«Παρών» για την επόμενη μέρα με μανιφέστο και «θορυβώδη» ομιλία πλούσια σε σιωπές και συμπεράσματα
Του Γιώργου Παπαϊωάννου
Αν αποδεικνύει κάτι το γεγονός ότι η ομιλία του Νίκου Φίλη κατά την παράδοση-παραλαβή στο υπουργείο Παιδείας, «μίλησε στην ψυχή» κάποιων αριστερών, αυτό είναι ότι πρόκειται για ψυχή που έχει υποστεί μεγάλες κατεργασίες ή και σοβαρή ζημιά. Ακούγεται ή όχι βαρύ, είναι όμως η πραγματικότητα.
Γιατί, τι είπε ο κ. Φίλης στην εμβληματική ομιλία του; Ούτε λίγο, ούτε πολύ, μας παρουσίασε μεγαλοπρεπώς τον εαυτό του! Μας είπε για τα νεανικά χρόνια, τις κομματικές καταβολές και το αγωνιστικό του ξύπνημα, για το σπουδαίο έργο που πρόλαβε να κάνει στο υπουργείο Παιδείας, για το πόσο ανιδιοτελής είναι που δεν πηγαίνει σε άλλο υπουργείο.
Κι όμως, η μετάλλαξη της κυβερνώσας Αριστεράς είναι τέτοια που κάνει τον άνθρακα να μοιάζει με διαμάντι και ένα μανιφέστο προσωπικής αυτοδικαίωσης να περνιέται για θαυμαστή διακήρυξη «αριστεροσύνης». Όχι χωρίς μεσολαβητές βέβαια: «Μάθημα πολιτικής ηθικής» ο ένας τίτλος άρθρου της ΕφΣυν, «Ένα χειροκρότημα για τον Νίκο Φίλη» ένας άλλος και δώστου πρωτοσέλιδα και συγκίνηση για την «ψυχή της Αριστεράς».
Το γεγονός παραμένει. Και γεγονός είναι ότι η μετάλλαξη που αναφέρθηκε, δεν σχετίζεται μόνο με την «καθαγίαση» των μνημονίων, αλλά με κατάλληλη κατεργασία συνειδήσεων, έτσι ώστε τίποτα άλλο να μη μένει όρθιο πέρα από το «εγώ» και την προσωπική φιλοδοξία. Την ώρα που κάθε κριτήριο για το διάβασμα της πραγματικότητας, εξαφανίζεται μαζί με την ίδια τη λογική.
Γιατί το μανιφέστο Φίλη έχει, από μια άποψη, περισσότερες σιωπές παρά απαντήσεις. Ας αφήσουμε τη μαγική εικόνα για την εκπαίδευση (στην οποία φαίνεται ότι κάποια… επανάσταση έγινε εδώ και ένα χρόνο) να τη σχολιάσουν όσοι εμπλέκονται με αυτήν καθημερινά. Τι κομίζει σε πολιτικό επίπεδο ο πρώην υπουργός; Τι άλλο λέει πέρα από τη διαφήμιση μιας «κόντρας» με την Εκκλησία που και αυτή άσφαιρη είναι, όταν οδηγεί σε ένα «καθήκον για το σύνολο του πολιτικού κόσμου», όπως ειπώθηκε. Ναι, αυτός ο πολιτικός κόσμος που όλοι ξέρουμε, καλείται τώρα στον υπέρ πάντων αγώνα ενάντια στον σκοταδισμό. Και αυτή περίπου είναι η πιο ξεκάθαρη στόχευση που διατυπώνεται σε πολιτικό επίπεδο.
Φιλοδοξίες και ερείσματα
Όχι, δεν «ψειρίζουμε τη μαϊμού». Χαρακτηριστικό της διακήρυξης Φίλη είναι η θολούρα για το που απευθύνεται και τι θέλει να γίνει. Να αλλάξει πολιτική η κυβέρνηση; Να ενισχυθεί ο ρόλος ο δικός του για να προωθηθούν ορισμένες μεταρρυθμίσεις, έστω όσες μας επιτρέπουν οι «θεσμοί»; Να σοβαρευτεί ο πολιτικός κόσμος και να μας βγάλει από την κρίση; Να κάνει κάτι ο λαός και τι; Είναι κρίσιμα τα αναπάντητα αυτά ερωτήματα, γιατί αναδεικνύουν ακριβώς πού απευθύνεται ο καθένας και αν κάτι έχει να πει, πέρα από το να ανέβουν οι δικές του μετοχές.
Και εκεί ακριβώς βρίσκεται η σημασία της ομιλίας του Ν. Φίλη. Δηλώνει προσωπικά «παρών» στο αυριανό σκηνικό. Αυτό που βλέπει να διαμορφώνεται, γιατί μόνο για «αφέλεια» δεν μπορεί να κατηγορηθεί, μετά τη φθορά και πιθανά την πτώση του Τσίπρα. Υπενθυμίζει με έπαρση τη δεύτερη θέση που πήρε στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, δηλώνει αυτάρεσκα ότι πήρε «Άριστα 20» ως υπουργός, επιχαίρει ότι δεν είναι σαν τους άλλους και γι’ αυτό τον πολεμάνε. Ε, τι άλλο θα έλεγε δηλαδή κάποιος που θα ήθελε να μας πείσει να αναφωνήσουμε: «Εσύ είσαι ο νέος μας αρχηγός!»;
Δεν είναι αβάσιμες οι φιλοδοξίες του πρώην διευθυντή της Αυγής. Διαθέτει ισχυρά ερείσματα στον κομματικό μηχανισμό. Έναν μηχανισμό στελεχών που μπορεί σήμερα να μην τολμούν να αμφισβητήσουν τον Τσίπρα, αφού αυτός τους άνοιξε την πόρτα των υπουργείων και των οργανισμών, αλλά τα πράγματα αλλάζουν γρήγορα.
Η επιρροή του είναι αυξημένη σε ένα δυναμικό του ΣΥΡΙΖΑ που έδειξε ότι μπορεί να «καταπίνει» πολλά, αλλά δεν θέλει ο ρόλος του να αμφισβητείται από διάφορους πρόσκαιρους συμμάχους. Έχει έτσι ανάγκη από ένα «σκληρό» ιδεολογικοπολιτικό καβούκι για να προστατεύσει αυτόν ακριβώς τον ρόλο. Μεγάλα λόγια περί Αριστεράς και της ιστορίας της, μπόλικος ευρωπαϊσμός (αρκετές οι αναφορές και στη συγκεκριμένη ομιλία για την «Ευρώπη μας»), κοσμοπολιτισμός, ρηχός «αντικληρικαλισμός» και «δικαιωματισμός». Να μερικά από τα υλικά για το αναγκαίο αυτό περίβλημα.
Τέλος, ο Ν. Φίλης εκφράζει και ένα πιο συγκεκριμένο στελεχικό δυναμικό στα πλαίσια του ΣΥΡΙΖΑ, τον κόσμο του παλιού ΚΚΕ (εσωτερικού) που βρίσκεται σήμερα στο κυβερνών κόμμα. Ένα δυναμικό που φαίνεται ότι ακόμα και μετά από τόσα χρόνια, κρατά τη μεταξύ του «συγγένεια» και μάλλον αισθάνεται δικαιωμένο ως παραδοσιακά «ανανεωτική» Αριστερά, απέναντι στους «πρώην» του ΚΚΕ. «Δεν θα αφήσουμε έναν κνίτη να μας κάνει και ό,τι θέλει»: Η φράση δεν είναι υποθετική. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι στη σεμνή τελετή στο υπουργείο Παιδείας, τόσο ο Ν. Φίλης, όσο και οι Κ. Γαβρόγλου και Σ. Αναγνωστοπούλου, αναφέρθηκαν άπαντες στο κοινό κομματικό τους παρελθόν. Λες και είναι περίπου εξίσου σημαντικό με το τι συμβαίνει στα σχολεία. Ενδεικτικό κι αυτό μυωπικών αντιλήψεων, υποτιμητικών επί της ουσίας για την κοινωνία και τα προβλήματά της. (Δεν μάθαμε αν είπε κι ο κ. Ζουράρις κάτι σχετικό, θα μπορούσε).
Ανένδοτος και επόμενη μέρα
«Μήνυμα στον πρωθυπουργό», λοιπόν, θα ήταν ένας δημοσιογραφικός τίτλος για την ομιλία Φίλη. Μήνυμα που λέει «μπορεί να με έφαγες από το υπουργείο, αλλά είμαι εδώ, πολιτικά ενεργός για την επόμενη μέρα». Ο τίτλος και μόνο του μανιφέστου («Τίποτα δεν τελείωσε, αντίθετα, τώρα αρχίζουν όλα»), θα αρκούσε και μόνος του για να δοθεί το μήνυμα. Τα «όλα» που αρχίζουν δεν περιγράφονται βέβαια επαρκώς, αλλά είναι σαφές ότι αφορούν στον πολιτικό ρόλο που σκοπεύει να παίξει το συγκεκριμένο πρόσωπο.
Ο Ν. Φίλης ουσιαστικά προαναγγέλλει στην ομιλία του έναν «ανένδοτο» από τη θέση του βουλευτή για όποια θέματα εκείνος ατομικά αξιολογεί, όπως ο διαχωρισμός κράτους – εκκλησίας, αλλά και πετάει ένα «χοντρό καρφί» στον πρωθυπουργό για τη γενικότερη πολιτική του, όταν λέει: «Η ουσιαστική επανένταξη της χώρας στην Ευρώπη δεν μπορεί να επιτευχθεί υιοθετώντας νεοφιλελεύθερες πολιτικές, σκληρής λιτότητας και προσκυνώντας ταυτόχρονα εγχώριες σκοταδιστικές εξουσίες. Κι αν για το πρώτο υπάρχουν δικαιολογίες τι να υποθέσουμε για το δεύτερο;». Το σημαντικό που λέγεται εδώ δεν είναι, βεβαίως, το δεύτερο (αν και τα περί «προσκυνήματος» δεν είναι ελαφριά), αλλά το πρώτο. Γιατί σαφώς υπονοείται αντίθεση με τις «νεοφιλελεύθερες πολιτικές σκληρής λιτότητας» που εφαρμόζονται και για τις οποίες απλώς αναγνωρίζονται κάποιες «δικαιολογίες».
Το αφήγημα για την επόμενη μέρα ξεδιπλώνεται εδώ καθαρά: «Ο Τσίπρας εφάρμοζε λάθος πολιτική, εγώ τα είχα πει, αλλά δεν μπορούσα και να ρίξω την κυβέρνηση…». Μπορεί σήμερα το επιχείρημα να φαίνεται αστείο, είναι όμως σίγουρο ότι δεν θα είναι λίγοι εκείνοι που αύριο θα το επικαλεστούν. Όταν, από θέση αντιπολίτευσης πλέον, θα θελήσουν να πλασαριστούν στο νέο σκηνικό παίζοντας ρόλο στον ΣΥΡΙΖΑ ή σε ό,τι θα έχει απομείνει από αυτόν. Σε συνεργασία ακόμα και με πρόσωπα και καταστάσεις που σήμερα έχουν πάρει αποστάσεις από την Κουμουνδούρου.
Οι βροντερές σιωπές
Ο κ. Φίλης, λοιπόν, παρά τα όσα λέει περί συλλογικότητας, κάνει με το μανιφέστο του ατομική επένδυση για το μέλλον. Απευθύνεται στην «ψυχή» των Συριζαίων και βάζει παρακαταθήκη για την ηγεσία, εκείνος μαζί με την όποια «πολιτική παρέα» συγκεντρώνεται γύρω του. Είπαμε, όμως, ότι περισσότερες είναι οι σιωπές και επανερχόμαστε:
Δεν μας λέει ο πρώην υπουργός πού και πότε εναντιώθηκε στις «σκληρές νεοφιλελεύθερες πολιτικές» από τις οποίες τώρα υπονοεί ότι παίρνει αποστάσεις.
Παραλείπει να μας θυμίσει ότι ψήφισε τα πάντα, το τρίτο Μνημόνιο, τους δεκάδες εφαρμοστικούς νόμους και νομιμοποίησε τις συνταγματικές εκτροπές που έγιναν τον τελευταίο ενάμιση χρόνο.
Δεν αναφέρεται στο γεγονός ότι είχε ειδικό ρόλο σε όλα αυτά, όντας κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο που έπρεπε κόμμα και βουλευτές να «χωνέψουν» τη μνημονιακή στροφή.
Λέει τώρα πως «τίποτα δεν τελείωσε», αλλά το καλοκαίρι του 2015 έλεγε «θα σε τελειώσουμε» και «θα σε τσακίσουμε» στη Ζ. Κωνσταντοπούλου, όταν εκείνη ως πρόεδρος της Βουλής δεν ήθελε να αποδεχτεί τις αντισυνταγματικές μεθοδεύσεις που αυτός και ο «μηχανισμός» προωθούσαν. Τα ξεχάσαμε ή μήπως τα διέψευσε κανείς;
Δεν θυμάται επίσης μάλλον, όσα έλεγε στην Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ, είτε για το πόσα μακαρόνια τρώνε οι Έλληνες και τους πειράζει που θα αυξηθεί η τιμή τους, είτε για το ΔΝΤ που είναι με το μέρος μας και πολλά ακόμα.
Όλα αυτά, ποια ακριβώς σχέση έχουν με τις αρχές και τις αξίες της Αριστεράς των οποίων επίκληση γίνεται σήμερα; Μάλλον θα περιμένουμε την επόμενη ομιλία ή κάποιο επόμενο άρθρο στην Εφημερίδα των Συντακτών για να το μάθουμε.
Μια ωραία ατμόσφαιρα
Ο Ν. Φίλης παρουσίασε στην ομιλία του για τον εαυτό του και τους συνεργάτες του, μια εικόνα αριστερών που έχουν «μέταλλο» και δεν υπακούνε. Την εικόνα αυτή επικύρωσε μάλιστα και ο διάδοχός του Κ. Γαβρόγλου λέγοντας για τον προκάτοχό του: «Μου έμαθε να ακούω, αλλά και ποτέ να μην υπακούω». Ακόμα, με μεγάλη «χαρά και εκτίμηση» παρέδωσε ο Φίλης στον «σύντροφο Κώστα», όπως επιτάσσει «η ηθική της Αριστεράς». Τι ωραία ατμόσφαιρα, τι θαυμάσια Αριστερά, αμόλυντη και άσπιλη. Ακόμα και όταν κυβερνάει με εντολές από το Χίλτον, δεν χάνει τον σκληρό πυρήνα των αρχών της.
Η εικόνα είναι βεβαίως μαγική. Μια μικρή ιστορία αρκεί για να πείσει. Ο Ν. Φίλης τώρα καταγγέλλει «συμβόλαιο θανάτου» για την εκδίωξή του από το υπουργείο, αλλά στην πραγματικότητα εκείνος είχε πάρει πρώτος τη θέση από τον «σύντροφο Κώστα»! Όταν τον Σεπτέμβριο του 2015 ο Τσίπρας μετακίνησε τον Αρ. Μπαλτά από το υπουργείο Παιδείας στο Πολιτισμού, σκόπευε να βάλει από τότε στο Παιδείας τον Κ. Γαβρόγλου. Ο Μπαλτάς όμως απείλησε «θεούς και δαίμονες» επειδή ο Γαβρόγλου ήταν «άνθρωπος του Λάτση». Έτσι απλά, για να λέμε όλη την αλήθεια και ας τα διαψεύσουν. Έτσι βρέθηκε τότε υπουργός Παιδείας ο Φίλης από το «πουθενά», σαν λύση ανάγκης. Δεν είχε σχέση με τον χώρο ο άνθρωπος, κομματικό στέλεχος ήταν, βουλευτής, πρώην διευθυντής της Αυγής, δικτυωμένος στον κομματικό μηχανισμό και απλά έτοιμος να «προσφέρει» από οποιαδήποτε θέση. Τώρα, κατά κάποιον τρόπο «αποκαθίσταται η τάξη».
Και κάπως έτσι, ανάμεσα σε καρεκλομαχίες, προσωπικές φιλοδοξίες, κροκοδείλια δάκρυα, golden boys και girls, «παρα-μορφωμένα» παιδιά-θαύματα, Levy Economics Institute και Latsis Foundation, γράφει νέες σελίδες «αρχών και αξιών» η κυβερνώσα Αριστερά…
