Μια Λαμπρή που δεν ζητά παρηγοριά, αλλά εγερτήριο. Που φωτίζει την απώλεια, υπερασπίζεται τη ζωή και αρνείται να συμβιβαστεί με τη σιωπή.
Μέρες Λαμπρής. Τριπλής σημαντικής γιορτής: θρησκευτικής· άνοιξης και αναγέννησης της φύσης και πνοής ζωής· βαθύτατης ανάγκης του ανθρώπου να υπερβεί αδιέξοδα, θάνατο, μαρασμό, ματαίωση μέλλοντος. Τριπλής γιορτής συνδεδεμένης με την ιστορία του τόπου και με έντονα τα λαϊκά χαρακτηριστικά: συμβολισμούς, κατάνυξη, ευχές, ξέσπασμα χαράς και ανάστασης. Τριπλής γιορτής: της άνοιξης, της Ανάστασης, της ανάγκης του ανθρώπου να σταθεί όρθιος μέσα στο σκοτάδι. Μιας Ανάστασης που δεν είναι δεδομένη, μα επίμονη προσδοκία – όσο βαθύτερο το σκοτάδι, τόσο επιτακτικότερο το φως.
Μα τι σημαίνει φως σε καιρούς που κυριαρχεί η απώλεια;
Πάσχα, μετά τα Τέμπη – το εθνικό τραύμα που δεν επουλώνεται, ούτε καλύπτεται. Ένα έγκλημα κρατικής αμέλειας, κυνισμού και υποκρισίας. Νέοι άνθρωποι –φοιτητές, παιδιά, εργαζόμενοι– χάθηκαν σ’ ένα τρένο χωρίς «οδηγό», σ’ ένα σύστημα χωρίς αξίες. Η Ελλάδα πενθεί ακόμα, αλλά πιο πολύ θυμώνει. Γιατί όλοι ξέρουμε πως τίποτα δεν ήταν «ατύχημα». Όπως όλοι ξέρουμε πως η λήθη (η συγκάλυψη και η ανομία) είναι επιλογή πολιτική.
Στην Παλαιστίνη, η Ανάσταση μοιάζει αδιανόητη. Εκατόμβες νεκρών, οικογένειες ξεκληρισμένες, παιδιά που γεννιούνται κάτω απ’ τις στάχτες. Το πιο βάναυσο πρόσωπο της εποχής μας – η γενοκτονία που συμβαίνει μπροστά μας, χωρίς να λογοδοτεί κανείς. Ο σταυρός δεν ανήκει πια σε έναν, αλλά σε έναν λαό ολόκληρο. Κι η σταύρωση αυτή δεν τελειώνει με Ανάσταση.
Και στην Ελλάδα, μια άλλη σταύρωση. Δημογραφική κατάρρευση, πνευματική συρρίκνωση, γεωπολιτική υποδούλωση, οικονομική εξάντληση. Μια κοινωνία καθημερινά λεηλατούμενη – στις τιμές των βασικών αγαθών, στα εργασιακά, στην ελπίδα. Μια γενιά που ζει χειρότερα απ’ την προηγούμενη και δεν μπορεί ούτε να φύγει ούτε να μείνει.
Ο ποιητής θα σημειώσει: Ἔαρ μικρὸ, ἔαρ βαθὺ, ἔαρ συντετριμμένο. Και αλλού: «Λαμπρύνομαι ως άτομο, μα όχι στην ολότητα» (Καρούζος). Μικρό, βαθύ, συντετριμμένο, με επίγνωση ότι λείπει μια συλλογικότητα, μια ολότητα.
Κι έτσι, αναρωτιέται κανείς τι νόημα έχει να μιλάμε για φως. Η Λαμπρή είναι η έκρηξη του φωτός. Ο θρίαμβος της ζωής ως αυτόνομο γεγονός – για το «θανάτω θάνατον πατήσας». Ένα πανηγύρι όπου μετέχουν ισοδύναμα ο Θεός, η Φύση, ο Άνθρωπος. Όπως λέει η λαϊκή ποίηση: «Μέρα Λαμπρή, μέρα γιορτή, μέρα λουλουδιασμένη».
Η ελληνική Λαμπρή είναι από τα σημαντικότερα οχυρά της πολιτισμικής συνείδησης. Όχι τυπική τελετουργία, αλλά ανάσα βαθιά: συνύπαρξη του πόνου με τη δυνατότητα, της θλίψης με το όραμα. Επιμένει στη ζωή. Επιμένει στο φως.
Το φως δεν χαρίζεται. Κατακτιέται. Με πράξη, με μνήμη, με στοχασμό.
Η πίστη δεν έχει κύρος αν δεν οδηγεί στη νίκη της ζωής, στην απαλλαγή από κάθε τυραννία. Αν δεν συντελεί έμπρακτα στην άρνηση του θανάτου – όχι μόνο του βιολογικού, αλλά και του πνευματικού, του συλλογικού.
Οι συμβολισμοί δεν είναι μόνο πολυτέλεια των ειδικών. Είναι επίσης κώδικες ελπίδας των πολλών. Εκείνων που δεν έχουν φωνή αλλά έχουν ψυχή. Εκείνων που δεν παραιτούνται – ούτε από τη χαρά, ούτε από τη μνήμη. Εκείνων που δεν παραδίδονται στην αλλοτρίωση.
Ο Σολωμός τόνισε: «Γλυκιά η ζωή, κι ο θάνατος μαυρίλα».
Ο Παλαμάς το φώναξε: «Λαμπρή για μιαν απίστευτη στο θάμα των Ελλήνων γέννα – μπορεί!».
«Ας λάμπη η μυστική χαρά στα γαλανά υπερκόσμια·
είν’ εδώ κάπου μια ζωή, και είν’ άξια για να ζήσει».
Ο Ελύτης θα αμφισβητήσει ότι είναι «Χαμένοι αυτοί που πιάνονται από τ’ Άπιαστα».
Το «θάμα», η «ζωή που είναι άξια για να ζήσει», «οι χαμένοι που πιάνονται από τα άπιαστα», η Λαμπρή, θα είναι γιορτή ξανανιωμού, γιορτή συλλογική, «ανώνυμο θαύμα» (Σεφέρης).
Καλή Λαμπρή, λοιπόν – με νόημα, με φλόγα, με ουσία.
Μετάβαση. Από την παθητικότητα στη δημιουργία.
Από τη σιωπή στην πράξη.
Από τον θάνατο της ελπίδας, στη ζωή της κοινής μοίρας.
