Ένας «καταιγιστικός» συγγραφέας που περιφρονεί, επιδεικτικά, τη δημοσιότητα
Φέρεται να έχει δηλώσει ότι στη συχνότητα του μυαλού του συντονίζονται τα φρικιά όλου του κόσμου. Μπορεί να το είπε, μπορεί και όχι• τίποτα δεν είναι σίγουρο όταν μιλάμε για το πρόσωπο Τόμας Πίντσον, αφού η περιφρόνησή του για τη δημοσιότητα είναι θρυλική. Η απομόνωσή του, όμως, δεν είναι ο μοναδικός λόγος για να τον διαβάσει κανείς. Γιατί εκτός από το πρόσωπο, υπάρχει ο συγγραφέας. Ένα ουρλιαχτό διασχίζει τον ουρανό. Έχει ξανασυμβεί, αλλά τώρα δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτε.
Τόμας Πίντσον, Το Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας (μετάφραση: Γιώργος Κυριαζής)
Ο Πίντσον αποτελεί ένα παράδοξο: ένας συγγραφέας με ισχυρότατη λογοτεχνική παρουσία κι ισχνή δημόσια παρουσία. Τις διαθέσεις του απέναντι στην δημοσιότητα τις έδειξε από νωρίς: όταν ένας δημοσιογράφος έφτασε στο ξενοδοχείο του Μεξικού, όπου έμενε, για να του πάρει συνέντευξη, αυτός το έσκασε. Στην τελετή απονομής του National Book Award για το Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας, το 1974, το βραβείο παρέλαβε ο Ίρβιν Κόρεϊ παριστάνοντας τον Πίντσον – εμφάνιση που άφησε εποχή. Μέχρι τη δεκαετία του ’80, ακόμα και το γεωγραφικό στίγμα του Πίντσον ήταν άγνωστο. Κι έτσι ξέσπασε μια ακατάσχετη φημολογία· κάποτε ακουγόταν ότι είναι ετερώνυμος του Σάλιντζερ· ότι είναι το συλλογικό ψευδώνυμο μιας ομάδας συγγραφέων και πολλά ακόμα γαργαλιστικά σενάρια που καταλήγουν, τελικά, να τροφοδοτούν τον μύθο του (καθώς και τις πωλήσεις των λιγοστών βιβλίων του). Ο Πίντσον μάλλον διασκεδάζει μ’ αυτή την κατάσταση. Μάλιστα, όπως παρατήρησε κάποτε σε μια από τις σπάνιες δηλώσεις του, η λέξη «ερημίτης» που γράφεται τόσο συχνά δίπλα στ’ όνομά του δεν είναι παρά η λέξη που χρησιμοποιούν οι δημοσιογράφοι για όσους δεν θέλουν να τους μιλήσουν, ενώ κάποιες «δημόσιες» κινήσεις του τα τελευταία χρόνια (η εμφάνισή του στους Σίμπσονς, όπου η κόμικ εκδοχή του φορούσε χαρτοσακούλα στο κεφάλι, η αφήγησή του στο τρέιλερ του τελευταίου βιβλίου του, Inherent Vice), δείχνουν μια διάθεση να εντείνει τη συνωμοσιολογία, περιγελώντας την. Εξάλλου, αυτά που θέλει να πει ο Πίντσον, αυτά που κρίνει σημαντικά, τα λέει -και με το παραπάνω- γράφοντας. Η φημολογία έχει ενδιαφέρον, αλλά μόνο μέχρι ενός σημείου, ειδικά όταν το έργο την ξεπερνά. Γι’ αυτό και είναι, τουλάχιστον, λειψό να αντιμετωπίζεται η απομόνωση του Πίντσον από το δημόσιο πεδίο ως κυρίαρχο στοιχείο του.
Από το υπερφιλόδοξο ντεμπούτο του, το V., με το οποίο μας συστήθηκε ένας συγγραφέας ήδη συγκροτημένος, με κατακτημένη μέθοδο, μέχρι το πρόσφατο Inherent Vice, ο Πίντσον παραμένει, ακόμη και στις πιο αδύναμες στιγμές του, πιστός στα βασικά του συστατικά: συνωμοσιολογία, παράνοια, ιστορία, ποπ κουλτούρα, ναρκωτικά, σεξ, επιστήμη, άλλοτε απλωμένα σε τερατώδεις καμβάδες, όπως Το Ουράνιο Τόξο και το Μέισον και Ντίξον, άλλοτε περιορισμένα στις πιο ανθρώπινες διαστάσεις της Συλλογής των 49 στο Σφυρί ή του Βάινλαντ (που είναι και τα καταλληλότερα βιβλία για να τον γνωρίσει κανείς). Αυτό, όμως, που δίνει στο έργο του τη μοναδικότητά του είναι ο τρόπος χειρισμού τους, γεμάτος τερτίπια που δύσκολα συγχωρούνται σε άλλους συγγραφείς. Ο Πίντσον ξεδιπλώνει πιθανόν και εκατοντάδες νήματα (αρκετά δεν οδηγούν πουθενά), εξαφανίζει χαρακτήρες χωρίς εξήγηση, συχνά πυκνά διακόπτει τη δράση για μουσικά διαλείμματα. Τα βιβλία του μοιάζουν οργανωμένα και ανοργάνωτα την ίδια στιγμή, η όποια λογική, η όποια συνοχή είναι εντελώς εσωτερική και υπόγεια. Ο αναγνώστης υποβάλλεται σε μια καταιγιστική διαδοχή εικόνων και ιδεών, βιώνει μια αναγνωστική εμπειρία που μοιάζει με εκσπερμάτιση, μια πράξη εκ φύσεως σύντομη, απλωμένη σε εκατοντάδες σελίδες. Κι ωστόσο, αυτή ακριβώς η γραφή, πληθωρική, εξοντωτική για τους περισσότερους, μαστουρωμένη και εθιστική, συνοψίζει την παράνοια του δυτικού πολιτισμού και τον προοδευτικό θρυμματισμό του τρόπου που λέμε (και αφηγούμαστε) τις ιστορίες μας: είτε μιλώντας για την ανθρώπινη εκμετάλλευση αφηγούμενος, μεταξύ πολλών άλλων, την ιστορία της δουλείας στις ΗΠΑ (Μέισον και Ντίξον), είτε κάνοντας ένα σχόλιο στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, φωτογραφίζοντάς τον σαν ένα παρανοϊκό, διονυσιακό, διαστροφικό πανηγύρι (Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας).
Εργογραφία
• V. (1963, ελληνική έκδοση: V., μετάφραση Προκόπη Προκοπίδη, εκδόσεις Χατζηνικολή).
• The Crying of Lot 49 (1966, ελληνική έκδοση: Η Συλλογή των 49 στο Σφυρί, μετάφραση Δημήτρη και Χαράς Δημηρούλη, εκδόσεις Ύψιλον).
• Gravity’s Rainbow (1973, ελληνική έκδοση: Το Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας, μετάφραση Γιώργου Κυριαζή, εκδόσεις Χατζηνικολή).
• Slow Learner (1984, ελληνική έκδοση: Βραδείας Καύσεως, μετάφραση Βίκυς Χατζοπούλου και Προκόπη Προκοπίδη, εκδόσεις Χατζηνικολή).
• Vineland (1990, ελληνική έκδοση: Βάινλαντ, μετάφραση Ανδρέα Β. Βαχλιώτη, εκδόσεις Χατζηνικολή).
• Mason & Dixon (1997, ελληνική έκδοση: Μέισον και Ντίξον, μετάφραση Γιώργου Κυριαζή, εκδόσεις Χατζηνικολή).
• Against the Day (2006, ελληνική έκδοση: Ενάντια στη Μέρα, μετάφραση: Γιώργου Κυριαζή, εκδόσεις Καστανιώτη).
• Inherent Vice (2009).
Δείτε ακόμα:
• Σάιτ αφιερωμένο στο έργο του Πίντσον: www.thomaspynchon.com (δείτε επίσης και τον Σπερματικό Λόγο: www.themodernword.com/pynchon)
• Πληροφορίες, σημειώσεις, σκέψεις για κάθε βιβλίο του Πίντσον, σελίδα τη σελίδα: https://pynchonwiki.com
• Blog αφιερωμένο στον Πίντσον από τον μεταφραστή του, τον Γιώργο Κυριαζή: pynchonikon.wordpress.com
• Thomas Pynchon: A Journey Into the Mind of P (2001): Ντοκιμαντέρ που σκιαγραφεί το πορτρέτο του Πίντσον, εστιάζοντας περισσότερο στον συγγραφέα, παρά τον άνθρωπο, με σάουντρακ των Residents, μπάντας με μέλη που κρύβουν την ταυτότητά τους και εμφανίζονται με μάσκες.
