Ταραχές στη FYROM, η Σερβία κοιτά προς Δυσμάς
Οι κρίσεις στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία έχουν ωθήσει τα Βαλκάνια προς τα κάτω στη λίστα προτεραιότητας για πολλούς ηγέτες ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού. Η σχετική ηρεμία όμως δεν θα πρέπει να θεωρηθεί δεδομένη. Η οικονομική δυσπραγία και η προσφυγική και μεταναστευτική κρίση έχουν πιέσει τις αδύναμες και εξαρτημένες χώρες των Βαλκανίων στα όριά τους, και άνοιξαν νέες σελίδες στην αντιπαράθεση μεταξύ ΗΠΑ, Ε.Ε. και Ρωσίας στο έδαφός τους.
Στη γειτονική μας FYROM η ένταση του περασμένου έτους επανήλθε με συνεχείς διαδηλώσεις και επιθέσεις σε γραφεία πολιτικών κομμάτων. Ουσιαστικά, σήμανε το τέλος της συμφωνίας που είχαν επιβάλει οι διορισμένοι από ΗΠΑ και Ε.Ε. επίτροποι στα 4 μεγάλα κόμματα της χώρας αυτής. Η συμφωνία προέβλεπε αντικατάσταση του προέδρου Γκρούεφσκι, μια σειρά μεταρρυθμίσεων και εκλογές τον Απρίλη του 2016. Τελικά οι εκλογές μεταφέρθηκαν για τις 5 Ιουνίου, αλλά και πάλι χωρίς τη συμμετοχή της φιλοδυτικής αντιπολίτευσης. Η τελευταία, με την υποκίνηση της Δύσης, όχι μόνο δεν συμμετέχει αλλά κινητοποιείται δυναμικά για την ανατροπή της σημερινής κυβέρνησης του προέδρου Ιβάνοφ. Ο Ιβάνοφ φρόντισε αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του να ψηφίσει νόμο που αμνήστευε τον προκάτοχό του Γκρούεφσκι και άλλους 55 εμπλεκόμενους στο σκάνδαλο των υποκλοπών, ενώ ο ίδιος φέρεται εμπλεκόμενος και στην περιβόητη υπόθεση των offshore του Παναμά.
Τις τελευταίες ημέρες πολλά δημοσιεύματα κάνουν λόγο για «παράλληλες δομές» στην αστυνομία, τις μυστικές υπηρεσίες και συνολικά το Υπουργείο Εσωτερικών – δομές που στήνουν και οι δύο πλευρές καθώς προετοιμάζονται για μια ενδεχόμενη σφοδρή εμφύλια σύγκρουση, που θα θυμίζει αρκετά το ουκρανικό σενάριο. Η Δύση παρεμβαίνει ανοιχτά υπέρ της αντιπολίτευσης και προειδοποιεί ότι δεν θα αναγνωρίσει το αποτέλεσμα των εκλογών αν αυτή απέχει. Ακόμη, εξετάζει το ενδεχόμενο συγκρότησης λίστας απαγόρευσης εισόδου στα κράτη μέλη της Ε.Ε. του προέδρου Ιβάνοφ και όλων όσοι αμνηστεύτηκαν. Από την άλλη η Ρωσία καταγγέλλει ως πραξικοπηματική και υποκινούμενη από τη Δύση κάθε κίνηση της αντιπολίτευσης, και δηλώνει τη στήριξή της στη σημερινή κυβέρνηση…
Η επίσκεψη του Σέρβου πρωθυπουργού Βούτσιτς στις ΗΠΑ τον περασμένο Ιούνιο (η οποία, εκτός της συνάντησης με τον αντιπρόεδρο Μπάιντεν, περιείχε και συναντήσεις με εταιρείες όπως η GM και η Microsoft), όπως και οι δηλώσεις του για πιθανή συμμετοχή της Σερβίας στη διέλευση του αζέρικου αγωγού TAP (έναν από αυτούς που παρακάμπτουν τη Ρωσία), είχε εκπλήξει αρκετούς. Ο Βούτσιτς έδινε τότε τα πρώτα μηνύματα αποστασιοποίησης από τη ρωσική επιρροή, ή τουλάχιστον μιας «ουδετερότητας» στην αντιπαράθεση Δύσης-Ρωσίας.
Στις πρόσφατες εκλογές το κεντροδεξιό Προοδευτικό Κόμμα του Βούτσιτς θριάμβευσε με 48,23% και απέσπασε 131 από τις 250 έδρες του σερβικού κοινοβουλίου. Φαίνεται πως η στιγμή της επιλογής συμμάχων, ή καλύτερα με ποιανού την ηγεμονία θα συνταχθείς, μάλλον είναι πια πολύ κοντά και γι’ αυτή τη χώρα. Οι ακροβασίες για τη διατήρηση «ισορροπίας» μεταξύ των μεγάλων παιχτών του σκληρού γεωπολιτικού παιχνιδιού που ξεδιπλώνεται στην ευρύτερη περιοχή μας γίνονται όλο και λιγότερο εφικτές… Φυσικά το μικρό σχετικά ποσοστό συμμετοχής στις σερβικές εκλογές (56,2%) αλλά και οι φιλορωσικές και αντιδυτικές δυνάμεις που καταγράφηκαν στο εκλογικό αποτέλεσμα, με επικεφαλής το Ριζοσπαστικό Κόμμα του προσφάτως αθωωθέντα από το Δικαστήριο της Χάγης Β. Σέσελι, δεν προμηνύουν μια εύκολη μεταστροφή.
Με τα οικονομικά αδιέξοδα να μεγαλώνουν, τη στασιμότητα στις «μεταρρυθμίσεις» του πολιτικού συστήματος που απαιτεί η Δύση στις υπόλοιπες χώρες και κρατίδια (όπως η Βοσνία, η Αλβανία και το Κόσσοβο), τη σύγκρουση που ήδη υπάρχει με τη Ρωσία για την πιθανή ένταξη του Μαυροβούνιου στο ΝΑΤΟ, τα πολλά άλυτα εθνικά θέματα από τη δεκαετία του 1990, αλλά και τη δυναμική παρουσία άλλων χωρών όπως η Αυστρία με αφορμή το προσφυγικό (σημαντικό πια εργαλείο στη γεωπολιτική σύγκρουση), το σκηνικό σκοτεινιάζει επικίνδυνα και στα Δυτικά Βαλκάνια. Στα οποία ανήκει και μια χώρα-αποικία χρέους που ονομάζεται Ελλάδα…
Γιώργος Τζαφέρης
