Ρινγκ η Ευρωζώνη για τραπεζική ένωση, ισοτιμία ευρώ και γερμανικά πλεονάσματα, ενώ η κυβέρνηση αναζητεί ρόλο ανάμεσα στα πόδια των παχύδερμων. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
«Μην λέτε εκεί έξω ότι δεν θα πάρετε μέτρα, γιατί απλά θα τα πάρετε». Η φράση αποδίδεται στον Πολ Τόμσεν του ΔΝΤ και υποτίθεται ότι ελέχθη επιτιμητικά, στην πρώτη συνάντηση με το επιτελείο του υπουργείου Οικονομικών την περασμένη Τρίτη. Η είδηση δεν είναι τόσο το ότι ελέχθη. Είδηση είναι ότι το «καρφώνει» συστηματικά τις τελευταίες μέρες το «εθνικό» δημοσιογραφικό συγκρότημα, που τα έχει δώσει όλα στη στήριξη των μνημονίων. Κι έδωσε την αφορμή σε βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. (Σκανδαλίδης, Σπηλιωτόπουλος κ.ά.) να δείξουν στην τρόικα ούτε λίγο ούτε πολύ την έξοδο.
Το περιστατικό είναι ενδεικτικό της σχιζοειδούς αντίφασης στην οποία έχουν περιέλθει η κυβέρνηση και η επιχειρηματική ελίτ που την περιβάλλει, συμπεριλαμβανομένης της μόλις προικοδοτημένης με τις δωρεάν ψηφιακές άδειες και την «ανακατάληψη» της ΕΡΤ μιντιακής διαπλοκής. Από τη μια πλευρά είναι διατεθειμένοι να δώσουν κι άλλη γη και ύδωρ στους δανειστές, μαζί και τα επιπλέον μέτρα ύψους τουλάχιστον 2 δισ. που ζητούν για το 2014. Από την άλλη, γνωρίζουν ότι αν τα λάβουν και επιχειρήσουν να τα νομοθετήσουν θα διακινδυνεύσουν πολύ περισσότερα από όσα διακινδυνεύουν στην ψηφοφορία της Κυριακής επί της πρότασης δυσπιστίας.
Τα θέλουν όλα
Ανεξάρτητα από τον βαθμό σκηνοθεσίας που περιλαμβάνει το σκηνικό, το γεγονός είναι ότι η τρόικα αιφνιδίασε με την απαιτητικότητά της τους συνομιλητές της στην κυβέρνηση. Οι εκπρόσωποι των δανειστών δεν έχουν εξουσιοδότηση «πολιτικής διαπραγμάτευσης» και τα ζητούν όλα. Με κυριότερα και πιο ακανθώδη: το νέο άνοιγμα του ασφαλιστικού, την απελευθέρωση των πλειστηριασμών, την πλήρη εφαρμογή του προγράμματος διαθεσιμοτήτων-απολύσεων στο Δημόσιο, το κλείσιμο των αμυντικών βιομηχανιών, την απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, το όποιας εκδοχής χαράτσι στα ακίνητα και ένα απροσδιόριστο όγκο μέτρων που θα καλύψουν το επίσης απροσδιόριστο δημοσιονομικό κενό του 2014.
Η κυβέρνηση έχει επίγνωση του αδιεξόδου που έχει να διαχειριστεί και το μόνο που επιζητεί είναι χρόνος. Κι αυτή είναι πιθανότατα η μόνη παραχώρηση που θα κάνουν οι εκπρόσωποι των δανειστών. Κυρίως για δικούς τους λόγους.
Και οι λόγοι αυτοί είναι οι εξής:
– Πρέπει να ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση για τον σχηματισμό κυβέρνησης στη Γερμανία μέχρι τον Δεκέμβριο.
– Πρέπει να επιταχυνθεί η διαδικασία της ευρωπαϊκής τραπεζικής ένωσης, με πρώτο σταθμό το Eurogroup της προσεχούς εβδομάδας.
– Πρέπει να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του ελληνικού προγράμματος για να αποσαφηνιστεί αν το ΔΝΤ θα συνεχίσει τη χρηματοδότησή του.
Η κυβέρνηση, παρά τους λεονταρισμούς περί σκληρής διαπραγμάτευσης, φέρεται διατεθειμένη να συμμορφωθεί πλήρως στο αργόσυρτο χρονοδιάγραμμα που προκύπτει από τις εκκρεμότητες των δανειστών. «Βολεύεται» από την παράταση του «παζαριού» που μεταθέτει την υποχρέωσή της να νομοθετήσει νέα επώδυνα μέτρα το επόμενο έτος. Προσδοκά επίσης ότι η νέα γερμανική κυβέρνηση που θα σχηματιστεί μέχρι τον Δεκέμβριο θα βάλει στις προτεραιότητές της κάποια απόφαση για το ελληνικό χρέος. Και συμβιβάζεται με την ιδέα ότι, έτσι κι αλλιώς, οι μεγάλες υπόλοιπες δόσεις του δανείου από το 2013 θα καταβληθούν τον επόμενο χρόνο.
Βαθιές αντιθέσεις
Ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα που προκύπτει από τις ανάγκες των δανειστών, έχει πολλές αντενδείξεις, κινδύνους και παρενέργειες. Διότι, καθώς η ευρωπαϊκή ελίτ φτάνει στον πυρήνα της συζήτησης για το μέλλον της Ευρωζώνης, αναζωπυρώνονται όλες οι βαθιές αντιθέσεις που τη διαπερνούν, με απροσδιόριστες επιπτώσεις στο ελληνικό «πείραμα». Οι τελευταίες ενδείξεις αυτών των αντιθέσεων είναι οι εξής:
Πρώτον. Η γερμανική ηγεσία, όπως προκύπτει από τις διαπραγματεύσεις Χριστιανοδημοκρατών- Σοσιαλδημοκρατών για τον σχηματισμό κυβέρνησης, έχει αρραγές «εθνικό μέτωπο» στην υπόθεση της τραπεζικής ένωσης. Στο Eurogroup της επόμενης εβδομάδας ο Β. Σόιμπλε θα πάει με την τελική γερμανική πρόταση, που αποκλείει πρόσθετες κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση προβληματικών τραπεζών. Το κόστος των διασώσεων στο εξής θα το αναλαμβάνουν τα αντίστοιχα «εθνικά ταμεία» και οι πιστωτές των τραπεζών, ήτοι μέτοχοι, ομολογιούχοι και καταθέτες, κατ’ αρχάς οι άνω των 100.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει, όσον αφορά την Ελλάδα, ότι αποκλείεται η διαγραφή των 50 δισ. της τραπεζικής ανακεφαλαιοποίησης από το χρέος, στην οποία προσέβλεπε η κυβέρνηση. Η γερμανική πρόταση δεν έχει πολλούς θερμούς συμμάχους. Βρίσκει απέναντί της Γάλλους, Ιταλούς και άλλες χώρες. Έχει δίπλα της μόνο εν μέρει την ΕΚΤ, η ηγεσία της οποίας συμφωνεί μεν στο bail in, αλλά αντιτίθεται πλήρως στη διάχυση της εποπτείας και της εκκαθάρισης των προβληματικών τραπεζών σε «εθνικές αρχές». Θέλει ενιαία αρχή, με ενιαία εξουσία και ενιαίο ταμείο εκκαθάρισης για όλες τις ευρωπαϊκές τράπεζες.
Δεύτερον. Η αντίθεση μεταξύ Βερολίνου και ΕΚΤ έγινε ακόμη πιο φανερή με την απόφαση του Διοικητικού της Συμβουλίου να μειώσει το βασικό επιτόκιο του ευρώ στο ιστορικό χαμηλό 0,25%. Η απόφαση αιφνιδίασε τη γερμανική ελίτ που μόλις την προηγούμενη εβδομάδα χρειάστηκε να υπερασπίσει την πολιτική εμπορικών πλεονασμάτων από τις «επιθέσεις» που δέχθηκε από το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών και το ΔΝΤ. Η μείωση του επιτοκίου οδηγεί σε υποτίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου, πράγμα που πλήττει ευθέως της γερμανικές εξαγωγές και διώχνει κεφάλαια από τις γερμανικές τράπεζες προς άλλους προορισμούς, όπως οι μετοχές. Η ΕΚΤ διάλεξε, λοιπόν, στρατόπεδο, υποστηρίζοντας όχι μόνο την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, αλλά και τα γαλλοϊταλικά συμφέροντα εντός της Ευρωζώνης. Τα γερμανικά συμφέροντα υπερασπίστηκαν εντός του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ οι Γερμανοί Γιένς Βάιτμαν της Bundesbank και Γιοργκ Άσμουσεν, μαζί με 4 ακόμη κεντροτραπεζίτες του βορειοευρωπαϊκού κλαμπ, ενώ χαρακτηριστικά οξείες ήταν οι αντιδράσεις των ενώσεων των γερμανικών τραπεζών και των ασφαλιστικών εταιριών. Η όλη εξέλιξη αναδεικνύει τον βαθύτατου κατακερματισμό συμφερόντων που διαπερνά την Ευρωζώνη. Το σπέρμα της διάλυσης είναι πάντα παρόν.
Τρίτον. Η αμερικανική πλευρά, μαζί και άλλες χώρες, όπως οι BRICS που συμπλέουν με τις ΗΠΑ στο ΔΝΤ, γνωρίζουν πολύ καλά τις αντιθέσεις στην Ευρωζώνη, με επίκεντρο τη γερμανική ηγεμονία των εμπορικών πλεονασμάτων. Και κάνουν ό,τι μπορούν για να τις υποδαυλίσουν, σε μια άτυπη συμμαχία τόσο με την ΕΚΤ, όσο και με άλλες χώρες, όπως η Γαλλία και η Ιταλία, που επιδιώκουν αλλαγή μείγματος στην ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική. Ένα από τα όπλα τους είναι το ελληνικό χρέος, σταθερό πεδίο πίεσης του ΔΝΤ προς τη γερμανική ηγεσία. Το ΔΝΤ υποστηρίζει με κάθε ευκαιρία ότι το κούρεμά του είναι μονόδρομος. Ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Kenneth Rogoff, με συνέντευξή του στην Καθημερινή ζήτησε γενναίο κούρεμα του ελληνικού χρέους. Και απαντώντας στο επιχείρημα Άσμουσεν ότι «το ΔΝΤ κάνει πολιτική με τα λεφτά των άλλων», είπε χαρακτηριστικά: «Τα χρήματα αυτά έχουν χαθεί. Δεν πρόκειται να τα πάρουν πίσω… Οπότε, η λογική και το συμφέρον τους επιτάσσουν να έχουν μια εποικοδομητική στάση».
Κολλημένοι με τη Μέρκελ
Η ελληνική κυβέρνηση (μαζί και η διαπλοκή που τη στηρίζει φανατικά), βρίσκεται σε πραγματικά παράδοξη θέση. Έχοντας βάλει όλα της τα αβγά στο… καλάθι της Μέρκελ κινδυνεύει να μείνει με τα τσόφλια. Σ’ αυτή τη βάση καθίσταται ύποπτο ακόμη και το γεγονός ότι στις ανεκδοτολογικές διαρροές για το ύφος των ραντεβού με την τρόικα στοχοποιείται ο Τόμσεν του ΔΝΤ για «αγενή και προσβλητική συμπεριφορά», κι όχι τόσο οι Μαζούχ και Ντερούζ (ΕΚΤ και Κομισιόν) που από το βήμα της Ευρωβουλής όπου «εξετάστηκαν» είπαν ακριβώς το ίδιο. Ξεκαθάρισαν ότι θα υπάρξουν και νέα μέτρα και νέες υποχρεώσεις έναντι του πρόσθετου δανείου που αναγκαστικά θα πάρει η Ελλάδα, «στο οποίο δεν είναι απαραίτητο να συμμετάσχει και το ΔΝΤ».
Το προφανές είναι οι ελέφαντες άρχισαν πάλι να παλεύουν στο ρινγκ της Ευρωζώνης. Και η δικομματική κυβέρνηση, σαν ανόητο βατράχι, όχι μόνο βρίσκεται στο λάθος σημείο, αλλά νομίζει ότι θα γλιτώσει αν αρπαχτεί από το πόδι ενός απ’ τα παχύδερμα. Το πρόβλημα είναι ότι μαζί μ’ αυτήν, οι ελέφαντες θα πατήσουν κι όλη την ελληνική κοινωνία.
Υ.Γ. Η παρατήρηση ισχύει, βεβαίως, και για οποιαδήποτε μελλοντική κυβέρνηση πιστέψει ότι η λύση είναι να επιλέξει να γαντζωθεί στο πόδι άλλου ελέφαντα…
