Της Αφροδίτης Σταμπουλή. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει διακηρύξει ως απώτερο στόχο του το σοσιαλισμό, που «αποσκοπεί τελικά στην απάλειψη των σχέσεων εκμετάλλευσης, στην κατάργηση των κοινωνικών τάξεων και των πατριαρχικών σχέσεων και στην αρμονική συμβίωση κοινωνίας και φύσης», έχοντας έτσι από τη σύστασή του συναντηθεί με τον αριστερό φεμινισμό.
Θα ήταν κοινοτοπία να επαναλάβει κανείς ότι είναι ουσιώδης στόχος της αριστεράς η απελευθέρωση ολόκληρης της κοινωνίας, άρα και όλων των γυναικών που αποτελούν το μισό της κομμάτι, και είναι θεμελιώδης παραδοχή του αριστερού
φεμινισμού ότι ο καπιταλισμός, ως σύστημα εκμετάλλευσης μεταξύ των τάξεων, και η πατριαρχία, ως σύστημα εξουσίας μεταξύ των φύλων, τροφοδοτούν το ένα το άλλο και δεν μπορεί να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά το ένα χωρίς το άλλο.
Στο πλαίσιο αυτό είναι εύλογη η προσδοκία οι προγραμματικοί μας στόχοι και το καταστατικό του φορέα που ιδρύουμε όχι να υστερούν αλλά να προηγούνται των συστάσεων οργανισμών όπως η Επιτροπή Εξάλειψης Διακρίσεων Κατά Γυναικών του ΟΗΕ, που εποπτεύει την εφαρμογή της CEDAW, να υπερκεράζουν τις προδιαγραφές του Σύνθετου Δείκτη Ισότητας των Φύλων του αντίστοιχου Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου και να εναρμονίζονται με τα κεκτημένα του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.
Ο στόχος της δημιουργίας ασπίδας κοινωνικής προστασίας είναι απαραίτητο να περιλαμβάνει θετικά μέτρα για τις γυναίκες που όχι μόνο πλήττονται πρώτες από την κρίση, όπως δείχνουν οι δείκτες ανεργίας, αλλά και εξαναγκάζονται να επιστρέψουν στους παραδοσιακούς ρόλους της αποκλειστικής και απλήρωτης φροντίδας παιδιών, ασθενών και ηλικιωμένων. Οι δομές αλληλεγγύης, που πολύ σωστά δημιουργούνται η/και στηρίζονται από μέλη του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και μπορούν να αποτελέσουν το πρώτο εργαλείο παροχής τέτοιας φροντίδας, μεταφέρουν την άσκηση αυτών των λειτουργιών και πάλι στο δημόσιο χώρο και είναι δυνατόν να δράσουν απελευθερωτικά, εφ’όσον λαμβάνεται συνειδητά φροντίδα ώστε να μην αναπαράγεται στο πλαίσιό τους ο παραδοσιακός καταμερισμός εργασίας κατά φύλα.
Η έμφυλη διάσταση είναι αναγκαίο να εμπεριέχεται στο στόχο της αποκατάστασης του κοινωνικού κράτους με σαφή δέσμευση για αναβαθμισμένες παροχές που αφορούν την αναπαραγωγική και σεξουαλική υγεία, όπως και στο στόχο της αναβάθμισης του θεσμικού πλαισίου των εργασιακών σχέσεων με ρητά μέτρα προστασίας της άσκησης των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων.
Ο στόχος της ριζικής αλλαγής της λειτουργίας του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης παραμένει ελλιπής και ακρωτηριασμένος αν δεν περιλαμβάνει την επιδίωξη αναβαθμισμένης συμμετοχής των γυναικών σε κάθε τομέα. Η θεσμοθέτηση ποσοστώσεων σε κάθε όργανο λήψης και εκτέλεσης αποφάσεων έχει αποδειχθεί από τη διεθνή εμπειρία αναντικατάστατο εργαλείο για το σκοπό αυτό.
Η συμμετοχή στην τέχνη, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό, των οποίων η στήριξη αποτελεί επίσης προγραμματικό στόχο, προϋποθέτει ελεύθερο χρόνο, το ανισότερα, ίσως, κατανεμημένο ανάμεσα στα φύλα αγαθό εξ αιτίας κυρίως της άνισης κατανομής των οικιακών εργασιών, ακόμη και στην Ευρώπη των 27. Την ανισότητα αυτή προωθούν, μαζί με το σεξισμό και την εμπορευματοποίηση του γυναικείου σώματος, διάφορα πολιτιστικά προϊόντα μαζικής απεύθυνσης εμπεδώνοντας τα αντίστοιχα στερεότυπα, η καταπολέμηση των οποίων θα πρέπει να τεθεί στις προτεραιότητες των πολιτιστικών μας παρεμβάσεων.
Στα ζητήματα που τίθενται στα πλαίσια του στόχου της καταπολέμησης των διακρίσεων, δεν επιτρέπεται να αγνοούνται οι διακρίσεις λόγω φύλου μέσα στις ίδιες τις αποκλεισμένες ομάδες. Είναι αναγκαίο να διατυπώνεται π.χ. η επιδίωξη της εξάλειψης των αλληλένδετων φαινομένων της πρώιμης διακοπής της εκπαίδευσης των κοριτσιών και του πρώιμου η/και αναγκαστικού γάμου μέσα σ’ αυτές τις ομάδες.
Οσον αφορά, τέλος, στο στόχο του περιορισμού της εγκληματικότητας, δεν μπορεί να παραλείπεται η αναφορά σε μια από τις πιο διαδεδομένες μορφές εγκληματικότητας, τη βία κατά των γυναικών. Είτε πρόκειται για ενδοοικογενειακή βία, είτε για σεξουαλική παρενόχληση, είτε για σεξουαλική εκμετάλλευση και καταναγκαστική πορνεία, είτε για βιασμό, είτε για βία που ασκούν οι δυνάμεις καταστολής, η αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών οφείλει να θεωρείται αδιαπραγμάτευτη επιδίωξη του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, για την επίτευξη της οποίας απαιτείται επικαιροποίηση του θεσμικού πλαισίου, εκπαίδευση των διωκτικών αρχών ώστε να διευκολύνεται και όχι να αποτρέπεται η πρόσβαση στη δικαιοσύνη, και λειτουργία υποστηρικτικών δομών που θα εξασφαλίζουν την προστασία και την κοινωνική επανένταξη του θύματος.
Εφόσον ο φορέας που ιδρύουμε «επιδιώκει συστηματικά να αποτελεί πρότυπο και εικόνα της κοινωνίας για την οποία αγωνίζεται» οι προσδοκίες από το καταστατικό είναι ακόμη υψηλότερες. Και ασφαλώς ικανοποιούνται, ως ένα βαθμό, αυτές οι προσδοκίες από τις ομόφωνα δεκτές διατυπώσεις «Οι οργανώσεις μελών επιδιώκουν την ισόρροπη συμμετοχή των δύο φύλων» και «Τόσο στην άσκηση των δικαιωμάτων όσο και στην κατανομή των καθηκόντων επιδιώκεται η αμφισβήτηση των στερεότυπων ρόλων των φύλων», αν και γίνεται κατανοητό ότι η εφαρμογή τους συνιστά ένα στοίχημα που θα πρέπει να κερδίζεται καθημερινά. Στον ίδιο βαθμό ικανοποιούνται αυτές οι προσδοκίες από το σχήμα συντονιστής/τρια-αναπληρωτής/τρια άντρας-γυναίκα υποχρεωτικά.
Εκείνο που αποτέλεσε δυσάρεστη έκπληξη ήταν οι επικρίσεις στην πρόταση ανόδου του ποσοστού συμμετοχής κάθε φύλου σε κάθε όργανο στο 40% τουλάχιστον με προοπτική την κεκτημένη στο ΚΕΑ ισόρροπη συμμετοχή 50-50. Αποτελεί κοινό τόπο ότι, όπου εφαρμόστηκε αυτή η θετική διάκριση, συνέβαλε στο ξεπέρασμα των παραγόντων, που ανέστελλαν τη συμμετοχή των γυναικών στη δημόσια σφαίρα, και στην ανάδειξη δημοσίων προσώπων ικανών και αποτελεσματικών, που εμπλούτισαν τη δράση και ανέβασαν το επίπεδο παρέμβασης του οργάνου στο οποίο συμμετείχαν. Είναι αδιανόητο ο πολιτικός φορέας που διεκδικεί το σοσιαλισμό του 21ου αιώνα να υπολείπεται στο πεδίο αυτό ως προς τις κατακτήσεις προηγουμένων δεκαετιών. Το ιδρυτικό μας συνέδριο αναμένεται να δώσει την απάντηση που αντιστοιχεί στο μέλλον που μας αξίζει.
* Η Αφροδίτη Σταμπουλή είναι βουλευτίνα Σερρών και μέλος του τμήματος Φεμινιστικής Πολιτικής/Φύλου του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ
