Δεν θέλαμε να ξέρουμε
Living is easy with eyes closed, misunderstanding all you see
Beatles, Strawberry Fields Forever
Η Μπρουνχίλντε Πόμζελ έμεινε μόνη και άτεκνη σε όλη της τη ζωή. Πέθανε στο Μόναχο τη νύχτα της 27ης Ιανουαρίου 2017, Διεθνή Ημέρα Μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος. Ήταν 106 χρονών
Thore Hansen, Δεν θέλαμε να ξέρουμε- η Γραμματέας του Γκέμπελς αποκαλύπτει, εκδόσεις Μεταίχμιο
Βλέποντας αυτό το πρόσωπο γεμάτο ρυτίδες, στο εξώφυλλο του βιβλίου με την αφήγηση της γραμματέως του Γκέμπελς, παρακολουθώντας ύστερα αποσπάσματα του ντοκιμαντέρ Ein deutsches Leben (Blackbox film & Medien production/ Micha Muller) και φυσικά διαβάζοντας το βιβλίο με την αφήγηση της Μπρουνχίλντε Πόμζελ στον Thore Hansen, Γερμανό πολιτικό αναλυτή και συγγραφέα, νιώθεις μια διαρκή ενόχληση. Σε πνίγει αυτή η «κανονική ζωή» με τον κόσμο γύρω να καταρρέει. Νιώθεις αποστροφή, αλλά μπορείς σιγά-σιγά να καταλάβεις πόσο εύκολα μπορεί κανείς να βρεθεί από τη λάθος πλευρά. Εθελοτυφλώντας. Κλεισμένος στο καβούκι του. Ελπίζοντας να ξεφύγει.
Να μη θέλει να καταλάβει τι συμβαίνει στην αγαπημένη φίλη, Εβραία, που έφυγε στα Ανατολικά για να μη γυρίσει ποτέ. Να μη θες να ξέρεις γιατί όλοι οι Εβραίοι έκλεισαν τα μαγαζιά τους. Να μην κατανοείς τη σημασία των εγγράφων που περνούν από τα χέρια σου. Στιγμές – στιγμές να ξυπνάς και μετά να κλείνεις βιαστικά τα μάτια σου στη φρίκη.
Κι ύστερα, όταν όλα τελειώνουν, είναι σα να έχεις ξυπνήσει από όνειρο/εφιάλτη. Ωστόσο δεν νιώθεις ένοχος. Τολμάς ακόμη και να πεις για το πόσο όμορφα χρόνια έζησες, την ώρα που η χώρα σου και η Ευρώπη βυθίζονταν στο σκοτάδι.
Να είσαι καθημερινά δίπλα σε έναν άνθρωπο όπως ο Γκέμπελς. Να κάνεις ευσυνείδητα τη δουλειά σου. Δεν θα αγαπήσετε την Μπρουχίλντε Πόμζελ. Όχι μόνο για όσα δεν έκανε, αλλά γιατί φαίνεται πως ο καθένας μας έχει μια Πόμζελ μέσα του. Λίγο ή πολύ από τον «παροιμιώδη μέσο ανθρωπάκο» που έλεγε κι ο Μπίρμαν.
Όπως και να το κάνουμε, το βιβλίο, η μαρτυρία είναι συγκλονιστική. Μια γυναίκα που μετά από έναν αιώνα ζωής, με απόσταση εβδομήντα χρόνων, σπάει τη σιωπή της. Στο τέλος του βίου θέλει να βγάλει από μέσα της όλα αυτά. Επαναλαμβάνει τόσο συχνά πως δεν νιώθει ένοχη, που καταλαβαίνεις ότι νιώθει ένοχη στο βάθος. Αφού είχε γυριστεί το ντοκιμαντέρ (2013), η Πόμζελ εξομολογήθηκε στον συγγραφέα –έναν χρόνο πριν φύγει από τη ζωή– ότι όχι μόνο είχε σχέση με τον χαράκτη Γκότφριντ Κίρμπαχ –ο οποίος ήταν κατά το ήμισυ Εβραίος– αλλά προς στιγμή σκέφτηκε να τον ακολουθήσει, όταν εκείνος έφυγε για το Άμστερνταμ για να γλιτώσει από τις διώξεις… ήταν μάλιστα έγκυος αλλά για ιατρικούς λόγους διέκοψε την κύηση Σκέφτεσαι πώς γίνεται μετά από αυτό να εξακολουθείς να μη γνωρίζεις, αλλά και να είσαι δίπλα στους κορυφαίους των Ναζί;
Ο Thore Hansen, σε ένα μεγάλο κείμενό του στο τέλος του βιβλίου, διαπραγματεύεται το τι μας διδάσκει αυτή η μαρτυρία για το παρόν. Τα όσα αναλυτικά αναφέρει για την άνοδο της ακροδεξιάς, την παθητικότητα απέναντι στις εξελίξεις, την ξενοφοβία , δειχνουν ότι –δυστυχώς– υπάρχουν πολλές αναλογίες με εκείνη την εποχή που θεωρούσαμε πως έχει περάσει ανεπιστρεπτί.
«Το αίσθημα της αδικίας φαίνεται ότι εξ αντανακλάσεως οδηγεί στην αναζήτηση ενός αποδιοπομπαίου τράγου και στην έντονη επιθυμία να βρεθούν γρήγορα απλές απαντήσεις –σαν ένα ανεξέλεγκτο ένστικτο επιβίωσης…» γράφει ανάμεσα σε άλλα πολύ ενδιαφέροντα.
Είναι ένα βιβλίο που πρέπει να διαβάσουμε και να μας προβληματίσει διπλά…
Μικρές Καταιγίδες
Κάθε νέα δουλειά του ζωγράφου και εικονογράφου Βασίλη Παπατσαρούχα παρουσιάζει το δικό της ξεχωριστό ενδιαφέρον. Την Πέμπτη 18 Ιανουαρίου εγκαινιάστηκε η νέα ατομική του έκθεση με τίτλο Μικρές Καταιγίδες στην αίθουσα τέχνης «Έκφραση – Γιάννα Γραμματοπούλου» (Βαλαωρίτου 9Α). Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 10 Φεβρουαρίου.
Γράφει ο ίδιος για το έργο του: «Μικρές Καταιγίδες. Έργα της άνοιξης και του καλοκαιριού. Καμωμένα πότε στο πατάρι της Αθήνας, πότε στο μικρό καμαράκι των παιδικών μου χρόνων, πότε κάτω από τον ήλιο, πλάι στη γαζία. Ημερολόγιο μεγάλων διαστάσεων. Καταγραφές ημερήσιας διάθεσης, εικόνες που κουβαλώ, σκέψεις που έχουν γίνει μόνιμες αποσκευές, πρόσωπα και ιδιότητες που έχουν γίνει φορεσιές.»
Ο Βασίλης Παπατσαρούχας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1975. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί περισσότερα από πενήντα βιβλία σε εικονογραφήσεις του, εντός και εκτός Ελλάδας. Έχει αποσπάσει δυο φορές το κρατικό βραβείο εικονογράφησης και δυο φορές το βραβείο ΕΒΓΕ. Το 2008 ήταν υποψήφιος για το διεθνές βραβείο εικονογράφησης Hans Christian Andersen. Στο θέατρο έχει συνεργαστεί με τους: Νίκο Μαστοράκη, Νίκο Χατζόπουλο, Ακύλλα Καραζήση, Γιάννη Αναστασάκη, Σταμάτη Κραουνάκη, Σταύρο Τσακίρη.
