Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές ολοκληρώνεται στην Αίγυπτο η 27η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP27), στην οποία συμμετείχαν μεταξύ άλλων και 120 αρχηγοί κρατών. Η κατάληξη παραμένει αόριστη, καθώς σε όλη τη διάρκειά της μια σειρά πλούσιες και ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης, αλλά και δυνάμεις όπως η Κίνα και η Ινδία, καθώς και πολυεθνικές, πίεζαν για πιο «μετριοπαθείς» στόχους από αυτούς που –στα λόγια τουλάχιστον– είχαν υιοθετήσει οι προηγούμενες διασκέψεις. Σημειώθηκε όμως και δυναμική παρέμβαση του πυρηνικού λόμπι, που πλασάρει την πραμάτεια του ως… καθαρή και οικολογική λύση!
Ουσιαστικά, επιδιώχθηκαν αποφάσεις που θα κατευνάζουν την κοινή γνώμη, και ταυτόχρονα θα επιτρέπουν την ντε φάκτο εξαίρεση των ισχυρών από οποιαδήποτε πραγματική προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος, διευκολύνοντας παράλληλα τις ελίτ στην απόσπαση βρώμικων κερδών. Γι’ αυτό άλλωστε οι πλούσιες χώρες και οι πολυεθνικές αρνούνται να δεσμευτούν έστω και φραστικά ότι θα εγκαθιδρύσουν έναν μηχανισμό αποζημίωσης και χρηματοδότησης των φτωχότερων χωρών, που ήδη βιώνουν τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης χωρίς να την έχουν υποδαυλίσει. Ήταν χαρακτηριστική από αυτήν την άποψη η δήλωση του Φρανς Τίμερμανς, αντιπροέδρου της Κομισιόν, ότι «σήμερα δεν υπάρχει μια συμφωνία για νέο μηχανισμό, αλλά η Ε.Ε. θα εξακολουθήσει να χτίζει γέφυρες με άλλες χώρες». Τέτοιες γενικολογίες και ευχολόγια πήραν κι έδωσαν στη Διάσκεψη…
Λεφτά υπάρχουν, αλλά όχι για το περιβάλλον
Ας σημειωθεί ότι, όσον αφορά την ενίσχυση των φτωχών χωρών, μιλάμε για ποσά υποπολλαπλάσια του κόστους των όπλων που παρέχονται από τη Δύση στην ουκρανική σύρραξη. Με άλλα λόγια, για την «επίλυση» της πολύπλευρης κρίσης και των αντιθέσεων των ισχυρών μέσω της προσφυγής στον πόλεμο, λεφτά υπάρχουν – και μάλιστα σε πρωτοφανή αφθονία. Για την υποτιθέμενη προστασία του περιβάλλοντος και για την ανακούφιση όσων υποφέρουν από την καταστροφή του, όμως, δεν περισσεύουν ούτε ψίχουλα…
Πάντως ακόμη πιο εξοργιστική από του Τίμερμανς ήταν η τοποθέτηση της νέας υπουργού Περιβάλλοντος της κατά τα άλλα «ευαισθητοποιημένης» Σουηδίας. Ο λόγος περί της 26χρονης Ρομίνα Πουρμοχτάρι, που λόγω νεαρής ηλικίας και προσφυγικής καταγωγής προβάλλεται επικοινωνιακά ως πολιτικά ορθή επιλογή. Αυτή λοιπόν δήλωσε ότι ένας μηχανισμός ενίσχυσης των φτωχότερων χωρών θα είναι «αναποτελεσματικός» και, αντ’ αυτού, διαφήμισε τη «σωτήρια καινοτομία» της σουηδικής… πυρηνικής βιομηχανίας. Η διαφήμιση δεν ήταν τυχαία: στην ίδια γραμμή βρίσκονται σημαντικές Δυτικές ΜΚΟ και προσωπικότητες που, στο όνομα της καταπολέμησης των ορυκτών ενεργειακών πρώτων υλών, αποσιωπούν τον κίνδυνο της πυρηνικής ενέργειας – αν δεν τη σιγοντάρουν κιόλας.
Θα μας σώσει η… πυρηνική ενέργεια
Πράγματι, το πυρηνικό λόμπι (είτε ανοιχτά, είτε με τον φερετζέ των «αγωνιούντων περιβαλλοντιστών») έδωσε τα ρέστα του σε μια διεθνή συνάντηση που υποτίθεται ότι ασχολείται με την προστασία του πλανήτη από την καταστροφική ανθρώπινη παρέμβαση – ή, ορθότερα, από τις πολιτικές των απανταχού ελίτ. Οι εκπρόσωποί του αγαλλίασαν με τοποθετήσεις όπως αυτή του Τζον Κέρι, πρώην υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ και νυν ειδικού προεδρικού απεσταλμένου για το κλίμα, ο οποίος δήλωσε ότι «δεν θα φτάσουμε ποτέ τον στόχο της μηδενικής εκπομπής επιβλαβών αερίων χωρίς τη χρήση πυρηνικής ενέργειας».
Ο Κέρι υποστηρίχθηκε σε αυτή του την τοποθέτηση από ομοβροντίες της πυρηνικής βιομηχανίας, αλλά και από «σεμνές» τοποθετήσεις πολέμιων πρώτων υλών όπως ο λιγνίτης. Ούτε λίγο ούτε πολύ όλοι αυτοί λένε ότι η πυρηνική ενέργεια προσφέρει έναν ασφαλή(!) τρόπο για την απαλλαγή του πλανήτη από τον άνθρακα. Το εντυπωσιακό είναι ότι δεν βρέθηκαν και πολλοί να τους ρωτήσουν πόσο ασφαλής και αποδοτική αποδείχθηκε π.χ. η Φουκουσίμα… και γιατί είναι απαγορευμένη κάθε σκέψη για ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης, κατανάλωσης κ.λπ.
Τα ψιλά γράμματα
Να σημειωθεί ότι οι ΗΠΑ και άλλες ισχυρές δυνάμεις των δύο αντιμαχόμενων για την παγκόσμια κυριαρχία μπλοκ, επενδύουν ήδη τρισεκατομμύρια στην ανάπτυξη των πυρηνικών εργοστασίων, φυτεύοντάς τα κατά δεκάδες σε όλο τον πλανήτη – περιλαμβανομένων βέβαια και ιδιαίτερα σεισμογενών περιοχών (βλ. τους ρωσικής κατασκευής πυρηνικούς σταθμούς στην Τουρκία). Επιπλέον, οι ΗΠΑ, η Γαλλία κ.ά. ρίχνουν δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε σχέδια ανάπτυξης «πυρηνικών μικροεργοστασίων νέας γενιάς» στο όνομα της απεξάρτησης από ορυκτά καύσιμα. Από κανέναν εξ αυτών, πάντως, δεν τίθεται σε αμφισβήτηση η διαιώνιση του σημερινού αβίωτου συστήματος που θεοποιεί το κυνήγι του κέρδους κι έναν αρρωστημένο καταναλωτισμό.
Όμως η Ουάσιγκτον, πέρα από την προφανή αδιαφορία της για τους τεράστιους κινδύνους, αποφεύγει να σχολιάσει το γεγονός ότι το καύσιμο που χρειάζονται αυτοί οι μικροί πυρηνικοί σταθμοί (HALEU, εμπλουτισμένο ουράνιο), παράγεται μόνο από μια εταιρία σε όλο τον κόσμο: τη ρωσική Tenex, θυγατρική της Rosatom. Διαρρέει όμως πληροφορίες ότι σκοπεύει να χρησιμοποιήσει, αντί του ρωσικού HALEU, ουράνιο που προορίζεται για στρατιωτική χρήση – επιβεβαιώνοντας έτσι τη στενή σύμφυση των στρατιωτικών και «ειρηνικών» πυρηνικών. Αυτά όλα βέβαια ήταν ψιλά γράμματα για τους πρωταγωνιστές της 27ης Διάσκεψης, που αν μη τι άλλο απόλαυσαν το αιγυπτιακό θέρετρο του Σαρμ ελ-Σεΐχ…
Λατινοαμερικάνικη «παραφωνία»
Στον αντίποδα των Κέρι, Τίμερμανς, Πουρμοχτάρι και Σία βρέθηκαν κυρίως ορισμένοι Λατινοαμερικάνοι ηγέτες που ηχούσαν «παράφωνα», αφού έλεγαν ότι δεν υπάρχει προστασία του περιβάλλοντος δίχως καταπολέμηση της φτώχειας και χωρίς αγώνα για την ειρήνη. Μεταξύ αυτών ο Βενεζουελάνος πρόεδρος Νικολά Μαδούρο, που επιστρέφει δυναμικά στο διεθνές προσκήνιο, επωφελούμενος τόσο των πολιτικών αλλαγών στην υποήπειρο όσο και των εσωτερικών πιέσεων προς τον Μπάιντεν να ομαλοποιήσει πλήρως τις σχέσεις με το Καράκας: χαρακτηριστικοί είναι οι χαριεντισμοί του Μακρόν και του Κέρι με τον μέχρι πρότινος «δικτάτορα». Ο οποίος δεν μάσησε τα λόγια του στην COP27:
«Χωρίς αμφιβολία, ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι υπεύθυνος για τις σοβαρές συνέπειες που βιώνει σήμερα ο πλανήτης. Ωστόσο, η δήλωση αυτή είναι ελλιπής και θα ήταν υποκριτική αν δεν περιγραφόταν λεπτομερώς ότι αυτός ο πολιτισμός είναι βαθύτατα άνισος. Αποτελείται από χώρες που εκμεταλλεύονται αδιακρίτως τους φυσικούς πόρους του πλανήτη εδώ και δύο αιώνες, ενώ άλλες χώρες μόλις και μετά βίας μπορούν να τραφούν. Ο άγριος και ληστρικός καπιταλισμός ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την απειλή κατά της φύσης. Θα είναι άχρηστη, όπως ήταν μέχρι σήμερα, κάθε προσπάθεια που αναλαμβάνουμε για να απαλύνουμε τις συνέπειες αυτής της περιβαλλοντικής καταστροφής, αν δεν έχουμε το θάρρος να αναγνωρίσουμε ότι ο καπιταλισμός και μόνο είναι η αιτία της επερχόμενης καταστροφής. Ένα σύστημα που θεωρεί “φυσιολογική” την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο δεν διαθέτει τις ηθικές προϋποθέσεις για να σεβαστεί άλλες μορφές ύπαρξης»…
Όμως και ο Λούλα και άλλοι Λατινοαμερικάνοι ηγέτες μίλησαν πιο ουσιαστικά από τους εκπροσώπους του Βορρά: «Ο αγώνας κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη δεν διαχωρίζεται από τον αγώνα κατά της φτώχειας. Ο κόσμος αγνοεί τις προειδοποιήσεις για την κλιματική αλλαγή ενώ ξοδεύει τρισεκατομμύρια δολάρια για πολέμους», είπε ο Βραζιλιάνος. Από την πλευρά του, ο Κολομβιανός πρόεδρος Πέτρο δήλωσε ότι «οι κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου θα πρέπει να μεταρρυθμιστούν και να υπόκεινται στις συμφωνίες της Διάσκεψης για την Κλιματική Αλλαγή, όχι το αντίστροφο» και κάλεσε τις ΗΠΑ να συνεργαστούν με τις λατινοαμερικάνικες χώρες, τονίζοντας: «Οι ΗΠΑ είναι το κράτος που ρυπαίνει περισσότερο την αμερικανική ήπειρο, ενώ το νότιο τμήμα της είναι το σφουγγάρι που απορροφά το περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα».
