Πώς θα… βραχυκυκλώσει η επόμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ τις αντεργατικές προβλέψεις του μνημονίου
Του Χρήστου Πραμαντιώτη
Ότι το μνημόνιο είναι το μοναδικό πρόγραμμα που θα έχει να εφαρμόσει η όποια επόμενη κυβέρνηση, είναι προφανές. Στις ερχόμενες εκλογές δεν αντιπαρατίθενται διαφορετικά ή αποκλίνοντα προγράμματα, αλλά η καταλληλότητα του… διαχειριστή τους. Εκείνο που δεν ήταν προφανές μέχρι τη στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσίασε το νέο του πρόγραμμα ως μνημονιακή πλέον δύναμη, ήταν το πόσο μάγοι μπορεί να είναι όσοι απαρτίζουν το προγραμματικό επιτελείο του κόμματος. Διότι η συμβολή της μαγείας είναι καθοριστική όταν πρέπει να κάνεις το μαύρο-άσπρο.
Το νέο ΣΥΡΙΖέικο πρόγραμμα που αφορά τα εργασιακά και ασφαλιστικά θέματα προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από το δάχτυλο, αλλά δεν τα καταφέρνει. Πώς, εξάλλου, να καταφέρεις να πείσεις ότι το σχέδιό σου θα κινηθεί ευέλικτα ανάμεσα στις συντριπτικές παραγγελιές των «θεσμών»; Με ποιο επιχείρημα; Με την «ταξική μεροληψία» της προηγούμενης περιόδου;
Ο στρατηγικός και οι άμεσοι στόχοι
Η έτερη βασική δύναμη των εκλογών, η Ν.Δ. ως παλαιότερη μνημονιακή δύναμη είναι ξεκάθαρη. Δεν χρειάζεται να καταθέσει πρόγραμμα για τα εργασιακά. Τα λέει όλα το μνημόνιο που ψήφισε. Ο ΣΥΡΙΖΑ, όμως; Θα έχει πρόβλημα να πείσει ότι θα ελαφρύνει εργαζόμενους και άνεργους από τα βάρη που επιφέρει και το 3ο «πρόγραμμα διάσωσης». Δεν έχει, βεβαίως, αξία να μιλήσει κανείς για το στρατηγικό στόχο του ΣΥΡΙΖΑ, που όπως τον περιγράφει το εκλογικό πρόγραμμα του κόμματος, παραμένει η διασφάλιση πλήρους και σταθερής εργασίας για όλους. Αυτό είναι ένας στρατηγικός στόχος – δεν είναι ούτε για σήμερα, ούτε για αύριο, ούτε για τα επόμενα πολλά χρόνια. Τίθεται, δε, στο πρόγραμμα για να κρατήσει ένα συνδετικό νήμα με τον προ μνημονίου ΣΥΡΙΖΑ.
Εκείνο που έχει μεγαλύτερη αξία είναι να δει κανείς τις επαγγέλλεται το κόμμα ως πιο άμεσο στόχο. Και εδώ είναι που πιάνουν δουλειά οι μάγοι του κόμματος, οι οποίοι δηλώνουν στο πρόγραμμά τους ότι θα αδρανοποιήσουν «το μέχρι σήμερα κυρίαρχο νεοφιλελεύθερο σχέδιο για την εργασία, ασκώντας επιθετικά πολιτικές με αριστερό και κοινωνικό πρόσημο». Η θεμελίωση αυτού του βαρύγδουπου στόχου είναι τρεις απλές ιδέες: i) νέο νομοθετικό πλαίσιο για συλλογικές συμβάσεις εργασίας, συνδικαλιστικό νόμο και ομαδικές απολύσεις, ii) κύρωση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη του Συμβουλίου της Ευρώπης και iii) ομαλή αύξηση του κατώτατου μισθού.
Το (iii) θεωρείται απλό, γιατί εφόσον θα φτιαχτεί νέος νόμος για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, το ζήτημα της αύξησης του κατώτατου μισθού θα το λύσει η… ταξική πάλη. Επομένως, απομένουν οι δύο πρώτες ιδέες. Στην πραγματικότητα, ούτε κι αυτές απομένουν όμως. Το πρώτο (νέο πλαίσιο για συλλογικές συμβάσεις, συνδικαλιστικό νόμο και ομαδικές απολύσεις) το ζητούν εδώ και ένα χρόνο επιτακτικά οι δανειστές και οι δύο προηγούμενες κυβερνήσεις (Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ.) το πάνε και το φέρνουν. Ας πάμε όμως στο Μνημόνιο ΙΙΙ που αποτελεί πλέον νόμο του κράτους. Για τα θέματα αυτά ορίζεται ότι θα πρέπει να συντελέσουν στην ευελιξία. Δηλαδή στην απογείωση της μερικής, της εποχικής απασχόλησης, της ευλυγισίας. Ότι επίσης θα πρέπει να λάβουν υπ’ όψιν τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές. Δηλαδή, τις πρακτικές που σε μερικές ευρωπαϊκές χώρες κάνουν απαγορευτικό το δικαίωμα της απεργίας. Κι επίσης τις πρακτικές που έχουν φέρει τη μερική απασχόληση να ξεπεράσει στην Ε.Ε. το 20%. Θα θεωρηθεί βέλτιστη πρακτική η Ολλανδία που έχει μερική απασχόληση 50%; Ή μήπως θα θεωρηθούν βέλτιστη πρακτική οι γερμανικές mini jobs;
Για τη δεύτερη ιδέα (κύρωση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη του Συμβουλίου της Ευρώπης, που θεωρείται πολύ προωθημένος), φτάνει να υπενθυμίσει κανείς στους ΣΥΡΙΖαίους μάγους ότι γι’ αυτούς τους Χάρτες η Κομισιόν έχει πολλάκις απαντήσει σε ερωτήσεις ευρωβουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ ότι δεν ισχύουν σε χώρες οι οποίες τελούν υπό πρόγραμμα διάσωσης. Γι’ αυτές τις χώρες τα μόνα που ισχύουν είναι οι μνημονιακές συμφωνίες που έχουν υπογράψει οι κυβερνήσεις τους, απαντούσαν μέχρι τώρα, σχεδόν μονότονα, οι υπηρεσίες της Κομισιόν. Επομένως αυτός ο Ευρωπαϊκός Χάρτης, ακόμη κι αν κυρωθεί, τι θα σημαίνει;
ΣΔΙΤ στην εργασία
Το νέο μνημόνιο όμως, λέει κι άλλα. Πρώτα, ότι η επόμενη κυβέρνηση είναι δεσμευμένη να καταργήσει το νόμο που ψήφισε «μονομερώς» το απερχόμενο κυβερνητικό σχήμα, και ο οποίος: α) όριζε σε εξάμηνο (αντί τριμήνου που είχε νομοθετήσει η κυβέρνηση Παπαδήμου) την ισχύ συλλογικών συμβάσεων που λήγουν, ενώ β) παρέτεινε την ισχύ της Γενικής Συλλογικής Σύμβασης (της ΓΣΕΕ) μέχρι 30 Σεπτεμβρίου 2015. Γι’ αυτή τη δέσμευση δεν αναφέρει κάτι το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ – ίσως το λύσει και αυτό η ταξική πάλη.
Το νέο μνημόνιο δεσμεύει, επίσης, την επόμενη κυβέρνηση να νομοθετήσει μέχρι τον Δεκέμβριο τις «περιφερειακές συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα» στον τομέα της μαθητείας και της επαγγελματικής κατάρτισης. Αυτές οι περιφερειακές ΣΔΙΤ θα αποτελέσουν έναν ακόμη δούρειο ίππο στην κατεύθυνση της πλήρους διάλυσης των εργασιακών σχέσεων, θα είναι μια γκρίζα ζώνη εργασίας για την οποία θα ισχύουν (αν ισχύουν) ειδικοί κανόνες. Πρόκειται για μία επί το… ιδιωτικότερον βερσιόν των Τοπικών Συμφώνων Απασχόλησης που νομοθετήθηκαν το 1998 και στόχευαν στη… δημιουργία θέσεων απασχόλησης και στην καταπολέμηση της ανεργίας. Ή μήπως πρόκειται για μια πρακτική εφαρμογή των Ειδικών Οικονομικών Ζωνών; Ό,τι κι αν είναι πάντως, οι μάγοι του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ δεν λένε πώς θα καταφέρουν να βραχυκυκλώσουν και αυτή τη δέσμευση, όμως και εδώ ίσως περιμένουν ότι η ταξική πάλη θα δώσει τη λύση.
Πάντως, πρέπει να αναφερθεί ότι για τον κόσμο της ανεργίας, το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν επικαλείται κάποιο σχέδιο, αναφέρει όμως στα επιτεύγματα της επτάμηνης διακυβέρνησης την ένταξη 107.000 ανέργων σε επιδοτούμενα προγράμματα. Επομένως δικαιούται κάποιος να υποθέσει ότι τα προγράμματα 5μηνης κοινωφελούς εργασίας και κατάρτισης είναι ο μεγαλειώδης στόχος για την αύξηση της απασχόλησης. Αυτό, εξάλλου, προβλέπει και το 3ο Μνημόνιο…
