Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
(www.gtozidis.wordpress.com)
Σε πρόσφατο εράνισμα (φ. 283/24-10-2015) ασκήθηκε κριτική στην επιλογή των άμεσων ξένων επενδύσεων ως λύσης για την έξοδο από την κρίση. Στο σημερινό εράνισμα θα αξιοποιηθούν τα στοιχεία που δημοσίευσε η Eurostat για τις δαπάνες Έρευνας και Ανάπτυξης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) για το 2014 για να δειχθεί η «αδυναμία» και του επιχειρηματικού τομέα να παίξει αυτόν το ρόλο.
- Το 2014 τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. δαπάνησαν περίπου 283 δισεκατομμύρια ευρώ για την Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α). Το ποσό αυτό αντιπροσωπεύει το 2,03% του ΑΕΠ της Ε.Ε. και είναι αυξημένο σε σύγκριση με το 2004 (1,76%). Το ποσοστό του ΑΕΠ που δαπανά η Ε.Ε. για Ε&Α είναι χαμηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό της Ν. Κορέας (4,15%/2013), της Ιαπωνίας (3,47%/2013) και των ΗΠΑ (2,81%/2012), είναι παρόμοιο με αυτό της Κίνας (2,08%/2013) ενώ είναι σημαντικά υψηλότερο της Ρωσίας (1,15%).
- Ο στόχος της Ε.Ε. είναι τα κράτη-μέλη να δαπανούν το 3% του ΑΕΠ για την Ε&Α. μέχρι το 2020. Το 2014, μόλις σε τρία κράτη-μέλη οι δαπάνες Ε&Α υπερέβαιναν το 3% (Φινλανδία 3,17%, Σουηδία 3,16% και Δανία 3,08%). Καθόλου τυχαία και οι τρεις παραπάνω χώρες κατατάσσονται μεταξύ των πρώτων στους παγκόσμιους δείκτες ανταγωνιστικότητας.
- Ο τομέας των επιχειρήσεων πρωταγωνιστεί στις δαπάνες Ε&Α στην Ε.Ε. καθώς οι δαπάνες που πραγματοποιεί αντιστοιχούν στο 64% των συνολικών δαπανών ακολουθούμενος από την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (23%), την κυβέρνηση (12%) και τον μη κερδοσκοπικό ιδιωτικό τομέα (1%).
- Το ποσοστό των δαπανών Ε&Α στην Ελλάδα (0,83% του ΑΕΠ) είναι ένα από τα χαμηλότερα μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. παρά την αύξησή του σε σύγκριση με το 2004 (0,53%). Μόλις πέντε κράτη-μέλη (Ρουμανία, Κύπρος, Λετονία, Κροατία, Βουλγαρία) έχουν χαμηλότερα ποσοστά από τη χώρα μας. Τα αντίστοιχα ποσοστά των χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου ήταν Ισπανία: 1,20%, Ιταλία: 1,29% και Πορτογαλία: 1,29%.
- Όμως μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η κατανομή των δαπανών Ε&Α ανά τομέα στην Ελλάδα. Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στη συντριπτική πλειοψηφία των κρατών-μελών, το ποσοστό των δαπανών του επιχειρηματικού τομέα (34% επί του συνόλου των δαπανών) υπολείπεται του ποσοστού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (38%) και είναι το τρίτο χαμηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε. (μόνο η Κύπρος και η Λιθουανία έχουν χαμηλότερα ποσοστά) ενώ είναι υψηλό και το ποσοστό της κυβέρνησης (27%).
- Το γεγονός ότι το ποσοστό των δαπανών Ε&Α της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης είναι υψηλότερο, σε σύγκριση με τα αντίστοιχα του επιχειρηματικού τομέα και της κυβέρνησης, είναι αξιοσημείωτο λόγω της σημαντικής μείωσης της επιχορήγησής τους από το Ελληνικό Δημόσιο και αποστομώνει τους επικριτές του δημόσιου πανεπιστημίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ερευνητικές δημοσιεύσεις των ελληνικών ΑΕΙ αυξήθηκαν από 3.000 το 1993 σε περισσότερες από 10.000 το 2008 (αντιστοιχούσαν στο 1,2% των συνολικών δημοσιεύσεων των χωρών ΟΟΣΑ και στο 2,5% της Ε.Ε.).
Η ουσιαστική άρνηση του επιχειρηματικού τομέα να επενδύσει στην Ε&Α, παρά τη σημαντική επιδότηση των σχετικών δαπανών από εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα, είναι μία ακόμη απόδειξη του παρασιτικού χαρακτήρα του και της συνεχούς υποβάθμισής του στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας. Ο ιδιωτικός τομέας, παρά τα δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ (ή δραχμών παλιότερα) που αφαίμαξε από το Ελληνικό Δημόσιο και τα ευρωπαϊκά προγράμματα, όχι μόνο δεν οδήγησε την ελληνική οικονομία στην ανάπτυξη και αναβάθμιση αλλά κατέρρευσε ως χάρτινος πύργος στην κρίση (αφού φρόντισε πρώτα να μεταφέρει τις καταθέσεις των επιχειρήσεων και των μετόχων στο εξωτερικό). Ακόμη και σήμερα, ο Σύνδεσμος Εταιριών Βιομηχανιών ζητιανεύει τις επιχορηγήσεις του ΣΕΣ 2014-2020 και του νέου αναπτυξιακού νόμου, προκειμένου να επενδύσει στη χώρα. Η ενίσχυση των συνεταιρισμένων παραγωγών ως κυρίαρχου υποκειμένου της παραγωγικής ανασυγκρότησης της ελληνικής οικονομίας και η συνεργασία τους με τα ερευνητικά κέντρα των ΑΕΙ είναι μονόδρομος…
