Το κάτεργο του Ευρωπαϊκού Γραφείου Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας και πώς αυτό χαράσσει το μέλλον
Του Ηλία Σταθάτου
Τι σχέση μπορεί να έχουν οι καταστρατηγήσεις των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων με τον «πόλεμο» των πολυεθνικών για τις πατέντες και τη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP); Μεγάλη, όπως αποκάλυψε η ακρόαση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Γραφείου Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (ΕΡΟ), Β. Batistelli, στην Επιτροπή Νομικών θεμάτων του Ευρωκοινοβουλίου στις 15/6/2015. Η ακρόαση είχε ως θέμα τις βασικές αλλαγές που προωθεί το ΕΡΟ: το ενιαίο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και το Ενιαίο Δικαστήριο διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Ωστόσο, οι παραβιάσεις των εργατικών δικαιωμάτων, στις οποίες επίσης «καινοτομεί» ο οργανισμός και έχουν τροφοδοτήσει πολλές ερωτήσεις στο Ευρωκοινοβούλιο, δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Όπως, αντίστοιχα, στα «ψιλά» έχει περάσει η ουσία της Διατλαντικής Εταιρικής Σχέσης Εμπορίου, που αφορά τον πυρήνα τον εργασιακών δικαιωμάτων. Ας δούμε πώς αυτά τα δύο, συνδέονται.
Λίγα λόγια για την TTIP
Η TTIP είναι μία από τις 4 πελώριες «εμπορικές» συμφωνίες οι οποίες επιφέρουν κοσμογονικές αλλαγές στις κοινωνίες και στο δίκαιο. Σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς, μόνο ένα κράτος μπορεί να ενάγει ένα άλλο κράτος. Υπό τις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου αυτό το καθεστώς αίρεται. Μια εταιρία μπορεί να σύρει στα δικαστήρια ένα κράτος απαιτώντας αποζημίωση όταν αυτό έχει λάβει μέτρα υπέρ των συμφερόντων των πολιτών του, τα οποία συνεπάγονται μείωση των κερδών της εταιρίας. Για παράδειγμα, όταν η κυβέρνηση της Αιγύπτου αποφάσισε να αυξήσει τον κατώτατο μισθό, η Veolia (γαλλική ιδιωτική εταιρία ύδρευσης) υπέβαλε μήνυση διότι έτσι μειώνονταν τα κέρδη της. Ο αριθμός των εταιριών που έχουν μηνύσει κράτη υπολογίζεται στις 5.060, και κάθε έτος αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο. Ενδεικτικό για την υπόθεση είναι το γεγονός ότι κατά τις προπαρασκευαστικές διαδικασίες η, επιτετραμμένη για τις τελικές διαπραγματεύσεις της TTIP, Γενική Διεύθυνση Εμπορίου της Κομισιόν (DG Trade) διενήργησε το 92% των συναντήσεων (συγκεκριμένα 520 από τις 546) με επιχειρηματικά λόμπι και μόνο το 8% (συνολικά 26 συναντήσεις) με κοινωνικούς φορείς. Την ίδια στιγμή έγγραφα στα οποία μπορούσε κάποιος να αποκτήσει πρόσβαση ενείχαν προειδοποιήσεις, σε σχέση με τη δυνατότητα διακίνησής τους, περί βλάβης των συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή ενός κράτους-μέλους της.
Το κάτεργο του EPO
Κατά τον Β. Batistelli, που προαναφέραμε, η ΤΤΙΡ αποτελεί ένα καλό μέσο εναρμόνισης των κανόνων και πρακτικών για τα πνευματικά δικαιώματα, με τα οποία ασχολείται ο οργανισμός του. Για την επιτάχυνση των διεργασιών παγκόσμιας εναρμόνισης σε τεχνικό επίπεδο, έχει συσταθεί μια άτυπη ομάδα, με συμμετοχή ΗΠΑ, Ιαπωνίας, Κίνας, Κορέας και Ευρώπης. Ουσιαστικά, επιχειρείται η διασύνδεση του ενιαίου διπλώματος ευρεσιτεχνίας και του Ενιαίου Δικαστηρίου Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας με τη συμφωνία ΤΤΙΡ και την ISDS (Διαιτησία επίλυσης διαφορών μεταξύ επενδυτών και κρατών). Ενώ, παράλληλα, καταστρώνεται το ενιαίο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, με ταυτόχρονη κατοχύρωση σε 25 χώρες και με συμπλήρωση του ευρωπαϊκού διπλώματος ευρεσιτεχνίας καθώς και του ενιαίου Δικαστηρίου, με στόχο την αποφυγή έκδοσης διαφορετικών αποφάσεων, με «δέλεαρ» για τις επιχειρήσεις να είναι τα χαμηλά τέλη του EPO (μείωση έως 70%).
Γιατί αυτά είναι σημαντικά; Για δύο λόγους: Πρώτον, λόγω της σημασίας του τομέα, καθώς κλάδοι που χρησιμοποιούν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας συμμετέχουν σε ποσοστό 40% στο ΑΕΠ της Ε.Ε. και αφορούν το 35% της απασχόλησης. Η συμβολή του EPO στην καινοτομία και την ανάπτυξη προκύπτει και από τη διαρκώς αυξανόμενη τάση απεύθυνσης στον Οργανισμό, που το 2014 δέχτηκε 274.174 αιτήσεις χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας.
Δεύτερον, λόγω της αντεργατικής φύσης του οργανισμού. Ο κ. Battisteli απαντώντας σε ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Κ. Χρυσόγονου για τη θέσπιση από τον EPO διατάξεων για την απαγόρευση του δικαιώματος απεργίας των εργαζομένων, που συνιστά παραβίαση διεθνών συμβάσεων, αλλά και την άρνηση εκτέλεσης της απόφασης του δικαστηρίου της Χάγης (που έκρινε ότι τα εργασιακά δικαιώματα του Καταστατικού Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. υπερτερούν της ασυλίας του Οργανισμού), υπερασπίστηκε το έργο του, ως ανάγκη σαφούς οριοθέτησης του δικαιώματος της απεργίας, ως ύστατου και όχι καταχρηστικού μέσου. Περιφρονητικά, μάλιστα, αναφέρθηκε στην απόφαση του δικαστηρίου της Χάγης, ως μια απόφαση εθνικής δικαιοδοσίας, που δεν έχει αρμοδιότητα στην εκδίκαση του τρόπου οργάνωσης μιας ευρωπαϊκής αρχής. Σημειωτέον, ο EPO δεν είναι ευρωπαϊκή Αρχή, αλλά διεθνής οργανισμός με μέλη όπως η Ελβετία που δεν μετέχουν στην Ε.Ε. Για αυτό και τα γραφεία του στο Μόναχο είναι διπλωματικό έδαφος, με αποτέλεσμα εργαζόμενη που γρονθοκοπήθηκε από τέως πρόεδρο του οργανισμού, να μην μπορεί να λάβει τις πρώτες βοήθειες.
Ακόμη, πριν έναν χρόνο στον συγκεκριμένο οργανισμό δεν πραγματοποιήθηκε απεργία για χρήματα, αλλά για να «υπογραμμιστούν οι αξιώσεις του προσωπικού όσον αφορά το κράτος δικαίου, την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και την καλή πίστη κατά τη διαπραγμάτευση».
Υπάρχουν αξιόπιστες καταγγελίες για το σημερινό πρόεδρο του EPO πως κυβερνά με σιδηρά πυγμή, η συμπεριφορά του ομοιάζει με αυτοκράτορα και αρνείται σε εκπροσώπους του προσωπικού, αφού απολύθηκαν για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των συναδέλφων τους, την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τα επόμενα δέκα χρόνια. Γάλλος εξεταστής του ΕΡΟ απολύθηκε επειδή απλά δραστηριοποιούνταν στην Ένωση Προσωπικού του Ευρωπαϊκού Γραφείου Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας. Ο μισθός του εργαζομένου πάγωσε αμέσως (ήταν πατέρας τριών μικρών παιδιών). Όπως αναφέρουν γνώστες του χώρου, «είναι μια απολυταρχία που λειτουργεί με τη δική της εσωτερική νομολογία και απ’ ό,τι φαίνεται οι εργαζόμενοι του ΕΡΟ επί του παρόντος δεν έχουν πρακτικά, πρόσβαση σε μια λογικά ταχεία εκδίκαση των εργατικών διαφορών». Γι’ αυτόν τον λόγο, 700 εργαζόμενοι του EPO διαδήλωσαν στους δρόμους του Μονάχου, πραγματοποίησαν απεργία πέντε (5!) εβδομάδων με συμμετοχή 36,7%, με 2.538 υπαλλήλους του να μην εργάζονται, ενώ διαμαρτυρίες πραγματοποιήθηκαν στη Χάγη, μπροστά από το Γαλλικό και το Γερμανικό προξενείο, υπέρ δύο εργαζομένων του EPO που αντιμετώπισαν πειθαρχικά μέτρα για τη συνδικαλιστική τους δράση.
Οι παραβιάσεις είναι τόσο μεγάλες που η γερμανική δικηγορική εταιρία Zimmermann & Partner (με πελάτες όπως η Samsung), έχει αναλάβει δωρεάν την υπεράσπιση των εργαζομένων και «εκφράζει την υποστήριξή της προς τους εξεταστές του EPO, καθώς ο αγώνας τους είναι δίκαιος» και βρίσκει τις αποφάσεις της Διοίκησης «απαράδεκτες, μη σύμφωνες με τις ευρωπαϊκές συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Πώς απαντάει ο EPO στις διαμαρτυρίες των εργαζομένων; Τις θεωρεί «αντίσταση προς τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις». Κάπως γνώριμα μας ακούγεται αυτό το τελευταίο…
