Η πολιτική ηγεσία της Ε.Ε. σε κατάσταση παράκρουσης, διαγκωνίζεται και αλλάζει θέσεις για το μέλλον του ευρώ σαν τα πουκάμισα – Μόνη σταθερά η «αόρατη» ηγεσία του χρηματοπιστωτικού καρτέλ.
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου.
Παρ’ ότι το ερώτημα ακούγεται πια ως κλισέ, 47 χρόνια από τότε που πρωτοδιατυπώθηκε, μπορούμε να το επαναλάβουμε σε μια επίκαιρη παραλλαγή: Ποιος κυβερνά αυτή την Ένωση; Την Ευρωπαϊκή Ένωση, φυσικά, και την Ευρωζώνη που εδώ και ένα χρόνο παραδέρνουν σαν ακυβέρνητο σκάφος, ενισχύοντας τα επιχειρήματα όσων υποστηρίζουν ότι, τουλάχιστον σαν νομισματική ένωση, είναι καταδικασμένη σε θάνατο.
Τι φταίει, άραγε, γι’ αυτό; Είναι ένα ερώτημα κρίσιμο, σχεδόν υπαρξιακό, όχι μόνο για τους ένθερμους ευρωπαϊστές, ούτε μόνο για τους φιλελεύθερους ευρωσκεπτικιστές, αλλά και για όσους πιστεύουν ότι μόνο δεινά επιφυλάσσει η ύπαρξή της για τον κόσμο της εργασίας και τα φτωχά στρώματα της κοινωνίας.
Από τη σκοπιά των τελευταίων (στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και ο γράφων), μπορεί να προβληθεί η πεποίθηση ότι η ΟΝΕ είναι εξ ορισμού θνησιγενής, η κατάληξή της είναι γραμμένη στο πιστοποιητικό γέννησής της, στις Συνθήκες και τους όρους συγκρότησής της αφενός ως λεόντειος εταιρία μεταξύ ισχυρών βιομηχανικών χωρών και κρατών – αδύναμων κρίκων, αφετέρου ως συνασπισμός των πιο επιθετικών και αρπακτικών τμημάτων του διεθνούς κεφαλαίου, ιδιαίτερα του κεντροευρωπαϊκού. Τα συστατικά της ΟΝΕ καθιστούν το κοινό της νόμισμα, μηχανισμό διαρκούς μεταφοράς πλεονασμάτων από τις αδύναμες, καταναλώτριες αγαθών, υπηρεσιών και προμηθειών χώρες. Και ακόμη, όρο διεύρυνσης των ανισοτήτων τόσο σε κάθε «εθνική» οικονομία, όσο και ανάμεσα στις «εθνικές» οικονομίες. Αυτό διαπιστώνεται, άλλωστε, και εκ του αποτελέσματος, αλλά έχει τη σημασία του ότι υπήρχαν δυνάμεις που σε ανύποπτους καιρούς, διαισθητικά ή επιστημονικά, προέλεγαν την εξέλιξη.
Ωστόσο, πέρα από τους αντικειμενικούς όρους ύπαρξης της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης, κάποιο ρόλο, πολύ πιο ζωτικό απ’ όσο συνηθίζει να αποδέχεται η Αριστερά, παίζουν και οι υποκειμενικοί όροι διακυβέρνησής τους. Η κρίση του χρέους και η διαχείρισή της από τη στιγμή που, με βαριά καρδιά, ευρωκράτες και πολιτικοί ηγέτες της Ε.Ε. παραδέχθηκαν την ύπαρξή της, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα κρίσης στρατηγικής στην πολιτική κορυφή της. Και επιβεβαιώνει, ίσως μ’ έναν τρόπο υπερβολικά ψυχολογικό και προσωποποιημένο, αυτό που έθεταν ακόμη και ιστορικοί Ευρωπαίοι ηγέτες, βασικοί εμπνευστές της ενοποίησης και της ΟΝΕ όπως ο Ζακ Ντελόρ και Χέλμουτ Σμιτ, ένα τρομακτικό κενό πολιτικής ηγεσίας στην Ε.Ε. Θα μπορούσε να είναι εξαιρετικά χρήσιμο για τον κόσμο της εργασίας, τις υποτελείς τάξεις το κενό αυτό, αν υπήρχε αξιόπιστη εναλλακτική λύση να το καλύψει ανατρεπτικά. Αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί που θα ισχυριστούν πως αυτή η εναλλακτική υπάρχει, συγκροτημένη και ετοιμοπόλεμη.
Έτσι, εδώ και ένα χρόνο είμαστε θεατές ενός πραγματικού τραγέλαφου, στο πλαίσιο του οποίου οι πρωταγωνιστές του ευρωπαϊκού δράματος, μέρα τη μέρα, εβδομάδα την εβδομάδα αυτοαναιρούνται κι αλληλοαναιρούνται, και τελικά αυτογελοιοποιούνται. Μια μικρή ανασκόπηση της ευρωπαϊκής αβελτηρίας ίσως είναι χρήσιμη:
– Από τον Οκτώβριο του 2009 της «περιφανούς νίκης» του ΠΑΣΟΚ μέχρι τον Ιανουάριο 2010, για τις ευρωπαϊκές ηγεσίες το «ελληνικό πρόβλημα» ήταν απλώς τα greek statistics, η «ειλικρίνεια» των δημοσιονομικών στοιχείων της Ελλάδας. Το «πρόβλημα» αποκαταστάθηκε, με την αυτοχειριακή αυταπάρνηση της πράσινης διακυβέρνησης, το έλλειμμα τριπλασιάστηκε, το χρέος εκτινάχθηκε και η ευρωπαϊκή ηγεσία παρακολουθούσε τα spreads των ομολόγων, χωρίς να επιτρέπει σε οιονδήποτε να μιλήσει για κρίση χρέους στην ευρωζώνη.
– Μέχρι τον Μάρτιο του 2010, η λύση στο πρόβλημα ήταν να παρουσιάσει η πειθήνια κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ένα πρόγραμμα δραστικών περικοπών 6 δισ. ευρώ, με πρώτα θύματα τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων.
– Από τον Μάρτιο μέχρι τον Μάιο το ζητούμενο για τους ηγεμόνες της Ε.Ε. ήταν να εφαρμοστούν τα πρώτα μέτρα αλλά και να διευρυνθούν με νέα. Η ευρωπαϊκή ελίτ εξακολουθούσε να βλέπει μόνο «ελληνικό ιό» και όχι κρίση χρέους στην Ευρωζώνη, για να καταλήξει στην επιβολή της πρωτοφανούς συμφωνίας τριμερούς δανεισμού 110 δισ. στην Ελλάδα με τη συμμετοχή του ΔΝΤ, έναντι τριετούς προγράμματος περικοπών 30 δισ. ευρώ. Οι προτάσεις για Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο απορρίπτονταν μετά πολλών επαίνων.
– Πριν αλέκτωρ φωνήσαι τρις για την πανευρωπαϊκή κρίση χρέους, οι αγορές σάρωσαν μέσω των spreads την ελληνική «λύση» και ώθησαν την πανικόβλητη ευρωπαϊκή ηγεσία για την ίδρυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και την ενεργοποίηση της ΕΚΤ με πακέτο στήριξης 750 δισ. ευρώ. Ούτε, όμως, αυτό εξημέρωσε το «θηρίο» που όλο το καλοκαίρι του 2010 δεν πήγε διακοπές.
– Η «νέα ιδέα», γερμανικής έμπνευσης, που σύρθηκε όλο το καλοκαίρι και μέχρι το φθινόπωρο, ήταν η πρόβλεψη «ελεγχόμενης χρεοκοπίας» των χωρών με υπερβολικό χρέος, που στο μεταξύ πληθύνονται στο κλαμπ της Ευρωζώνης. Η εταίρος του «άξονα» Γαλλία ψελλίζει, αλλά δεν επιμένει στις εναλλακτικές προτάσεις για Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, ενίσχυση του Ταμείου διάσωσης κ.ά., ενώ περιορίζει τις αντιρρήσεις της (μαζί με τον «λέοντα» ΓΑΠ) στη γερμανική απαίτηση για στέρηση του δικαιώματος ψήφου από τις δημοσιονομικά εκτραπείσες χώρες. Ο έτερος πόλος εξουσίας, η ΕΚΤ, εξακολουθεί να σώζει τις τράπεζες αγοράζοντας τα «καμένα» ομόλογα, αλλά απαιτεί και αυτόματες κυρώσεις στα «άτακτα κράτη». – Η «διαβούλευση» για τη σωτηρία του ευρώ εξελίσσεται σε έναν πόλεμο όλων εναντίον όλων. Κι ενώ η Ιρλανδία είναι η πρώτη χώρα που εντάσσεται το Δεκέμβριο στον ευρωπαϊκό μηχανισμό, η τελευταία σύνοδος κορυφής του 2010 καταλήγει σε μία «σούπα» που περιέχει κυρίως γαλλογερμανικό άξονα με ολίγη από αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισσαβόνας στη… ζούλα, ερήμην των λαών.
– Η τελευταία «ιδέα» για τη διάσωση του ευρώ, που προορίζεται να γίνει απόφαση στη Σύνοδο του Φεβρουαρίου ή του Μαρτίου, περιέχει ένα συγκερασμό ετερόκλητων προτάσεων που ουσιαστικά αναιρεί την προηγούμενη απόφαση, αλλά αφήνει μια option και για το «σκοτεινό αντικείμενο του πόθου» των «Νοτίων»: το ευρωομόλογο. Με τι αντάλλαγμα; Την ενιαία «οικονομική διακυβέρνηση», δηλαδή την εκχώρηση και του τελευταίου ίχνους ανεξαρτησίας των οικονομικών πολιτικών από τα κράτη σε μιαν απροσδιόριστη ακόμη ευρωπαϊκή Αρχή. Η ελεγχόμενη χρεοκοπία της Μέρκελ φαίνεται να έχει ξεχαστεί, αλλά ξαναμπαίνει από το παράθυρο μέσω της έρπουσας (έστω και διαψευδόμενης) φημολογίας για «αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους» σε ποσοστό 20%, με επαναγορά των ήδη κουρεμένων από την κερδοσκοπία ελληνικών ομολόγων. Είναι αυτή η τελευταία λέξη της ευρωπαϊκής ελίτ; Κύριος οίδε…
Η υπενθύμιση αυτής της τρικυμιώδους διακύμανσης των πολιτικών ηγεσιών της Ε.Ε. από τη μια θέση στην άλλη, έχει μια χρησιμότητα. Παρ’ ότι στον πυρήνα της έχει ως αδιαμφισβήτητες σταθερές τη διάσωση της τραπεζικής τοκογλυφίας, τη συντριβή της εργασίας και του κοινωνικού κράτους, την «αποδέσμευση» του δημόσιου πλούτου υπέρ ιδιωτών και την «απελευθέρωση» του καπιταλιστικού κέρδους από κάθε κοινωνικό, ανθρωπιστικό καταναγκασμό, είναι αδύνατο να κρύψει την απουσία στρατηγικής συνοχής. Τι ακριβώς θέλουν για την Ε.Ε. και το ευρώ όλοι αυτοί οι ανεκδιήγητοι τύποι που διαχειρίζονται τις τύχες 500 εκατομμυρίων ανθρώπων; Ποιο είναι το όραμά τους, έστω για την τάξη και τις ελίτ που υπηρετούν; Ποια είναι η πολιτική τους ματαιοδοξία; Να κάνουν την Ε.Ε. πλανητική υπερδύναμη ή να τη διαλύσουν μια ώρα αρχύτερα;
Τα ερωτήματα είναι, βεβαίως, ρητορικά, αλλά αποκαλύπτουν ότι οι κοινωνίες, τα στρώματα που υποφέρουν από τις πολιτικές των κυβερνήσεων, τα κόμματα και οι δυνάμεις που φιλοδοξούν να τις ανατρέψουν ή τουλάχιστον να αποτρέψουν το καταστροφικό τους έργο, οι απλοί άνθρωποι που δυσφορούν αλλά υπομένουν, μάλλον υπερεκτιμούν τις δυνάμεις και την ισχύ των μαθητευόμενων μάγων της Ε.Ε. Οι οποίοι αποδεικνύουν ότι η μόνη πραγματική εξουσία και διακυβέρνηση της Ευρωζώνης είναι η ορατή ή αόρατη υπερδομή της διεθνούς της τοκογλυφίας, το χρηματοπιστωτικό καρτέλ, τα λόμπι των μονοπωλίων και οι γυμνοσάλιαγκες της ευρωκρατίας που σιτίζονται απ’ όλους αυτούς για να εφευρίσκουν συνταγές αποτελεσματικής λεηλασίας των ανθρώπων.
