Αν έχει απομείνει ένας πανανθρώπινος σκοπός, που να τους ενώνει όλους, από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου ως την Πατριάρχη της Ορθοδοξίας, αυτός είναι η σωτηρία του περιβάλλοντος. Όσοι μετέχουν σε αυτό το αρραγές μέτωπο μοιάζουν να συμφωνούν ότι πρέπει να «προστατέψουμε τη βιοποικιλότητα» και ότι χρειαζόμαστε ένα άλλο, «αειφορικό» μοντέλο ανάπτυξης.
Μπροστά σε αυτή την ανυπόφορη ομοφωνία, κινήματα σαν αυτό των κατοίκων της Χαλκιδικής αποκτούν και θεωρητική αξία, καθώς αποκαλύπτουν το οικολογικό ζήτημα ως αυτό που πραγματικά είναι: μια κοινωνική αντιπαράθεση γύρω από τον έλεγχο των υλικών όρων της παραγωγής. Αυτό που συμβαίνει γύρω από τα ορυχεία της Χαλκιδικής, το ΧΥΤΑ στην Κερατέα, ή το αεροδρόμιο του Ελληνικού είναι η σύγκρουση μεταξύ διαφορετικών τάξεων και ταξικών ομάδων για την ιδιοκτησία και τον έλεγχο κάποιου φυσικού πόρου, αναγκαίου τόσο για την παραγωγή, όσο και για άλλες φυσικές και κοινωνικές διεργασίες.
Το πραγματικό ερώτημα είναι αν τα βουνά της Χαλκιδικής ανήκουν στην Ελληνικός Χρυσός ή στους κτηνοτρόφους, τους γεωργούς, τους εκδρομείς ή, για να μην ξεχνάμε ότι οι κοινωνικές αντιθέσεις είναι πάντα περίπλοκες, τους ξενοδόχους της Χαλκιδικής και αν αντίστοιχα θα χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή χρυσού ή για την παραγωγή γάλακτος και αναψυχής. Ανάλογα με τη χρήση, η φύση της περιοχής, ενσωματωμένη πάντα στη διαδικασία της κοινωνικής παραγωγής, θα πάρει και τις αντίστοιχες μορφές. Και εδώ παράγεται και ένα δευτερογενές ερώτημα: προτιμάμε τη μορφή που παίρνει η φύση μετά την εξόρυξη χρυσού ή μετά τη βόσκηση από κατσίκια;
Σε καμία από τις παραπάνω ερωτήσεις η απάντηση δεν είναι αυτονόητη, κάτι που διαλύει την επιφαινόμενη ιδεολογική ενότητα γύρω από την «προστασία της φύσης». Η οικολογική κρίση παράγει εξαιρετικά περίπλοκες και αντιφατικές αντιθέσεις. Το ερώτημα δεν είναι αν είμαστε γενικά «με τη φύση» ή «με την παραγωγή»: όλοι είναι αυτονόητα και με τα δύο. Ακόμα και το κεφάλαιο, έχει κάθε λόγο να προστατεύει τη φύση, αφού η περιβαλλοντική υποβάθμιση εκφράζεται πάντα με πτώση της παραγωγικότητας και άρα της κερδοφορίας (επιλέγει έτσι, για να προστατέψει τους φυσικούς πόρους από την αλόγιστη κατάχρηση, να τους να τους ιδιοποιείται, να τους κεφαλαιοποιεί, να τους πουλά και να τους αγοράζει, όπως κάνει π.χ. με τα δικαιώματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης). Το ερώτημα είναι, και αυτό θέτει και το κίνημα ενάντια στα ορυχεία, με ποια παραγωγή και με ποια φύση είμαστε και άρα σε ποιον ανήκει αυτή η φύση.
Το πραγματικό ερώτημα είναι αν τα βουνά της Χαλκιδικής ανήκουν στην Ελληνικός Χρυσός ή στους κτηνοτρόφους, τους γεωργούς, τους εκδρομείς ή, για να μην ξεχνάμε ότι οι κοινωνικές αντιθέσεις είναι πάντα περίπλοκες, τους ξενοδόχους της Χαλκιδικής και αν αντίστοιχα θα χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή χρυσού ή για την παραγωγή γάλακτος και αναψυχής. Ανάλογα με τη χρήση, η φύση της περιοχής, ενσωματωμένη πάντα στη διαδικασία της κοινωνικής παραγωγής, θα πάρει και τις αντίστοιχες μορφές. Και εδώ παράγεται και ένα δευτερογενές ερώτημα: προτιμάμε τη μορφή που παίρνει η φύση μετά την εξόρυξη χρυσού ή μετά τη βόσκηση από κατσίκια;
Σε καμία από τις παραπάνω ερωτήσεις η απάντηση δεν είναι αυτονόητη, κάτι που διαλύει την επιφαινόμενη ιδεολογική ενότητα γύρω από την «προστασία της φύσης». Η οικολογική κρίση παράγει εξαιρετικά περίπλοκες και αντιφατικές αντιθέσεις. Το ερώτημα δεν είναι αν είμαστε γενικά «με τη φύση» ή «με την παραγωγή»: όλοι είναι αυτονόητα και με τα δύο. Ακόμα και το κεφάλαιο, έχει κάθε λόγο να προστατεύει τη φύση, αφού η περιβαλλοντική υποβάθμιση εκφράζεται πάντα με πτώση της παραγωγικότητας και άρα της κερδοφορίας (επιλέγει έτσι, για να προστατέψει τους φυσικούς πόρους από την αλόγιστη κατάχρηση, να τους να τους ιδιοποιείται, να τους κεφαλαιοποιεί, να τους πουλά και να τους αγοράζει, όπως κάνει π.χ. με τα δικαιώματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης). Το ερώτημα είναι, και αυτό θέτει και το κίνημα ενάντια στα ορυχεία, με ποια παραγωγή και με ποια φύση είμαστε και άρα σε ποιον ανήκει αυτή η φύση.
Σχόλια
