Πτώση των Χρηματιστηρίων σε όλο τον κόσμο, αρνητικές ειδήσεις για την εξέλιξη μακροοικονομικών μεγεθών σε ΗΠΑ, Γερμανία και Κίνα, δραστική μείωση της τιμής του πετρελαίου, πολεμικές συρράξεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή (που επεκτείνονται ταχύτατα στις περισσότερες ισλαμικές χώρες της Ασίας και της Αφρικής), διαδηλώσεις στο Hong Kong, εισβολή του ιού Ebola στις δυτικές χώρες είναι τα βασικά γεγονότα που συνθέτουν τον εφιάλτη της γενικευμένης κρίσης που απειλεί τον πλανήτη, μόλις έξι χρόνια μετά το ξέσπασμα της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008.
Οι οικονομικές εξελίξεις που τροφοδότησαν αυτή τη γενικευμένη κρίση ήταν:
1. Η μεγάλη πτώση των τιμών των μετοχών στα χρηματιστήρια πυροδοτήθηκε από τη δημοσίευση σειράς αρνητικών αποτελεσμάτων για την εξέλιξη βασικών μακροοικονομικών μεγεθών στις οικονομίες των ΗΠΑ (πτώση των λιανικών πωλήσεων και των τιμών παραγωγού), της Κίνας (μείωση του πληθωρισμού), της Γερμανίας (πτώση του δείκτη επενδυτικής εμπιστοσύνης, των βιομηχανικών παραγγελιών και των εξαγωγών), της Ιαπωνίας (μείωση της βιομηχανικής παραγωγής) και του Ηνωμένου Βασιλείου (μείωση του πληθωρισμού). Ενισχυτικά στη δημιουργία του κλίματος αναταραχής λειτούργησαν η συνεχιζόμενη μείωση στην παροχή ρευστότητας από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (FED), η στασιμότητα και ο αποπληθωρισμός (0,3% τον Σεπτέμβριο) που έχουν εγκατασταθεί μόνιμα στην Ευρωζώνη και η αναιμική, λόγω Γερμανίας, παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την ενίσχυση της ρευστότητας ιδιαίτερα στις χώρες που πλήττονται από την κρίση.
2. Η μείωση κατά 20% της τιμής του πετρελαίου, σε σύγκριση με τη μέση τιμή της τελευταίας τριετίας, αντί να ενισχύει τις προοπτικές της διεθνούς οικονομίας (π.χ. η Citigroup υπολογίζει σε 1,1 τρισεκ. δολάρια την ετήσια εξοικονόμηση της παγκόσμιας ενεργειακής δαπάνης) εκτιμάται από τους αναλυτές ότι επιβεβαιώνει τη διαρκή μείωση των ρυθμών ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας. Η μείωση της τιμής του πετρελαίου έχει και γεωπολιτικές επιπτώσεις καθώς μειώνει τα έσοδα χωρών όπως η Ρωσία και η Βενεζουέλα που βρίσκονται σε αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ. Είναι, ίσως, η πρώτη φορά που ο Οργανισμός Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών, που καλύπτει το 40% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου, δεν λαμβάνει μέτρα περιορισμού της προσφοράς για να αντισταθμίσει την πτώση των τιμών.
Οι παραπάνω εξελίξεις αποδεικνύουν ότι η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 όχι μόνο δεν έχει ξεπεραστεί, παρά τον πακτωλό των κεφαλαίων που διατέθηκαν για τη σωτηρία των τραπεζών και εκτόξευσαν τα επίπεδα του δημόσιου χρέους, αλλά τείνει να μετατραπεί σε μια γενικευμένη κρίση της παγκοσμιοποίησης (του νεοφιλελεύθερου καπιταλιστικού υποδείγματος). Με τα επιτόκια δανεισμού (βασικό όπλο αντιμετώπισης των κρίσεων σύμφωνα με τη νεοφιλελεύθερη θεωρία) να βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, τις αναπτυσσόμενες χώρες (ιδιαίτερα Κίνα, Ινδία, Βραζιλία) που το 2008 συνέβαλαν σημαντικά στην αντιμετώπιση της κρίσης, να βρίσκονται σε δυσχερέστερη θέση και τις περιφερειακές πολεμικές συρράξεις να αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, οι προοπτικές για την παγκόσμια οικονομία αλλά και την παγκόσμια ειρήνη κάθε άλλο παρά αισιόδοξες μπορούν να χαρακτηρισθούν.
Οι εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία τορπίλισαν και το σχέδιο της μνημονιακής κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου να «τελειώσει» με τα μνημόνια και το ΔΝΤ με το επιχείρημα της κάλυψης των δανειακών αναγκών της χώρας από τις αγορές. Στη δευτερογενή αγορά η απόδοση των 10ετών ομολόγων αυξήθηκε από το 5,6% που ήταν τον Σεπτέμβριο στο 8,71% καθιστώντας απαγορευτική την πρόσβαση στις αγορές* και το Χρηματιστήριο της Αθήνας κατέρρευσε, πλησιάζοντας στα χαμηλότερα επίπεδα που είχαν καταγραφεί το 2012.
Οι παραπάνω εξελίξεις, σε συνδυασμό με τη γενικότερη επιδείνωση της γεωπολιτικής κατάστασης στην ευρύτερη περιοχή, αυξάνουν τον βαθμό δυσκολίας για την υλοποίηση του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ καθώς αποτελούν προάγγελους για το τι πρόκειται να αντιμετωπίσει μια αριστερή κυβέρνηση. Η ενεργοποίηση και κινητοποίηση του λαϊκού παράγοντα είναι πλέον όρος για την επιτυχή υλοποίηση του προγράμματος.
* Την ώρα που γράφεται το σημερινό εράνισμα (βράδυ Πέμπτης) καταγράφεται άνοδος των επιτοκίων δανεισμού για όλες τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, ενώ χαρακτηρίζεται αποτυχημένη η σημερινή έξοδος της Ισπανίας στις αγορές, καθώς δεν καλύφθηκε το ύψος των κεφαλαίων που ζητήθηκαν.
Πηγές: Guardian, BBC News, Bloomberg
Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
(www.gtozidis.wordpress.com)
