Εφιάλτης;
Είναι παράξενο να διαβάζεις ένα βιβλίο και να νιώθεις να κλονίζονται οι ιστορικές σου βεβαιότητες…
Εφιάλτης: Όνομα όχι μόνο συνώνυμο της προδοσίας, αλλά και των κακών ονείρων που βασανίζουν τον ύπνο μας.
Κι όμως. Η λέξη Εφιάλτης προέρχεται από το επί + άλτης (άλλομαι) -όπου αλλόμενος είναι κάποιος που πηδά με ορμή πάνω σε κάτι. Εφάλομμαι = πηδώ ορμητικά προς τα πάνω. Άρα Εφιάλτης είναι ο ορμητικός, ο ζωηρός. Σύμφωνα με μια εκδοχή, το εφάλλομαι σημαίνει και πατάω σταφύλια, και καταδεικνύει την ασχολία των κατοίκων αρκετών βοιωτικών πόλεων.
Οι πληροφορίες αυτές προέρχονται από το βιβλίο του Νίκου Φαρούπου Εφιάλτης – Η απολογία που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Κέδρος.
Ο γνωστός Εφιάλτης του Ευρηδήμου, είναι αυτός που σύμφωνα με τον Ηρόδοτο οδήγησε τους Πέρσες μέσω της Ανοπαίας οδού στα νώτα των υπερασπιστών του στενού των Θερμοπυλών.
Κι όμως… Ο συγγραφέας μέσα από πλούσια βιβλιογραφία και μελέτη των πηγών αμφισβητεί πολλά από όσα θεωρούμε ότι έγιναν με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Βεβαίως πρόκειται για μυθιστόρημα, όσο κι αν υπάρχουν σημαντικές παραπομπές στα πραγματικά ιστορικά γεγονότα. Στα συν του βιβλίου και η αναπαράσταση της εποχής με την καθημερινότητά της, με στοιχεία για την κοινωνική ζωή, για τη διατροφή, για τους Ολυμπιακούς Αγώνες… Ο συγγραφέας με γλαφυρότητα και γνώση παραθέτει πλήθος λεπτομερειών που δεν κουράζουν, αλλά μας δίνουν μια εικόνα της αρχαιότητας που δεν θα βρούμε στα σχολικά βιβλία.
Μια τέτοια προσέγγιση, τεκμηριωμένη, βοηθά τον καθένα από εμάς να σκεφτεί και αν μελετήσει λίγο παραπάνω πριν αρχίσει αν εκφέρει δογματικές απόψεις βασισμένες σε μια μονοδιάστατη ανάγνωση της Ιστορίας. Δεν ξέρω τι αντιδράσεις θα προκαλούσε η εισαγωγή ενός τέτοιου βιβλίου στην εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά είμαι σίγουρος πως θα βοηθούσε να καλλιεργηθεί η κριτική σκέψη των μαθητών σε μεγαλύτερες τάξεις.
Σκεφτείτε μια τέτοια προσέγγιση των «Θερμοπυλών» του Καβάφη και γενικότερα της ιστορίας.
Βάσει των στοιχείων που παραθέτει ο συγγραφέας, πέρα από το ζήτημα της προδοσίας του Εφιάλτη, παρουσιάζεται τεκμηριωμένα η άποψη ότι οι Σπαρτιάτες και οι υπόλοιποι (Θεσπιείες κ.α.) δεν πήγαν εκεί με σκοπό να θυσιαστούν, αλλά ότι υπήρχε σοβαρή πιθανότητα ακόμη και μιας νικηφόρας αναμέτρησης.
Σίγουρα είναι πολλά τα θέματα που ανοίγουν και πολλά αυτά για τα οποία ο καθένας θα εκφράσεις δικές τους απόψεις ή ενστάσεις. Όμως δεν μπορώ να φανταστώ καλύτερο τρόπο για να προσεγγίζεις ιστορικά γεγονότα. Όχι με ιδεοληψίες, αλλά με τεκμήρια. Πολλά πράγματα θα ήταν διαφορετικά αν καταφέρναμε να δούμε το παρελθόν με ανοικτά μάτια…
Ενδιαφέρον ότι η απέχθεια για τον Εφιάλτη, συμπαρέσυρε και τη μνήμη / γνώση για έναν άλλο Εφιάλτη, τον γιο του Σοφωνίδη. Αυτός –ο δεύτερος– Εφιάλτης ήταν ο ριζοσπατικός ηγέτης των Δημοκρατικών στην Αθήνα που δολοφονήθηκε από τους ολιγαρχικούς…
Παράπλευρες απώλειες…
…κι αφού διαβάσουμε…
Αξίζει να επισκεφθούμε το Κέντρο Ιστορικής Ενημέρωσης Θερμοπυλών του Δήμου Λαμιέων δίπλα στον χώρο της ιστορικής μάχης. (πλησίον του Μνημείου του Λεωνίδα -απέχει από τη Λαμία περίπου 18 χιλιόμετρα και από τα Καμμένα Βούρλα 27. Εγκαινιάστηκε το 2010 στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων «Θερμοπύλια 2010»)
Περιλαμβάνει τρεις αίθουσες, τις εφαρμογές των οποίων έχει επιμεληθεί το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού.
Η συλλογή του εκπαιδευτικού υλικού είναι βασισμένη στην ιστορία του Ηροδότου και σε αρχαιολογικές έρευνες.
Στην πρώτη αίθουσα, που ονομάζεται «Λεωνίδας», παρακολουθεί ένα γενικό ενημερωτικό βίντεο
Στη δεύτερη αίθουσα, που ονομάζεται «Διηνέκης», με ειδικά γυαλιά, παρακολουθούμε ταινία εικονικής πραγματικότητας όπου προβάλλονται ιστορικά στοιχεία για τη Μάχη. Ο θεατής, αισθάνεται σα να είναι παρών και να παρακολουθεί τον Εφιάλτη να οδηγεί μέσα στη νύχτα, τους Πέρσες από την Ανοπαία Οδό στη Δυτική Πύλη και το λόφο του Κολωνού.
Στην τρίτη αίθουσα, που ονομάζεται «Θερμοπύλες», ο επισκέπτης μπορεί να ενεργοποιήσει με την αφή του τις οθόνες των ειδικών διαδραστικών τραπεζιών και να ενημερωθεί για την ιστορία της Μάχης, αλλά και το γενικό ιστορικό περίγραμμα των Περσικών Πολέμων.
Πληροφορίες: Ωράριο Λειτουργίας Χειμερινό: καθημερινές (Δευτ.-Παρ.): 8:00-17:00 και σαβ/κα: 9:00-17:00. Θερινό: καθημερινές (Δευτ.-Παρ.): 8:00-19:00 και σαβ/κα: 10:00-18:00. Τηλέφωνο: 22310- 93054.
