Λυκειακή εκπαίδευση, εξετάσεις και επιστημονικοί φορείς
του Ανδρέα Μπόμπα*
Ο διάλογος που διεξάγεται για ζητήματα παιδείας και εκπαίδευσης, φαίνεται ότι αγγίζει τον πυρήνα του προβλήματος που είναι η Λυκειακή εκπαίδευση και οι εισαγωγικές εξετάσεις. Οι αντιδράσεις της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών απέναντι σε κάθε σκέψη για ένα πιο ευέλικτο σύστημα εισαγωγικών εξετάσεων, δείχνουν ακριβώς τις αιτίες των προβλημάτων της Λυκειακής εκπαίδευσης.
Η μια επιλογή, που καμιά πολιτική ηγεσία με τους επιτελείς της δεν αποφασίζει, θα ήταν η στήριξη και ανάπτυξη μιας αυτόνομης εκπαιδευτικής βαθμίδας προσαρμοσμένης στις σύγχρονες κοινωνικές και επιστημονικές παιδαγωγικές ανάγκες αυτής της ευαίσθητης ηλικίας. Η άλλη, η δοκιμασμένη, είναι να αφήνονται οι μαθητές έρμαια στον αδυσώπητο συναγωνισμό-πρωταθλητισμό των εισαγωγικών εξετάσεων μέσα από την απόλυτη αφομοίωση εξειδικευμένων περιττών και πολλές φορές άχρηστων γνώσεων.
Τα αποτελέσματα της δεύτερης επιλογής νομίζω ότι όλοι τα έχουμε ζήσει και καυτηριάσει. Αντί για την προσπάθεια δημιουργίας πολύπλευρων προσωπικοτήτων για τους αυριανούς πολίτες αυτής της χώρας, έχουμε την απαίτηση εμβάθυνσης-αφομοίωσης απόλυτα εξειδικευμένων γνώσεων σε τομείς της επιστήμης πανεπιστημιακού επιπέδου (ανάλογα με τις επιλογές των υποψηφίων σπουδαστών φοιτητών). Εκεί, ο κάθε επιστημονικός φορέας, με μικρόψυχη λογική ανταγωνίζεται τους υπόλοιπους καθιερωμένους από δεκαετίες φορείς για το «μεγαλείο» της επιστήμης του, αγνοώντας επιδεικτικά τις εξελίξεις σε άλλα πεδία ενδιαφέροντος των εφήβων.
Και ο πρωταθλητισμός απαιτεί εξειδικευμένους προπονητές-φροντιστές που κι αυτοί παράγουν «έργο» για να υπάρχει «ευτυχές» αποτέλεσμα…
Άρα, η απεξάρτηση της Λυκειακής εκπαιδευτικής βαθμίδας από την εξειδικευμένη γνώση των ανταγωνιστικών εισαγωγικές εξετάσεων, είναι απαράβατος όρος για την αυτονόμησή της.
Έτσι, πεδία όπως η εξέλιξη της φιλοσοφικής επιστήμης, τα κυρίαρχα σήμερα πολιτικά και οικονομικά συστήματα και η ιστορική εξέλιξή τους, οι διαφυλικές σχέσεις, η καταστροφή του περιβάλλοντος και οι επιπτώσεις της στην πορεία του ανθρώπινου είδους, τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι συνταγματικές επιταγές, τα συστήματα διακυβέρνησης, η οικιστική δημιουργία, η ιστορία της τέχνης και η εξέλιξή της, η απόλυτη κυριαρχία των ιδιωτών πάνω στο συλλογικό, οι προτάσεις και οι σκέψεις για την ανθρώπινη ευημερία και άλλα πολλά, εξαφανίζονται κάτω από το βάρος και το άγχος της περιορισμένης και απόλυτα εξειδικευμένης γνώσης.
Έτσι, το σύνολο του μαθητικού πληθυσμού υποχρεώνεται να προσπαθήσει σε πεδία έξω από τα ενδιαφέροντά του και στα οποία ένα μεγάλο κομμάτι αισθάνεται και ανήμπορο να ανταποκριθεί και να «πετύχει» μετατρεπόμενο από την εφηβεία σε μη ικανούς πολίτες β’ και γ’ κατηγορίας.
Θα αναρωτηθεί κάποιος, μα δεν θα διδαχθούν οι βασικές επιστήμες; Φυσικά ναι, μέσα στα πλαίσια όμως της Γενικής Γνώσης για τον κόσμο και την επιστήμη και όχι σαν προϋπόθεση επάρκειας για την φοίτηση σε πανεπιστημιακές σχολές. Και τότε πού θα αποκτήσει ο υποψήφιος τις απαραίτητες γνώσεις φοίτησης στις σχολές της επιλογής του; Φυσικά στα προκαταρκτικά μονοετή ή διετή τμήματα που θα λειτουργούν σαν παραρτήματα των πανεπιστημιακών σχολών και με ύλη και μαθήματα που οι ίδιες θα καθορίζουν. Ναι αλλά έτσι αυξάνονται τα έτη σπουδών. Όχι, γιατί για τους επιτυχόντες θα υπάρχει κατοχύρωση των προκαταρκτικών μαθημάτων που θα αποτελούν και μαθήματα έτους. Ναι, αλλά πρέπει οι υποψήφιοι να μείνουν στην έδρα των σχολών; Όχι, γιατί η ίδρυση αυτών των τμημάτων με ενιαία ύλη και πρόγραμμα, θα γίνεται σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Με εκπαιδευτικό προσωπικό, εθελοντές εκπαιδευτικούς από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση και πανεπιστημιακούς που θα συντονίζουν την ύλη και το πρόγραμμα.
Χρειάζονται χρήματα και χώροι. Φυσικά, αλλά αυτό αποτελεί μεταρρύθμιση. Όλα τα άλλα είναι ασπιρίνες που διαιωνίζουν τον ταξικό χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος και ευνουχίζουν πνευματικά την εφηβεία στα πιο κρίσιμα χρόνια της. Θα σταματήσει η ανάγκη για φροντιστηριακή υποστήριξη; Όχι, αλλά θα περιοριστεί. Και δεν θα υποχρεώνονται και οι πιο αδύνατοι οικονομικά υποψήφιοι να φοιτήσουν σ’ αυτήν.
Πιθανή εναλλακτική και πιο οικονομική λύση να είναι η πρόταση για εξετάσεις εφάπαξ και χωρίς απαίτηση εξειδικευμένων πανεπιστημιακών γνώσεων σε όλα τα διδασκόμενα μαθήματα (και στα πεδία που προανέφερα) χωρίς φυσικά να προσμετράται ο βαθμός του σχολείου για την απόκτηση του Εθνικού Απολυτηρίου και οι σχολές να επιλέγουν βάσει βαθμολογίας στα μαθήματα που εκτιμούν (βλ. και πρόταση Δρεττάκη, όπως δημοσιεύτηκε στην ΕφΣυν). Προσωπικά, πέρασα στο Πολυτεχνείο χωρίς να διδαχθώ ανώτερα μαθηματικά (διαφορικό λογισμό), χωρίς την αχανή οργανική χημεία, χωρίς τη βιολογία Πανεπιστημιακού επιπέδου, χωρίς φυσικά γνώσεις πληροφορικής και πολλά άλλα άχρηστα και περιττά για τους αυριανούς πολίτες.
* Ο Ανδρέας Μπόμπας είναι σ. εκπαιδευτικός – πολιτικός μηχανικός
