Η κυβέρνηση ξανά σε ρόλο κομπάρσου στη διατλαντική διελκυστίνδα για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Ενός κακού, μύρια έπονται. Ενώ ο πρωθυπουργός συνέχιζε τη διεθνή εκστρατεία αναβίωσης του κυβερνητικού success story με την επίσκεψη στο Ισραήλ, τις συναντήσεις με τον πρόεδρο της Google και του κινεζικού ομίλου ZTE, το story δεχόταν πολλαπλά πλήγματα. Την αρχή έκανε το δημοσίευμα της Wall Street Journal, το οποίο αποκάλυψε το ζοφερό παρασκήνιο της απόφασης του ΔΝΤ για το πρώτο ελληνικό Mνημόνιο. Από το δημοσίευμα μάθαμε με τον πιο επίσημο τρόπο (δηλαδή, από τα πρακτικά του ΔΝΤ), αυτό που εδώ και τρία χρόνια γνωρίζουμε: η Ελλάδα θυσιάστηκε για να σωθούν οι ευρωπαϊκές και οι αμερικανικές τράπεζες. Αυτή η ομολογία από το καθημερινό «προσευχητάριο» των κερδοσκόπων, τη Wall Street Journal, δεν ήταν σύμπτωμα κρίσης συνείδησης. Αλλά προειδοποιητική βολή γι’ αυτό που θα ακολουθήσει. Αν, πράγματι, το 1/3 από τις 187 χώρες-μέλη του ΔΝΤ τάσσονταν από το 2010 υπέρ της άμεσης διαγραφής ελληνικού χρέους και προεξοφλούσαν αποτυχία της ελληνικής «διάσωσης», για ποιο λόγο θα συναινέσουν σε νέο κουκούλωμα του προβλήματος; Με το δεδομένο ότι οι περισσότερες σημαντικές αποφάσεις στο ΔΝΤ λαμβάνονται με την αυξημένη πλειοψηφία του 85%, είναι δύσκολο να αποτραπεί ένα βέτο των «εξεγερμένων» αναπτυσσόμενων χωρών.
Εκβιαστικό δίλημμα
Τη σκυτάλη πήρε το ίδιο το ΔΝΤ. Η έκθεσή του (fiscal monitor) που δημοσιοποιήθηκε την Τετάρτη διατύπωσε έναν ξεκάθαρο εκβιασμό: ή οι Ευρωπαίοι προχωρούν σε ονομαστικό κούρεμα του χρέους που τα κράτη της Eυρωζώνης κατέχουν σε ποσοστό άνω του 80% ή η ελληνική οικονομία θα υποβληθεί σε πολλά χρόνια λιτότητας ακόμη.
Ο εκβιασμός συνοδεύτηκε μάλιστα με μια άμεση απειλή, κόστους 6,7 δισ. ευρώ. Τόσο είναι το κόστος των μέτρων που υπολογίζει το ΔΝΤ ότι πρέπει να ληφθούν μέχρι το 2016 για να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό. Ενώ εκτιμά σε πάνω από 40 δισ. ευρώ τις ανάγκες χρηματοδότησης της οικονομίας για το ίδιο διάστημα. Η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, πολιτικά εκτεθειμένη για τη λαθροχειρία του πρώτου Mνημονίου, αφού ως υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, τότε, τα έδωσε όλα για να προστατεύσει τις γαλλικές τράπεζες, προσπάθησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις. «Δεν χρειάζονται οριζόντια μέτρα, αλλά διαρθρωτικά», δήλωσε. Λες και οι μαζικές απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων, τα λουκέτα, οι ιδιωτικοποιήσεις ή η συρρίκνωση του κράτους είναι λιγότερο οδυνηρά από τις περικοπές μισθών και συντάξεων. Μπορεί αυτό να είναι μια κίνηση αβροφροσύνης προς την ελληνική κυβέρνηση, αλλά το διαπραγματευτικό χαρτί του κουρέματος το έχει ρίξει ήδη στο τραπέζι. Η μπάλα είναι στις ευρωπαϊκές συνιστώσες της τρόικας και πρωτίστως στο Βερολίνο, που ακόμη δεν έχει κυβέρνηση.
Βροχή διαψεύσεων
Αλλά, και από την ευρωπαϊκή πλευρά δεν έλειψαν οι σφήνες. Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), Κλάους Ρέγκλινγκ «γείωσε» τα κυβερνητικά σχέδια για 50ετή ομόλογα και για έξοδο της Ελλάδας στις αγορές εντός του 2014 και προεξόφλησε ότι θα χρειαστεί και τρίτο πακέτο βοήθειας, το οποίο φυσικά θα έχει νέο μνημόνιο και νέα μέτρα. Το ίδιο περίπου είπε και το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ Γεργκ Άσμουσεν.
Σε έναν παράδοξο συγχρονισμό εκτοξεύθηκαν και εξ οικείων βέλη κατά των κυβερνητικών ψευδαισθήσεων. «Ψευδαίσθηση» χαρακτήρισε την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, που εκτιμά ότι είναι αναπόφευκτο και το κούρεμα του χρέους. Ανάλογες αποστάσεις από τη δυνατότητα να βγει η χώρα από τις αγορές κράτησε και ο διοικητής της ΤτΕ. Ενίσχυσε, μάλιστα, τις επιφυλάξεις, υπενθυμίζοντας ότι ο ίδιος αισιοδοξεί για ανάπτυξη εντός του 2014, αλλά η Black Rock που ελέγχει τις τράπεζες διεξάγει τις «δοκιμασίες» της και με βάση το δυσμενές σενάριο ύφεσης για άλλα δυο χρόνια! Κάτι αντίστοιχο προβλέπουν σχεδόν όλα τα γερμανικά ινστιτούτα, αλλά και οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης που –υποτίθεται- ότι ετοιμάζουν τη «θεαματική αναβάθμιση» της ελληνικής οικονομίας.
Ο καταιγισμός δηλώσεων και εκθέσεων προκάλεσε «συντριπτικά κατάγματα» στον σχεδιασμό της κυβέρνησης, η οποία υπολόγιζε να «αμπαλάρει» το καταρρακωμένο success story της στη νέα συσκευασία του πρωτογενούς πλεονάσματος, της εξόδου στις αγορές και των διαβεβαιώσεων ότι «δεν υπάρχουν άλλα μέτρα». Είχε, όμως, βάλει όλα τ’ αβγά σ’ ένα καλάθι, δηλαδή στην υποταγή στη γερμανική θέση ότι η ελάφρυνση του χρέους δεν θα περιλάβει τίποτα παραπάνω από επιμήκυνσή του και μείωση των επιτοκίων του. Έτσι, στην ανακύκλωση του «πολέμου» ΔΝΤ- Ε.Ε., υποχρεώνεται σε ρόλο θλιβερού κομπάρσου.
«Με τα λεφτά των άλλων»
Οι Ευρωπαίοι εμφανίστηκαν έτοιμοι να κλιμακώσουν τη ρητορική αντιπαράθεση. «Το ΔΝΤ μιλάει για τα λεφτά των άλλων, μια και το ίδιο ως προτιμώμενος πιστωτής ξέρει ότι θα πάρει πίσω τα χρήματα που δάνεισε», σάρκασε ο Γιοργκ Άσμουσεν, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, στην Ουάσιγκτον, όπου διεξάγεται η ετήσια σύνοδος ΔΝΤ- Παγκόσμιας Τράπεζας και στην οποία η αμερικανική κρίση χρέους και η ελληνική διαγκωνίζονται για την πρώτη θέση. Από κοντά και ο Ευρωπαίος επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ απέκλεισε κάτι παραπάνω από μείωση επιτοκίων και επιμήκυνση, ενώ ο επίτροπος Όλι Ρεν προσδιόρισε και πόσο θα κρατήσει το νέο θρίλερ. «Κάποια στιγμή το καλοκαίρι θα ληφθεί απόφαση», είπε.
Αντέχει η ελληνική κυβέρνηση μέχρι τότε; Και πώς θα διαχειριστεί τις πιέσεις για πρόσθετα μέτρα ύψους τουλάχιστον 6,7 δισ. μέχρι το 2016; Πώς θα επηρεάσει η διελκυστίνδα ΔΝΤ-Ε.Ε. τη διαπραγμάτευση με τη δισυπόστατη τρόικα; Διότι, κανείς δεν είναι τόσο αφελής ώστε να πιστέψει ότι το ΔΝΤ επαναφέρει το κούρεμα ως πολέμιος, τάχα, της υπερβολικής λιτότητας. Ίσα-ίσα που η τελευταία έκθεσή του, δίπλα στο κούρεμα βάζει και την ανάγκη για περαιτέρω «εσωτερική υποτίμηση» στην Ελλάδα.
Προς διαζύγιο ΔΝΤ- Ε.Ε.;
Στην πραγματικότητα, πίσω από το νέο γύρο πολέμου για το ελληνικό χρέος φαίνεται ότι βρίσκεται ο πειρασμός της απεμπλοκής του ΔΝΤ από την Ευρώπη. Η Wall Street Journal, που άνοιξε τον τελευταίο κύκλο αντιπαράθεσης, επαναφέρει το σενάριο του διαζυγίου ΔΝΤ- Ε.Ε. Επικαλείται παλαιότερες δηλώσεις του εκλιπόντος πρώην Ευρωπαίου διευθυντή του ΔΝΤ Αντόνιο Μπόρχες, που έφυγε από το Ταμείο όχι μόνο για λόγους υγείας, αλλά γιατί περιθωριοποιήθηκε στο σχεδιασμό του πρώτου ελληνικού Μνημονίου. «Το διαζύγιο ΔΝΤ- Ε.Ε. είναι πραγματικό», είχε σχολιάσει μετά την αποχώρησή του.
Το ΔΝΤ, κατά τη WSJ, μπήκε με την τεχνογνωσία του στην Ευρώπη γιατί το απαίτησε η γερμανική ηγεσία και ουσιαστικά για να διευκολύνει το «κούρεμα» των ιδιωτών πιστωτών, ως εγγυητής της παγκόσμιας τοκογλυφίας. Τώρα που η μπάλα έρχεται στο γήπεδο των κρατών – πιστωτών, προφανώς οι υπηρεσίες του ΔΝΤ είναι αχρείαστες και ανεπιθύμητες. Εξού και πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι όπως ο Ρέν, ο Σόιμπλε και ο Άσμουσεν καλλιεργούν την ιδέα ενός ευρωπαϊκού ΔΝΤ. «Εάν η Ευρωζώνη δεν χρειάζεται τις υπηρεσίες του ΔΝΤ πλέον, αυτή είναι η καλύτερη δυνατή είδηση», είχε δηλώσει δηκτικά η Λαγκάρντ τον περασμένο Ιούλιο.Σε κάθε περίπτωση, η όλη εξέλιξη καταδεικνύει ότι η ελληνική κοινωνία αποτελεί πάλι πιόνι σε μια διεθνή διένεξη που, μάλιστα, είναι περισσότερο «γραφειοκρατική» παρά πολιτικο-οικονομική. Ακόμη κι αν το ΔΝΤ και οι «αγριεμένες» αναπτυσσόμενες χώρες ψάχνουν τρόπους κι αφορμές για ένα βελούδινο ή επεισοδιακό διαζύγιο, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η ελληνική κοινωνία θα αποκομίσει το παραμικρό όφελος απ’ αυτό. Ίσα-ίσα που οι Ευρωπαίοι δανειστές μπορούν να χρησιμοποιήσουν τόσο τα στοιχεία του ΔΝΤ για τα αβυσσαλέα κενά της ελληνικής οικονομίας, όσο και τη συμφωνία με τον οργανισμό να ελαφρύνουν το χρέος για να οξύνουν τις πιέσεις προς την κυβέρνηση. Η δέσμευση για ελάφρυνση του χρέους ισχύει μόνον εφόσον η Ελλάδα πληροί τους όρους, δηλαδή παράγει πλεονάσματα με κάθε τίμημα. Και το τίμημα είναι σαφές: λιτότητα χωρίς όρια και έλεος. Είναι η μόνη βεβαία κουρά των προβάτων, ενώ οι κουρείς τους διαπληκτίζονται…
