσα δεν λέγονται: Πυρηνικός πόλεμος, προκλήσεις και σχεδιασμοί
της Τζούντιθ Ντόιτς*
Στη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα στις ΗΠΑ υπήρξε μια σύντομη στιγμή αγωνίας στη σκέψη ότι η Κλίντον ή ο Τραμπ θα είχαν σύντομα στα χέρια τους κωδικούς για την εξαπόλυση πυρηνικών όπλων – και, μαζί με αυτούς, τη δυνατότητα να εξαφανίσουν την ανθρωπότητα πατώντας απλά ένα κουμπί. Έκτοτε, καμία συζήτηση, ούτε καν η παραμικρή μνεία για τα πυρηνικά όπλα. Εξαίρεση αποτελεί ένα σύντομο άρθρο του Ρόμπερτ Ντοτζ στο διμηνιαίο αμερικανικό περιοδικό CounterPunch, όπου αναφέρει ότι το «Δελτίο των Ατομικών Επιστημόνων» έσπρωξε κατά μισό λεπτό μπροστά το Ρολόι της Αποκάλυψης[1], βάζοντάς το πλέον στα δυόμιση λεπτά πριν σημάνουν τα μεσάνυχτα της εξαφάνισης της ανθρωπότητας λόγω ενός πυρηνικού πολέμου ή της κλιματικής αλλαγής: «Τα ραντάρ του Κογκρέσου δεν ανιχνεύουν καν τα πυρηνικά όπλα, αφού κανείς δεν μιλά γι’ αυτά»…
Σε συνέντευξη που έδωσε στη δημοσιογράφο και ακτιβίστρια Σόναλι Κόλατκαρ στις 30 Ιανουαρίου, ο Τζορτζ Λάκοφ, καθηγητής γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, αναφέρθηκε στην κυνική δήλωση του Τραμπ –που έγινε για να δοκιμάσει τις αντιδράσεις του κόσμου– σχετικά με τα πυρηνικά όπλα: «Αφού τα έχουμε, θα έπρεπε και να τα χρησιμοποιούμε». Ο Λάκοφ ανέφερε ότι υπήρξαν ελάχιστες αντιδράσεις, που γίνονται όλο και σπανιότερες. «Δεν ενδιαφέρει το θέμα αυτό την κοινή γνώμη», είπε ο Λάκοφ. Δεν την ενδιαφέρει όμως, ή δεν το γνωρίζει; Η καθηγήτρια αγγλικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ Ελέιν Σκάρι δήλωσε πως ορισμένοι φοιτητές της δεν έχουν ακούσει ποτέ κάτι για τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι.
Είναι επικίνδυνο να μην γνωρίζει κανείς οτιδήποτε σχετικό με τους πυρηνικούς εξοπλισμούς σήμερα. Ο Τραμπ κληρονόμησε από τον Ομπάμα τη στρατιωτική κλιμάκωση και τις κινήσεις περικύκλωσης που υλοποιούν οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και το Ισραήλ ενάντια στο Ιράν, την Κίνα και τη Ρωσία, καθώς και ένα πρόγραμμα ύψους ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων για τον εκσυγχρονισμό των πυρηνικών όπλων. Στις 28 Ιανουαρίου το Ινστιτούτο Ρον Πολ ανέφερε πως ο Άλσι Χέιστινγκς (Δημοκρατικός βουλευτής της πολιτείας της Φλόριντα) παρουσίασε στο Κογκρέσο ένα νομοσχέδιο «με το σκοπό να εξουσιοδοτήσει τον Πρόεδρο να εξαπολύσει όταν θελήσει αυτός μια προληπτική επίθεση κατά του Ιράν, χωρίς έλεγχο ή υποδείξεις από το Κογκρέσο και με τον τρόπο που αυτός θα κρίνει απαραίτητο και κατάλληλο για να εμποδίσει το Ιράν να προμηθευτεί πυρηνικά όπλα»…
Η υποτιθέμενη απειλή του Ιράν
Ο Ρίτσαρντ Φαλκ (ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, και έμπειρος στα πυρηνικά όπλα και τη διεθνή νομοθεσία– ανήκει σε όσους αμφιβάλλουν ότι υπάρχει πραγματικά μια ιρανική πυρηνική απειλή: «Τι άραγε έχει κάνει, δήθεν, το Ιράν που να δικαιολογεί αυτή τη φρενήρη προσφυγή στον πόλεμο… και αυτές τις απειλές των ΗΠΑ και του Ισραήλ που να δικαιολογούν “όλες τις πιθανές επιλογές” στις οποίες γίνεται αναφορά;». Ο Σέιμουρ Χερς (Αμερικανός δημοσιογράφος και συγγραφέας, που πήρε το βραβείο Πούλιτζερ για τις έρευνές του σε στρατιωτικά θέματα), έχει αναλύσει το ισραηλινό πυρηνικό πρόγραμμα στο βιβλίο του «Η Επιλογή του Σαμψών». Όσον αφορά το Ιράν, ο Χερς επεσήμανε τη «χρόνια ανικανότητα των πιο επιφανών στελεχών της Ενωμένης Διοίκησης Ειδικών Αποστολών των ΗΠΑ να αποδείξουν πειστικά την ύπαρξη ενός προγράμματος παραγωγής πυρηνικών όπλων στο Ιράν… Πολλές φιλοπόλεμες φλυαρίες, αλλά κανένα χειροπιαστό επιχείρημα για την ύπαρξη προγράμματος πυρηνικών όπλων».
Ακόμη πιο ανελέητη είναι η καθημερινή βρετανική εφημερίδα The Guardian: «Όπως αποδεικνύει ένα απόρρητο ντοκουμέντο της Μοσάντ, η δραματική δήλωση του Βενιαμίν Νετανιάχου στους παγκόσμιους ηγέτες το 2012, σύμφωνα με την οποία το Ιράν ήταν δήθεν ένα κράτος ικανό να παράξει ατομική βόμβα μέσα σε ένα χρόνο, ανατράπηκε από τις ίδιες τις μυστικές του υπηρεσίες». Ο Ρόμπερτ Φισκ γράφει στον Independent, το 2012: «Ο ισραηλινός πρόεδρος μας προειδοποιεί πως το Ιράν έχει στα χέρια του την βόμβα. Ο Θεός να μας φυλάει! Όμως εμείς οι δημοσιογράφοι δεν αναφέρουμε πως ο Σιμόν Πέρες δήλωνε ακριβώς τα ίδια το 1996, όταν ήταν πρωθυπουργός του Ισραήλ. Πέρασαν δεκαέξι χρόνια από τότε. Επίσης δεν θυμίζουμε στον κόσμο πως ο σημερινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου είχε πει το 1992 πως το Ιράν θα αποκτούσε τη βόμβα μέχρι το 1999. Πέρασαν 13 χρόνια από τότε. Είναι η ίδια ιστορία. Το γνωρίζουμε, μα όπως φαίνεται πρέπει να πειστούμε όλοι, με το ζόρι, ότι υπάρχει ένα πυρηνικό Ιράν».
Ο Νόαμ Τσόμσκι έχει εξηγήσει πώς βόλευε τις ΗΠΑ αυτό το «πυρηνικό Ιράν» πριν το 1979, δηλαδή πριν η ισλαμική επανάσταση ρίξει το απάνθρωπο καθεστώς του Σάχη: «Μια μυστική συμφωνία ανάμεσα στο ΜΙΤ και τον Σάχη… ισοδυναμούσε ουσιαστικά με την υπαγωγή του Τμήματος Πυρηνικής Φυσικής στον Σάχη». Ο Τσένι, ο Ράμσφιλντ, ο Κίσινγκερ και ο Γούλφοβιτς «ήθελαν να αναπτύξει το Ιράν πυρηνικό εξοπλισμό, τότε που ήταν σύμμαχοι»[2].
Ο πραγματικός πυρηνικός κίνδυνος
Η δαιμονοποίηση του Ιράν αποστρέφει την προσοχή από τους πραγματικούς πυρηνικούς κινδύνους. Σύμφωνα με την έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), ο αριθμός των πυρηνικών όπλων που κατέχουν οι εννέα πυρηνικές δυνάμεις φτάνει τις 15.395 μονάδες, από τις οποίες οι ΗΠΑ και η Ρωσία κατέχουν το 93%.
Η κοινή γνώμη μάλλον αγνοεί πως, λίγο μετά τις εκκλήσεις του ΟΗΕ για να μπει τέλος στη μάστιγα του πολέμου, και αμέσως μετά τη δολοφονία περίπου 140.000 Ιαπώνων με τη ρίψη των δύο ατομικών βομβών, οι ΗΠΑ βάλθηκαν να κατασκευάζουν τις πολύ πιο καταστροφικές βόμβες υδρογόνου. Αν η εκρηκτική ισχύς της ατομικής βόμβας της Χιροσίμα ήταν 15-16 κιλοτόνων, η ισχύς των σύγχρονων βομβών υδρογόνου φτάνει τους 100 έως 550 κιλοτόνους. Δηλαδή είναι από 6 ως 34 φορές πιο ισχυρές από τη βόμβα της Χιροσίμα.
«Ακόμη κι ένας περιορισμένος πυρηνικός πόλεμος, όπου δύο χώρες, για παράδειγμα η Ινδία και το Πακιστάν, θα χρησιμοποιούσαν καμιά εκατοστή βόμβες σαν εκείνη της Χιροσίμα (15 κιλοτόνων), θα είχε καταστροφικές συνέπειες στο κλίμα της γης» και «πολύ πιθανόν να μην άφηνε πίσω του επιζώντες. Κι αυτό χρησιμοποιώντας, χοντρά-χοντρά, μόλις το 0,3% της παγκόσμιας πυρηνικής εκρηκτικής ισχύος»[3].
Οι διηπειρωτικοί βαλλιστικοί πύραυλοι, οι μεγάλες κανονιοφόροι, οι βαλλιστικοί πύραυλοι που εξαπολύουν τα υποβρύχια, όλα μπορούν να φέρουν πυρηνικό εξοπλισμό. Οι ωκεανοί διασχίζονται καθημερινά από υποβρύχια που μεταφέρουν έως και 24 πυραύλους, καθένας από τους οποίους έχει 4-5 πυρηνικές κεφαλές, με ένα μάξιμουμ 144 κεφαλών ανά υποβρύχιο.
Δείχνοντας πόσο ο κόσμος υποτιμά αυτά τα ζητήματα, τον Αύγουστο του 2016 ανταπόκριση του CNN έδειχνε τη Μισέλ Ομπάμα χαμογελαστή να «βαφτίζει» ένα υποβρύχιο Βιρτζίνια κατασκευασμένο στο Κονέκτικατ από την General Dynamics, και σχεδιασμένο ειδικά για τη μεταφορά πυρηνικών όπλων. Σύμφωνα με την Ένωση των Υπεύθυνων Επιστημόνων, αν και είναι απίθανο η Ρωσία να επιτεθεί πρώτη, οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να χρησιμοποιήσουν ανά πάσα στιγμή τις 450 πυρηνικές τους αποθήκες, τα εκατοντάδες υποβρύχια εξοπλισμένα με πυρηνικά που είναι σε κατάσταση ετοιμότητας, με το χέρι στο κουμπί, ώστε να μπορούν να πλήξουν τους στόχους τους μέσα σε δέκα λεπτά.
Μετά από τέσσερα χρόνια προπαρασκευαστικών συναντήσεων, τον Απρίλη του 2015, έγινε η συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για την αναθεώρηση της «Συμφωνίας ενάντια στη διάδοση των πυρηνικών όπλων». Με δεδομένη την εμφανή ένταση ανάμεσα στις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα, θα έπρεπε άμεσα να επιτύχουμε την απαγόρευση χρήσης πυρηνικών όπλων σε περίπτωση σύγκρουσης. Αντίθετα, όλη η προσοχή στράφηκε στους πυρηνικούς εξοπλισμούς του Ιράν… Επιπλέον, οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία και ο Καναδάς αντιτάχθηκαν στη δημιουργία ζώνης ελεύθερης από πυρηνικά όπλα στη Μέση Ανατολή, προστατεύοντας έτσι το ισραηλινό πυρηνικό πρόγραμμα από τη διεθνή νομοθεσία και από τον έλεγχο της διεθνούς κοινότητας.
Παραβιάζοντας τη Συμφωνία Μη Διάδοσης, η Γερμανία εφοδίασε το Ισραήλ με στόλο υποβρυχίων τελευταίας γενεάς, ικανών να φέρουν πυραύλους Κρουζ μεγάλης εμβέλειας με πυρηνική κεφαλή – και είναι εντυπωσιακό το ότι δύο από αυτά τα υποβρύχια, που μεταφέρουν όπλα μαζικής καταστροφής, δόθηκαν στο Ισραήλ σαν αποζημίωση για το Ολοκαύτωμα! Όπως δήλωσε ο ίδιος ο Νετανιάχου, τα πυρηνικά όπλα που μεταφέρουν αυτά τα υποβρύχια στοχεύουν το Ιράν. Η πρόφαση της κυβέρνησης Ομπάμα πως δήθεν δεν ξέρει τίποτα για πυρηνικά όπλα στο Ισραήλ τινάζει στον αέρα κάθε ουσιαστική συζήτηση για την πυρηνική απειλή στη Μέση Ανατολή. Από την πλευρά της, η Ινδία παραχώρησε στο Ισραήλ ένα χώρο εκτόξευσης στον Ινδικό Ωκεανό.
Μπορεί να κερδηθεί ένας πυρηνικός πόλεμος;
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η στρατηγική για τα πυρηνικά όπλα στηριζόταν στην αποτροπή και στην αρχή της σίγουρης αλληλοκαταστροφής [MAD: Mutually Assured Destruction]. Αποτροπή σήμαινε δυνατότητα στρατιωτικής πυρηνικής απάντησης, και εκείνη η στρατηγική συνεπαγόταν τη διάδοση πυρηνικών όπλων. Λίγο μετά τις 11 Σεπτέμβρη, ο Μπους απέσυρε τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία AMB (ενάντια στους βαλλιστικούς πυραύλους). Τα συστήματα βαλλιστικής άμυνας έχουν σχεδιαστεί για να καταστρέφουν τους εχθρικούς πυρηνικούς πυραύλους μετά την εκτόξευσή τους. Έτσι, στους στρατιωτικούς κύκλους των ΗΠΑ κερδίζει έδαφος η ιδέα ότι είναι δυνατό να εξουδετερωθεί όλο το πυρηνικό οπλοστάσιο του εχθρού, αφαιρώντας του τη δυνατότητα αντίδρασης. Η πυρηνική στρατηγική περνά λοιπόν από την αρχή της αποτροπής σε εκείνη της προληπτικής επίθεσης, και άρα στην ιδέα πως ένας πυρηνικός πόλεμος μπορεί να κερδηθεί, και επομένως είναι αποδεκτός.
Ευρισκόμενη σε αδυναμία δεκαετιών να ρυθμίσει και να απαγορεύσει τα πυρηνικά όπλα, με το φόβο πως ένας πυρηνικός πόλεμος είναι σήμερα πολύ πιο πιθανός από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, η Ανοιχτή Ομάδα Εργασίας του ΟΗΕ, στην οποία συμμετέχουν όλες οι χώρες, έχει επικεντρωθεί ολοκληρωτικά και αποκλειστικά στην απαγόρευση των πυρηνικών εξοπλισμών. Οι πυρηνικές δυνάμεις, και μαζί τους πολλές φιλελεύθερες δημοκρατίες σαν τον Καναδά, την Ιταλία, τη Γερμανία, την Ισπανία και άλλες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, ψήφισαν ενάντια στην πλειοψηφία. Το Ιράν ψήφισε υπέρ.
Ο εκλιπών Τζόναθαν Σελ αφιέρωσε όλη τη ζωή του στην απαγόρευση των πυρηνικών όπλων. Έγραψε πως η τάση προς ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα δεν ξεκίνησε από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα του 20ού αιώνα, αλλά «το χειρότερο από τα δεινά που μπορούμε να φανταστούμε –η εξαφάνιση του ανθρώπινου είδους– δρομολογήθηκε αρχικά από μια φιλελεύθερη δημοκρατία». Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η υποψία πως οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν κατασκεύασαν τα όπλα αυτά για να αντιμετωπίσουν κάποια εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση, αλλά διαμέσου «ενός στοιχείου σύμφυτου με τον ίδιο τον φιλελεύθερο πολιτισμό – σαν ένα δεινό που από την αρχή αναπτύχθηκε στους κόλπους του πολιτισμού αυτού, και καθόλου δεν επιβλήθηκε από τα έξω»[4]. Ολόκληρες κοινωνίες, και κατά βάθος όλη η ανθρωπότητα, δεν είναι παρά ένα πιόνι. Ο Σελ γράφει πως η πυρηνική στρατηγική –συμπυκνωμένη στα think tanks και σε ακαδημαϊκά ιδρύματα, στη βάση της ψευδοεπιστημονικής θεωρίας των παιγνίων– είναι «πραγματικά η αποθέωση του κυνισμού».
Το αντιπυρηνικό και αντιπολεμικό κίνημα μάλλον σιώπησε μπροστά στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ισραήλ και του Ομπάμα. Ο σημερινός καταιγιστικός ακτιβισμός των γυναικών θα μπορούσε να αποτελέσει μια πολιτική ευκαιρία, αν θυμηθούμε μάλιστα την καθοριστική δράση των γυναικών στις κινητοποιήσεις ενάντια στις ατμοσφαιρικές πυρηνικές δοκιμές το 1961. Οι γυναίκες, που ιστορικά ασχολούνται με το μεγάλωμα των παιδιών και την περίθαλψη των γερόντων, με την καλλιέργεια τροφής και τη μεταφορά του νερού, είναι τα αόρατα θύματα του πολέμου – και θα έπρεπε να έχουν δικαίωμα βέτο.
* Η Καναδή πανεπιστημιακός, ψυχαναλύτρια και ακτιβίστρια Τζούντιθ Ντόιτς αρθρογραφεί μεταξύ άλλων στο περιοδικό Canadian Dimension Magazine και διατέλεσε πρόεδρος του Ινστιτούτου Science for Peace («Επιστήμη για την Ειρήνη»). Το παρόν άρθρο της δημοσιεύθηκε στην ηλεκτρονική εφημερίδα The Bullet, φύλλο 1369 (www.socialistproject.ca/bullet).
[1] ΣτΜ: Το Ρολόι της Αποκάλυψης αντιπροσωπεύει την πιθανότητα μιας παγκόσμιας καταστροφής που θα προκληθεί με ευθύνη του ανθρώπινου παράγοντα. Τους δείκτες του χειρίζονται από το 1947 οι ατομικοί επιστήμονες, παίρνοντας υπόψη τον εκάστοτε βαθμό απειλής πολέμου με πυρηνικά όπλα. Το 2007 άρχισαν να προσμετρώνται και οι κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή, καθώς και από τεχνολογίες που μπορούν να επιφέρουν μη αναστρέψιμες βλάβες στην ανθρωπότητα.
[2] Noam Chomsky και Laray Polk: Nuclear War and Environmental Catastrophe, εκδ. Seven Stories Press, 2013 (σελ. 21-22).
[3] Dr Dale Dewar και Florian Oelck: From Hiroshima to Fukushima to You, εκδ. Between the Lines, 2014 (σελ. 149-150). Επίσης βλ. Eric Schlosser: Command and Control: Nuclear Weapons, the Damascus Accident, and the Illusion of Safety, εκδ. Penguin, 2013.
[4] Jonathan Schell: The Crisis of Weapons of Mass Destruction, εκδ. Verso, 2001 (σελ. 32-47).
