Οι αταίριαστοι συνέταιροι της Δύσης. Του Patrick Cockburn
Πρόκειται για έναν άγριο πόλεμο που διεξάγεται με δολοφονίες, σφαγές, φυλακίσεις και διώξεις και ευθύνεται για το θάνατο δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων. Κι όμως, οι μη μουσουλμάνοι –καθώς και πολλοί μουσουλμάνοι– ελάχιστα έχουν αντιληφθεί αυτή την κλιμακούμενη σύγκρουση ανάμεσα στη μειονότητα των Σιιτών και την πλειονότητα των Σουνιτών.
Τα θύματα του πολέμου τα τελευταία χρόνια είναι κυρίως Σιίτες. Την περασμένη εβδομάδα ένας βομβιστής αυτοκτονίας μπήκε σε μπιλιαρδάδικο σε σιιτική περιοχή στην Κουέτα του Πακιστάν και ανατινάχτηκε. Διασώστες και αστυνομικοί χτυπήθηκαν από την έκρηξη αυτοκινήτου που εξερράγη 10 λεπτά αργότερα. Συνολικά σκοτώθηκαν 82 άνθρωποι και τραυματίστηκαν 121. «Ήταν εικόνες από την Αποκάλυψη. Πτώματα παντού», είπε ένας αστυνομικός. Την ευθύνη για τη βομβιστική ενέργεια ανέλαβε η εκτός νόμου Λασκάρ-ε-Τζανγκβί, μια σουνιτική φονταμενταλιστική ομάδα η οποία βρίσκεται πίσω από πολλές ανάλογες επιθέσεις που προκάλεσαν πέρυσι το θάνατο 400 Σιιτών στο Πακιστάν.
Οι νεκροί στην Κουέτα προέρχονταν από την κοινότητα των Σιιτών Χαζάρων, πολλοί από τους οποίους είχαν μεταναστεύσει εκεί από το Αφγανιστάν τον περασμένο αιώνα. «Ζουν σε καθεστώς πολιορκίας», λέει ο Αλί Νταγιάν Χασάν από το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. «Όταν βγαίνουν έξω από το γκέτο όπου ζουν, διακινδυνεύουν τη ζωή τους. Κανείς δεν τους τη διασφαλίζει – δυνάμεις ασφαλείας, κυβέρνηση, δικαστές». Από αυτή την άποψη είναι μικρή η διαφορά τους από τα υπόλοιπα 30 εκατομμύρια των Σιιτών του Πακιστάν που είναι όλο και περισσότερο περικυκλωμένοι και φοβισμένοι εν μέσω ενός εντεινόμενου κύματος αντι-σιιτικού σεχταρισμού.
Η φρικαλεότητα στην Κουέτα θα ξεχαστεί γρήγορα, αλλά τα θύματα αυτά δεν ήταν τα μόνα θύματα σιιτικής κοινότητας την περασμένη εβδομάδα. Στο Μπαχρέιν, όπου η σιιτική πλειονότητα εξουσιάζεται από τη σουνιτική βασιλική οικογένεια αλ-Καλίφα, το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε τις ποινές κάθειρξης –περιλαμβανομένων και οκτώ καταδικών σε ισόβια– σε 20 ακτιβιστές που είχαν πάρει μέρος στις διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας το 2011. Κι όμως, οι αρχικές ποινές από στρατοδικεία είχαν βασιστεί σε ομολογίες που αποσπάστηκαν με βασανιστήρια.
Η σεχταριστική φύση αυτών που συμβαίνουν στο Μπαχρέιν είναι αναμφισβήτητη. Στο αποκορύφωμα της καταστολής από τις δυνάμεις ασφαλείας του Μπαχρέιν, είχαν ισοπεδωθεί 35 σιιτικά τζαμιά και άλλοι τόποι λατρείας. Οι Αρχές ισχυρίζονταν τότε ότι κατελήφθησαν από έναν ξαφνικό ζήλο εφαρμογής των πολεοδομικών κανονισμών παρά την πολιτική αναταραχή…
Η άνοδος των Σιιτών και η αντεπίθεση των Σουνιτών
Η διένεξη Σουνιτών και Σιιτών έχει μια μακρά ιστορία, αλλά απέκτησε πολύ πιο μοχθηρή μορφή μετά την ανατροπή του σάχη από τον Αγιατολάχ Χομεϊνί, το 1979 και τη δημιουργία του επαναστατικού θεοκρατικού σιιτικού κράτους στο Ιράν. Ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ το 1980-‘88 φάνηκε να εκμηδενίζει τις ιρανικές ελπίδες επέκτασης της επανάστασης στη γειτονιά τους, ωστόσο με την εισβολή των ΗΠΑ το 2003 στο Ιράκ, το τελευταίο μετατράπηκε σε σιιτικό κράτος, προκαλώντας ανησυχία στις ΗΠΑ και φρίκη στη Σαουδική Αραβία. «Είμαστε το πρώτο αραβικό κράτος που διοικείται από Σιίτες από τον καιρό των Φατιμιδών στην Αίγυπτο, πριν από 800 χρόνια», θριαμβολογούσε ένας Ιρακινός Σιίτης.
Ως αποτέλεσμα του εμφυλίου ανάμεσα σε Σουνίτες και Σιίτες στο Ιράκ, το 2006-’07, η Βαγδάτη έγινε μια συντριπτικά σιιτική πόλη. Οι Σουνίτες στην πρωτεύουσα ζουν όλο και περισσότερο σε γκέτο. Η κυβέρνηση, ο στρατός, η αστυνομία και το δικαστικό σώμα ελέγχονται από τους Σιίτες. Σε όλη τη Μέση Ανατολή οι Σιίτες φαινόταν να βρίσκονται σε άνοδο, με αποκορύφωμα την επιτυχή αντίσταση της Χεσμπολά στην ισραηλινή επίθεση στο Λίβανο το 2006. Στο Αφγανιστάν η παραδοσιακά καταπιεσμένη κοινότητα των Σιιτών Χαζάρων άνθισε μετά την ήττα των Ταλιμπάν.
Ωστόσο, η έκταση των επιτυχιών των Σιιτών είχε υπερεκτιμηθεί: στις περισσότερες μουσουλμανικές χώρες οι Σιίτες αποτελούν μια απειλούμενη μειοψηφία. Τα τελευταία δυο χρόνια τη σιιτική επανάσταση έχει διαδεχθεί μια σουνιτική αντεπίθεση. Η δημοκρατική εξέγερση των Σιιτών στο Μπαχρέιν κατεστάλη, ενώ η Χεσμπολά διερωτάται τι θα απογίνει στο μέλλον αν αντιμετωπίσει μια εχθρική σουνιτική κυβέρνηση στη Δαμασκό. Μέχρι πριν από λίγους μήνες η θρησκευτική και εθνική ισορροπία δυνάμεων στο Ιράκ έδειχνε σταθερή, αλλά οι προβλέψεις για ανάληψη της εξουσίας από τους Σουνίτες στη Συρία έχει αποσταθεροποιητικές συνέπειες.
Η εξέγερση στη Συρία δεν είναι ολοκληρωτικά σεχταριστική, αλλά θα μπορούσε να γίνει. Σιίτες και Αλεβίτες φεύγουν από τα χωριά τους όταν πλησιάζει ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός. Ένα βίντεο στο YouTube δείχνει αντάρτες να λεηλατούν και να καίνε σιιτικούς τόπους λατρείας έξω από το Ιντλίμπ, στη βορειοδυτική Συρία.
Ο «αναπροσανατολισμός» των ΗΠΑ
Όλα τα παραπάνω θέτουν νέα διλήμματα στις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Το 2003 οι ΗΠΑ διαπίστωναν ότι ανατρέποντας τον Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ είχαν ανοίξει την πόρτα στο Ιράν. Η λύση ήταν να προσπαθήσουν να διατηρήσουν την εξουσία στο Ιράκ με τον παραδοσιακό τρόπο της κατοχής. Ωστόσο, αυτή η προσπάθεια στέφθηκε με καταστροφική αποτυχία. Από το 2007 υιοθέτησαν μια νέα στρατηγική που ορισμένοι στον Λευκό Οίκο αποκαλούν «αναπροσανατολισμός», που κάνει την αμερικανική πολιτική πιο μαχητικά αντι-ιρανική και φιλο-σαουδική και κατά συνέπεια, αναπόφευκτα φιλο-σουνιτική και αντι-σιιτική.
Σε ένα αποκαλυπτικό άρθρο στο New Yorker το 2007, ο Seymour Hersh περιέγραψε πώς αυτός ο «αναπροσανατολισμός» έχει οδηγήσει τις ΗΠΑ πιο κοντά σε ανοιχτή αντιπαράθεση με το Ιράν και κατά τόπους σε όλη την περιοχή έχει πυροδοτήσει μια κλιμακούμενη σεχταριστική σύγκρουση μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών μουσουλμάνων. Το Ιράν, ενισχυμένο από το αποτέλεσμα της εισβολής των ΗΠΑ στο Ιράκ, έχει δαιμονοποιηθεί ως μια απειλή μεγαλύτερη από τους ριζοσπαστικούς Σουνίτες. Οι σύμμαχοί του, Χεσμπολά και Συρία, έχουν στοχοποιηθεί για υπόγειες επιχειρήσεις. Ο Hersh αναφέρει πως «παραπροϊόν αυτού του αναπροσανατολισμού είναι η ενίσχυση σουνιτικών εξτρεμιστικών ομάδων που πρεσβεύουν μια μαχητική άποψη του Ισλάμ και είναι εχθρικές στην Αμερική και συμπαθούν την Αλ Κάιντα». Στην πραγματικότητα τα παραρτήματα «φραντσάιζ» της Αλ Κάιντα σε Ιράκ και Πακιστάν ήταν πάντα πιο ενθουσιώδη στη δολοφονία Σιιτών παρά Αμερικανών. Η επιτυχία των κινημάτων της Αραβικής Άνοιξης οφειλόταν εν μέρει και στη νέα προθυμία της Ουάσιγκτον να ανεχθεί τη Μουσουλμανική Αδελφότητα στην εξουσία, εκτιμώντας πως αυτό δεν θα άνοιγε την πόρτα σε τζιχαντιστές που επιδιώκουν να ξεκινήσουν ιερό πόλεμο.
Η λογική της αμερικανικής πολιτικής να συνεργάζεται υπογείως με φονταμενταλιστικές σουνιτικές ομάδες έχει αγγίξει τα όριά της. Υπάρχει τώρα «καλή» Αλ Κάιντα με το μέρος μας και «κακή» Αλ Κάιντα με το μέρος των άλλων. Στη Συρία η πρώτη επιχειρεί κάτω από τον τίτλο του Μετώπου αλ-Νούσρα, που έχει χαρακτηρισθεί από τις ΗΠΑ συριακό παρακλάδι της Αλ Κάιντα, και είναι η κύρια αξιόμαχη δύναμη του Εθνικού Συνασπισμού. Την έχουν αναγνωρίσει οι ΗΠΑ, η Βρετανία και πολλοί άλλοι ως νόμιμο εκπρόσωπο του λαού της Συρίας.
Στο μεταξύ, στο Μαλί η προώθηση των δυνάμεων της τοπικής Αλ Κάιντα, την οποία δεν εγκρίνουν οι ΗΠΑ, οδήγησε στην άμεση απάντηση του γαλλικού στρατού και αεροπορίας. Η υποκρισία του όλου πράγματος είναι εντυπωσιακή.
* Συγγραφέας του βιβλίου Μουκτάντα Αλ-Σαντρ,
η αναγέννηση των Σιιτών και η διαπάλη γα το Ιράκ.
Το άρθρο που παρατίθεται δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο counterpunch
