«Για να αλλάξει ο κόσμος, πρέπει να ξαναδώσουμε χώρο και χρόνο στις ιστορίες, να μαζευόμαστε να τις λέμε και να τις ακούμε»
Το επόμενο Σάββατο 26 Ιουνίου 2021, το Πράσινο Ινστιτούτο, σε συνεργασία με το Κέντρο Μελέτης και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών και το 11ο Φεστιβάλ Αφήγησης Αθήνας, μας καλούν στο Σεράφειο του Δήμου Αθηναίων από τις 10:00 μέχρι τις 16:30, για να παρακολουθήσουμε αφηγήσεις μύθων και παραμυθιών και σύντομες διαδραστικές παρουσιάσεις και συζητήσεις πάνω σε θέματα που αφορούν την οικολογία και τη φύση.
Τίτλος των εκδηλώσεων αυτών «Οικοϊστορίες».
Πρόκειται για ένα φεστιβάλ για την αφήγηση, σε μία ημερίδα για την οικολογία, για το περιβάλλον και τη λαογραφία, για τους ανθρώπους και τις κοινωνίες τους ως αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης.
Οι εκδηλώσεις είναι ανοιχτές σε όλα τα μικρά και μεγάλα παιδιά που τους αρέσουν οι ιστορίες των ανθρώπων και των φίλων τους των δέντρων, των ζώων, των σπόρων, των βράχων, των κυμάτων και όλων των άλλων ζωντανών πραγμάτων. Είναι επίσης ανοιχτές σε όσες και όσους ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για την οικολογία και το πάντρεμα της περιβαλλοντικής επιστήμης με τη φαντασία, την ανθρωπολογία και την εκπαίδευση.
Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια το παραμύθι στη χώρα μας γνωρίζει άνθηση – και δεν εννοώ τα παραμύθια που μας σερβίρουν οι κάθε είδους εξουσίες, αλλά το λαϊκό παραμύθι που έχει αποκτήσει μια νέα ζωή.
Μελετητές αναδεικνύουν τον πλούτο του και ταλαντούχοι παραμυθάδες το αφηγούνται απ’ άκρη σ’ άκρη της Ελλάδας. Σε ομάδες ή μόνοι μάς μαγεύουν και μας ταξιδεύουν σε μια παράδοση που αλλιώς θα κινδύνευε να χαθεί στη λήθη.
Σημαντική είναι και η παρουσία του παραμυθιού στην εκπαίδευση, όπου αξιοποιείται από φωτισμένους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων. Το 2007 με επιμέλεια του Κωνσταντίνου Μαλαφάντη και του Στέφανου Κούτρα είχε κυκλοφορήσει ένας εξαιρετικός τόμος με τίτλο «Η Παιδαγωγική και Διδακτική Αξιοποίηση του Παραμυθιού» (εκδόσεις Γρηγόρη) ο οποίος περιλαμβάνει εισηγήσεις από διήμερο συμπόσιο το οποίο είχε πραγματοποιηθεί στο Μαράσλειο.
Πιο πρόσφατα έχουν κυκλοφορήσει βιβλία όπως «Το στοίχημα της Σταχτοπούτας» της Εμμανουέλας Κατρινάκη (Εύμαρος) ή «Το λαϊκό παραμύθι ως ποίηση» του Max Luthi (Πατάκης) κ.ά.
Ο Δημήτρης Μάλλης από την ομάδα «Παραμυθανθός» πέρα από τις αφηγήσεις έχει γράψει βιβλία εμπνευσμένα από τα λαϊκά παραμύθια.
Από τους πρωτεργάτες και η Λίλη Λαμπρέλλη με μια μεγάλη γκάμα βιβλίων, που κυρίως κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη και όχι μόνο, έχει διαφυλάξει με τον θαυμάσιο λόγο της πραγματικούς θησαυρούς αλλά έχει προσεγγίσει και θεωρητικά/πρακτικά το ίδιο το ζήτημα της αφήγησης.
Μιλάω πάντα για λαϊκά παραμύθια κι όχι για όσα γράφονται σήμερα.
Κουβαλούν μια άλλη φόρτιση και βεβαίως αγνοούν τους σημερινούς διαχωρισμούς παιδιών/ενηλίκων.
Όπως όλοι πια γνωρίζουμε, το λαϊκό παραμύθι δεν απευθυνόταν σε παιδιά και συχνά μπορεί να μας σοκάρει με τη βία και την αγριότητα κάποιων σκηνών του.
Π.χ. στην πραγματική Σταχτοπούτα οι αδερφές μαγειρεύουν και τρώνε τη μητέρα της μετά από ένα στοίχημα που έχασε…
Και το ερωτικό στοιχείο, όταν υπάρχει παρουσιάζεται χωρίς λογοκρισίες ενώ πολλά είναι και τα παραμύθια –όπως τα αποκριάτικα– με περιεχόμενο που σήμερα μπορεί να μας κάνει όλους να… κοκκινίσουμε.
Η ανάδειξη του λαϊκού παραμυθιού δεν αποτελεί επιστροφή στο παρελθόν. Θα έλεγα μάλιστα ότι ανοίγει δρόμους στο μέλλον. Πολύ εύστοχα από το Φεστιβάλ που μας έδωσε την αφορμή για το σημερινό σημείωμα, αξιοποιεί το παραμύθι στον αγώνα για τη σωτηρία (κι όχι πια προστασία) του περιβάλλοντος.
Απέναντι στα αδηφάγα συμφέροντα του κεφαλαίου που τόσο πρόθυμα υπηρετούν οι κυβερνήσεις εξαφανίζοντας δάση με την πολιτική τους, χαρίζοντας παραλίες και θάλασσες, καταστρέφοντας τον αέρα που αναπνέουμε, έτοιμοι να ξεπουλήσουν το νερό που πίνουμε, το παραμύθι έχει μια μαγική δύναμη:
Δίνει φωνή στα ζώα, στα δέντρα, στα ποτάμια, στις θάλασσες, στα σύννεφα. Μας κάνει να τα αντιμετωπίζουμε ως αυτό που είναι: Ζωντανοί οργανισμοί κι όχι αντικείμενα προς εκμετάλλευση.
Τα δέντρα που πας να κόψεις για να βάλεις ανεμογεννήτριες είναι ιερά! Στο παραμύθι είναι σαν να σκοτώνεις ανθρώπους…
Ξαναδιαβάζω αυτές τις μέρες την «Αιολική Γη» του Βενέζη κι αυτό το πνεύμα της ζωντανής φύσης είναι διάχυτο. Η σαύρα, το γεράκι, ο τσαλαπετεινός, η καρυδιά, το δέντρο που μπολιάζεται, όλα έχουν ψυχή μέσα τους.
Οι ήρωες βάζουν το αυτί τους στον κορμό του δέντρου για να ακούσουν τη ζωή που τρέχει μέσα του.
Έτσι το παραμύθι, δίνοντας ψυχή στη φύση μπορεί να γίνει το όπλο μας για να αλλάξουμε τον κόσμο – το έχει ανάγκη, όπως έλεγε ο Μπρεχτ.
Περισσότερες πληροφορίες:
Η είσοδος θα είναι ελεύθερη για το κοινό, με κάρτες εισόδου που θα διανέμονται στον χώρο, λαμβάνοντας όλα τα απαιτούμενα και απαραίτητα μέτρα πρόληψης για την αντιμετώπιση της πανδημίας του Covid-19.
Κέντρο Μελέτης και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών
Website: www.e-mythos.eu, e-mail: [email protected], τηλ.:210431332
Πράσινο Ινστιτούτο
Website: www.greeninstitute.gr, e-mail: [email protected], τηλ.: 210 3242861
