Συνέντευξη της Κρίστι Χόφμαν, εκπροσώπου του UNI, στη Μαίρη Ευθυμιάτου.
Ένας από τους μεγαλύτερους εργατικούς αγώνες που έχει γνωρίσει στη νεότερη ιστορία του το εργατικό κίνημα στη Νότια Αφρική, λαμβάνει χώρα από τις 9 Μαΐου στο Νοτιοαφρικανικό Δικαστήριο Ανταγωνισμού. Στο ανώτατο αυτό δικαστικό όργανο έχουν προσφύγει τόσο το νοτιοαφρικανικό Δημόσιο, όσο και τα συνδικάτα των εργαζομένων στον τοπικό όμιλο της Massmart, αλλά και το παν-αφρικανικό Συνδικάτο Εργατών-Εμποροϋπαλλήλων-Εργαζομένων στο Τρόφιμο, με τη συνδρομή του UNI Global Union (Παγκόσμια Ένωση Εργατικών Συνδικάτων) κατά της Walmart και της προσπάθειάς της να εισβάλει διά της εξαγοράς της Massmart στην τοπική αγορά τροφίμων.
Σύμφωνα με την αιτιολογία της προσφυγής, η αμερικανική Walmart έχει ως πάγια τακτική της τη συμπίεση του κόστους της εφοδιαστικής της αλυσίδας, καθώς υποχρεώνει τους προμηθευτές της να της δίνουν τις ελάχιστες τιμές της αγοράς, κάτι που ωθεί τους ίδιους να περικόπτουν σημαντικά το εργατικό κόστος, καταστρατηγώντας συμβάσεις εργασίας, ωράρια και άλλα εργατικά δικαιώματα (ανά χώρα και κατά περίπτωση).
Σε διάρκεια μιας εβδομάδας οι περίπου 2.500 εργαζόμενοι της Massmart έχουν βρεθεί να διαδηλώνουν καθημερινά έξω από το Δικαστήριο, όπου γίνονται οι ακροάσεις για την υπόθεση, κρατώντας πανό που χαρακτηριστικά αναφέρουν «Η νοτιοαφρικανική οικονομία δεν είναι για πούλημα». Οι κινητοποιήσεις, που θεωρούνται οι μεγαλύτερες της τελευταίας 5ετίας, συνεχίζονται έως την έκδοση της δικαστικής απόφασης.
Για την υπόθεση μίλησε, αποκλειστικά στον Δρόμο, η εκπρόσωπος του UNI Global Union στη Ν. Αφρική κυρία Κρίστι Χόφμαν, η οποία έχει πρωταγωνιστήσει προσωπικά σε ακόμη 3 αγωγές πρωτοβάθμιων Σωματείων και Ενώσεων Εμπόρων άλλων χωρών κατά της τακτική της Walmart.
Κυρία Χόφμαν, πείτε μας λίγα λόγια για τη δραστηριότητα του UNI στη Ν. Αφρική. Ποιες είναι οι ανάγκες του τοπικού εργατικού κινήματος και οι συνθήκες που επικρατούν;
Το UNI δουλεύει εντατικά στην αγορά εργασίας της Ν. Αφρικής μέσω του συνδεδεμένου μέλους της SACCAWU, που είναι το πρωτοβάθμιο σωματείο Εργατών-Εμποροϋπαλλήλων και Εργαζομένων στα Τρόφιμα της Ν. Αφρικής με εγγεγραμμένα 107.000 μέλη. Στόχος μας είναι να χτίσουμε όσο πιο δυνατές συνθήκες εργασίας στην τεράστια αυτή χώρα, οργανώνοντας εργάτες και μικροεμπόρους στον τομέα του λιανικού εμπορίου. Η SACCAWU, μάλιστα, είναι το σωματείο αυτό που διαπραγματεύεται δεκάδες συμβάσεις εργασίας για όλους τους χώρους -εκτός των ορυχείων όπου υπάρχουν άλλα πρωτοβάθμια σωματεία- των εργαζομένων της Ν. Αφρικής. Το εργατικό κίνημα στη χώρα αν και είναι συνειδητοποιημένο και έχει ταξικά χαρακτηριστικά, βρίσκεται ακόμη σε φάση διαμόρφωσης, καθώς η χώρα γνωρίζει τα τελευταία 10 χρόνια πρωτόγνωρες αλλαγές λόγω παγκοσμιοποίησης της παραγωγής.
Πού εστιάζεται ο κίνδυνος για τους Νοτιοαφρικανούς εργαζόμενους από την είσοδο της Walmart στην τοπική αγορά;
Η Walmart, είναι η μεγαλύτερη αλυσίδα λιανεμπορίου παγκοσμίως με ετήσιο τζίρο όσο το εγχώριο ΑΕΠ της Ν. Αφρικής. Αυτός ο γίγαντας του καπιταλισμού, στόχο έχει να μονοπωλήσει την τοπική αγορά -όπως έχει κάνει σε πολλές άλλες αναπτυσσόμενες χώρες που δραστηριοποιήθηκε- αφανίζοντας όλες τις μικρότερες αλυσίδες λιανικού εμπορίου και υπονομεύοντας συστηματικά τους εγχώριους προμηθευτές, τους οποίους θα πιέζει να ανταγωνίζονται για να κλείσουν ένα συμβόλαιο μαζί της.
Το μοντέλο ανάπτυξης της Walmart στηρίζεται στην ελαχιστοποίηση του κόστους της εφοδιαστικής αλυσίδας. Αυτό, με απλά λόγια, σημαίνει ότι πιέζει τους τοπικούς προμηθευτές για τη χαμηλότερη τιμή, ωθώντας τους στην εξαναγκαστική μείωση του εργατικού κόστους. Στην αγορά της Ν. Αφρικής, μέχρι στιγμής, η Massmart προμηθευόταν το 97% των αγαθών που πουλούσε από τοπικές επιχειρήσεις (σύμφωνα με μετρήσεις μάλιστα το 65% των αγαθών παράγονταν και εγχώρια).
Με την είσοδο της Walmart εκτιμούμε ότι θα περιοριστούν δραστικά οι εγχώριοι προμηθευτές -οδηγώντας και σε κλείσιμο επιχειρήσεων- ενώ όσοι απομείνουν θα εξαναγκάζονται σε πρακτικές ελαχιστοποίησης του εργατικού τους κόστους, καταστρατηγώντας συμβάσεις, ωράρια εργασίας, μισθούς, δικαιώματα.
Ποια είναι τα αιτήματα των συνδικάτων στη συγκεκριμένη δίκη;
Να διευκρινίσουμε ότι οι ενάγοντες (εκτός του νοτιοαφρικανικού Δημοσίου που προχώρησε σε ξεχωριστή αγωγή) είναι τρεις: το UNI Global Union, η SACCAWU και το Διεθνές Συνδικάτο Εμποροϋπαλλήλων Β. Αμερικής (UFCW). Αυτό που ζητάμε είναι: είτε να ακυρωθεί η αίτηση εξαγοράς της Massmart από τη Walmart, καθώς αντίκειται στους διεθνείς κανόνες υγιούς ανταγωνισμού, είτε εφόσον αυτό δεν γίνει, να επιτραπεί η δραστηριοποίηση της Walmart στη Ν. Αφρική, μόνον εφόσον δεχθεί γραπτώς να ικανοποιήσει συγκεκριμένους όρους. Αυτοί είναι:
• Λήψη μέτρων ασφαλείας για τις συνθήκες εργασίας των εμποροϋπαλλήλων της και την απρόσκοπτη συνδικαλιστική τους δράση.
• Διασφάλιση της SACCAWU ως του τρίτου ομιλητή στις διαπραγματεύσεις της εξαγοράς. Αυτό, πολύ απλά, σημαίνει ότι ο εκάστοτε αγοραστής θα υποχρεούται να ενημερώνει/συνομιλεί με το Σωματείο για κάθε εργασιακή αλλαγή, αλλά και ότι θα διατηρηθούν όλα τα εργατικά δικαιώματα του προσωπικού της Massmart.
• Δέσμευση της Walmart να συνεχίσει να προμηθεύεται το ίδιο ποσοστό αγαθών όπως και η Massmart από τοπικούς προμηθευτές.
Τι θα θεωρούσατε ως «νίκη» στη συγκεκριμένη δικαστική διαδικασία;
Το ιδανικό θα ήταν να απαγορευτεί η εισαγωγή του αμερικανικού γίγαντα στη νοτιοαφρικανική αγορά. Αλλά επειδή ο σύγχρονος καπιταλισμός και η παγκοσμιοποίηση δεν επιτρέπουν τέτοιους στόχους, θα θεωρούσαμε νίκη να δεσμεύσουμε τη Walmart να δεχθεί μια σειρά από μέτρα που θα προστατεύουν τους εργαζόμενους, τα δικαιώματά τους, το συνδικαλιστικό τους δικαίωμα, αλλά και την ύπαρξη-συνέχιση των μικρών τοπικών επιχειρήσεων που έχουν κατοχυρωθεί από το Νέο Σύμφωνο Ανάπτυξης που η νοτιοαφρικανική κυβέρνηση έχει υπογράψει, στηρίζοντας την τοπική οικονομία.
Ποια η στάση της υπό εξαγορά Massmart για το δικαστικό αγώνα που έχετε ξεκινήσει τα Σωματεία και οι Ενώσεις;
Η Massmart είναι, επίσης, μια μεγάλη επιχείρηση με στόχο το κέρδος. Ήδη το σωματείο SACCAWU έχει βρεθεί, αρκετές φορές, σε αντιπαράθεση μαζί της καθώς επιμένει στις ατομικές διαπραγματεύσεις για την είσοδο κάθε εργαζόμενου στους κόλπους της, υπονομεύοντας συστηματικά την οργάνωσή του στο Σωματείο και την προσπάθεια που η SACCAWU κάνει για συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Επιπλέον, εν αναμονή της εξαγοράς από τη Walmart έχει θέσει σε διαθεσιμότητα περίπου 500 εργαζόμενους σε όλη της χώρα. Η Massmart είναι εναντίον μας στο δικαστικό αγώνα.
Αντεργατικό ξέσπασμα από τη Walmart
Στις ακροάσεις του δικαστηρίου, από τις 9 έως και τις 12 Μαΐου (η διαδικασία εκτιμάται ότι θα διαρκέσει τουλάχιστον έως τις 16 Μαΐου) οι εκπρόσωποι της αμερικανικής Walmart, αρνήθηκαν κατ’ αρχήν να δεχθούν την ανάληψη των όποιων δεσμεύσεων, αναφορικά με την δραστηριοποίησή τους στη νοτιοαφρικανική αγορά.
Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας, Γκραντ Πάτισον, μιλώντας στο βήμα του δικαστηρίου αρνήθηκε να δεσμευθεί ότι οι εργαζόμενοι της Massmart θα διατηρήσουν τα εργασιακά τους δικαιώματα μετά την ολοκλήρωση της εξαγοράς, τονίζοντας με θράσος «η Walmart δεν δεσμεύεται από κανέναν. Ίσως επαναπροσληφθούν οι 500 υπό διαθεσιμότητα εργαζόμενοι, αλλά σαφώς θα έχουν άλλο καθεστώς εργασίας, εφόσον ενταχθούν στην ‘οικογένεια’ της Walmart”.
Με την ίδια έπαρση ο Πάτισον αρνήθηκε να αναλάβει τις όποιες υποθετικές δεσμεύσεις θα όριζε το δικαστήριο, αναφορικά με τους προμηθευτές των καταστημάτων της Walmart στη Ν. Αφρική, δηλώνοντας ότι η εταιρία δεν ενδιαφέρεται για την υποτιθέμενη βιωσιμότητα των ντόπιων επιχειρήσεων, αναφέροντας χαρακτηριστικά «ακόμη και αν αναστείλουν τη λειτουργία τους, μπορούν να γίνουν εργαζόμενοι της Walmart»!
Ο ίδιος έφτασε, μάλιστα, στο σημείο να απειλήσει εμμέσως τους εργαζόμενους που αντιδρούν στη συγχώνευση, αναφέροντας ότι και στον Καναδά που τα εκεί σωματεία κέρδισαν τη δίκη εναντίον της Walmart, κατόπιν τα καταστήματα έκλεισαν καθώς η δράση του σωματείου υπονόμευσε τα κέρδη(!) της εταιρίας, που αναγκάστηκε να αποσυρθεί από τη συγκεκριμένη αγορά.
Από την πλευρά τους, οι εργαζόμενοι και τα ενάγοντα Σωματεία, δηλώνουν ότι δεν θα σταματήσουν τον αγώνα έως ότου δικαιωθούν.
Μ.Ε.
