Οι πολεμικές συνθήκες. «Πρόγραμμα Ανασυγκροτήσεως» και ξένο κεφάλαιο
Στο δεύτερο μέρος του άρθρου του Δ. Μπάτση που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου-Ιουλίου 1949 του περιοδικού Ανταίος, ο συγγραφέας αναλύει την υποταγή του αναπτυξιακού υποδείγματος που προκρίθηκε στις επιδιώξεις του εγχώριου και του ξένου κεφαλαίου που συμπίπτουν, στις βασικές επιδιώξεις, με το προωθούμενο από τη μνημονιακή συγκυβέρνηση υπόδειγμα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι επισημάνσεις του Δ. Μπάτση για τον τρόπο δράσης των ιδιωτικών μονοπωλίων στους τομείς της ενέργειας και της ύδρευσης που προϊδεάζουν για το τι θα συμβεί αν δεν ανατρέψουμε τη σημερινή προσπάθεια παράδοσής τους, και πάλι, στο ιδιωτικό κεφάλαιο.
«Έρχομαι ύστερα από τη σύντομη αναδρομή*, να εξετάσω το ζήτημα μέσα στις μεταπολεμικές οικονομικές συνθήκες και ειδικότερα μέσα στις συνθήκες της “ανασυγκρότησης” της οικονομίας όπως τη βλέπουν και όπως την εννοούν οι κυρίαρχοι κύκλοι της ολιγαρχικής οικονομίας. Κι’ ακόμα πιο πολύ μέσα στις συνθήκες του “Σχεδίου Μάρσαλ” για την Ελλάδα.
»Το γνωστό σχήμα της υπαγωγής της οικονομικής ζωής με τη μεσολάβηση του ολιγαρχικού κεφαλαίου του εσωτερικού, στους ξένους μονοπωλιακούς σχηματισμούς, αρκεί το πρώτο να εξασφαλίζει ωφέλεια από τη μεσολάβηση αυτή (σε τόκους, εξωπαραγωγικά κέρδη κλπ.), στάθηκε στη βάση της προοπτικής των επίσημων κύκλων. Η θεωρητική παρουσίαση του ζητήματος έγινε με τη διακήρυξη της στενότητας της εσωτερικής αγοράς που “υποχρεώνει την οικονομία μας να υψώσει το παραγωγικό επίπεδο για λόγους κυρίως εξαγωγικής πολιτικής και ισορροπίας του ισοζυγίου”.
»Την παραγωγική ανάπτυξη από το άλλο μέρος την παρουσιάζουν δυνατή μονάχα εφ’ όσον το τραστοποιημένο κεφάλαιο “ενδιαφερθεί” για το σκοπό αυτό. Έτσι αποκλείουν την εσωτερική οργανική ανάπτυξη και παραγωγική συσσώρευση μέσα στην οικονομία, γιατί ζητούν να προεκτείνουν στο μέλλον το σχήμα του παρελθόντος. Τι σημαίνουν αυτά; Σημαίνουν να περιοριστεί η οικονομική ανάπτυξη στις μορφές εκείνες που θα εξασφάλιζαν την κερδοσκοπική δράση των ολιγαρχικών κύκλων, τον παραγωγικό προσανατολισμό στην εξωτερική σχεδόν αποκλειστικά αγορά και την προνομιακή επένδυση των κεφαλαίων από το εξωτερικό.
»Ποιες είναι αυτές οι μορφές; Ανάπτυξη της “αποδοτικής” επιχείρησης σε στενή παραγωγική, εισοδηματική και καταναλωτική επιφάνεια. Διαμοιρασμός της μάζας των κερδών ανάλογα με τον επιχειρηματικό φορέα. Εξαγωγή σημαντικής μάζας από αυτά και αδυνάτισμα της συσσωρευτικής και αναπαραγωγικής ικανότητας της οικονομίας. Προσπάθεια επέκτασης της παραγωγής σε επίπεδα που εξασφαλίζουν μονοπωλιακά κέρδη με πίεση αντίστοιχη του εισοδήματος για άνετη κεφαλαιουχική επένδυση. Ένταση της μονόπλευρης ανάπτυξης στη βιομηχανία με προτίμηση των άμεσα αποδοτικών κλάδων σε μικρή κλίμακα. Ματαίωση της εκβιομηχάνισης μ’ ένα λόγο.
»Η πείρα από τη δράση των μονοπωλίων του ηλεκτρικού, του νερού κ.λπ. είναι χαρακτηριστική. Αξιοποιούνται οι “αποδοτικές” περιοχές της οικονομίας, που σημαίνει περιορισμό σε στενή επιφάνεια καταναλωτών-αγοραστών, ληστρικές τιμές και εγκατάλειψη της πλατιάς μάζας σε αναχρονιστικές συνθήκες καθυστέρησης (λάμπα, μικροεργοστάσιο, πηγάδι για νερό κ.λπ.). Το ίδιο με τα τηλέφωνα. Το ίδιο με τα μεταλλεία όπου η λεγόμενη αρπακτική εκμετάλλευση αποτέλεσε τον κανόνα για την οικονομία μας.
»Στη βιτρίνα παρουσιάζονται τώρα και υδραυλικά έργα και μεταλλουργία κ.λπ. Ποιος όμως θα τα κάνει όλα αυτά, σε ποιον θ’ ανήκουν και πώς; Από τα σχέδια που εκπονήθηκαν έξω από το στενά τεχνικό μέρος δεν διακρίνει κανένας παρά τη γνωστή τακτική του “ξαφρίσματος”. Εξυπηρέτηση (με ρεύμα από δυο-τρεις πτώσεις μόνο) μεγάλων κυρίως αστικών κέντρων, ή μικρής αγροτικής περιοχής με τιμές καταθλιπτικές. Κατασκευή μεταλλουργικών προϊόντων για εξαγωγή κυρίως. Για μηχανουργία και ναυπηγική ούτε λόγος. Οικονομικά εκφράζεται αυτό σε αρπακτική συσσώρευση κερδών που η κύρια βάση της είναι το χαμηλό επίπεδο όπου κρατιούνται οι μισθοί και το εισόδημα της χωρικής οικογένειας και των αγροτών».
* Βλέπε το πρώτο μέρος που δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 28/09
Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
