Ο Μελανσόν και ο δεύτερος γύρος
Τακτικισμοί σε περιβάλλον έντονων συστημικών πιέσεων – Ανάγκη εξαγωγής γενικότερων συμπερασμάτων για τα χαρακτηριστικά που θα καθιστούν ενδιαφέροντα τα νέα εγχειρήματα
Του Γιώργου Παπαϊωάννου
Ο εκλεκτός του ευρω-διευθυντηρίου, του Βερολίνου και των «αγορών» Εμμανουέλ Μακρόν βρίσκεται στον δεύτερο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών, αντιμέτωπος με τη Λεπέν, και μια μεγάλη επιχείρηση στήριξής του με κάθε τρόπο και μέσο, είναι σε εξέλιξη. Η συστράτευση με τον Μακρόν θεωρείται η μόνη επιτρεπτή θέση, ενώ κάθε ανεξάρτητη στάση ταυτίζεται με προσχώρηση στο στρατόπεδο του «ακραίου λαϊκισμού».
Σε αυτό το περιβάλλον, οι πιέσεις προς τον υποψήφιο της Αριστεράς Ζαν-Λικ Μελανσόν να δηλώσει ανοιχτή υποστήριξη στον Μακρόν ξεκίνησαν ήδη από τη στιγμή που έκλεισαν οι κάλπες του πρώτου γύρου. Αν, όμως, αυτό ήταν αναμενόμενο, εκείνο που χρειάζεται να αξιολογηθεί είναι η στάση του επικεφαλής της «Ανυπότακτης Γαλλίας».
Απέναντι στο ασφυκτικό δίλημμα
Το αρχικό διάγγελμα Μελανσόν, αμέσως μετά τον πρώτο εκλογικό γύρο, χαρακτηρίστηκε από «αμηχανία» μπροστά στο δίλημμα που έθεσαν οι κυρίαρχες δυνάμεις. Ο αριστερός υποψήφιος απέφυγε να τοποθετηθεί στα επίδικα της πολιτικής αναμέτρησης και δεν έδειξε να επενδύει στο ρεύμα που κατάφερε να δημιουργήσει, δίνοντας έναν πιο μακρόπνοο προσανατολισμό. Η κύρια αναφορά του στους δύο «μονομάχους» του δεύτερου γύρου ήταν ότι αμφότεροι δεν έχουν «οικολογική συνείδηση», κάτι που μπορεί να χαρακτηριστεί τουλάχιστον άστοχο, αφού αποτελούσε τη δεδομένη στιγμή μια «απόδραση» από όσα πραγματικά διακυβεύονταν.
Την Παρασκευή, 28 Απριλίου, ο Μελανσόν προχώρησε σε ένα πολύ εκτενέστερο τηλεοπτικό-διαδικτυακό διάγγελμα για την πολιτική κατάσταση που διαμορφώθηκε έπειτα από τον πρώτο γύρο των εκλογών1. Και σε αυτή του την τοποθέτηση, ο επικεφαλής της «Ανυπότακτης Γαλλίας» δεν αναφέρθηκε στα κορυφαία πολιτικά ζητήματα που ταλανίζουν την Ευρώπη και πυροδοτούν την πολιτική ένταση στη Γαλλία, αφού απουσιάζει κάθε αναφορά ακόμα και σε λέξεις όπως Ευρώπη, Ε.Ε., Γερμανία.
Σχετικά με την στάση του απέναντι στον δεύτερο εκλογικό γύρο, ο Μελανσόν ακροβατεί σε μια διφορούμενη τακτική. Από τη μια μεριά, αποφεύγει ένα ανοιχτό κάλεσμα υπερψήφισης του Μακρόν, από την άλλη προσπαθεί με κάθε τρόπο να «κλείσει το μάτι» υπέρ της υποψηφιότητας αυτής για τον δεύτερο γύρο. Συγκεκριμένα, στο διάγγελμά που προαναφέραμε, ο Μελανσόν τόνισε ότι θα ψηφίσει κάποιον χωρίς να αφήνει καμιά αμφιβολία για το ποιος είναι αυτός. «Αυτό που θα ψηφίσω δεν θα το πω. Αλλά δε χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να το καταλάβετε» δήλωσε, ενώ σε άλλο σημείο συμπλήρωσε: «Μα, ειλικρινά, υπάρχει ένας ανάμεσά σας, που να αμφιβάλλει ότι δεν θα ψηφίσω Εθνικό Μέτωπο; Όλος ο κόσμος το ξέρει. Και από τα 7 εκατομμύρια που με ψήφισαν είμαι σχεδόν απόλυτα βέβαιος… άντε να υπάρχουν απειροελάχιστοι που θα το ψηφίσουν».
Όταν όμως λες ότι θα ψηφίσεις έναν από τους δύο και αυτός δεν είναι η Λεπέν, δεν είναι φανερό ότι ουσιαστικά μιλάς για υπερψήφιση Μακρόν; Σε άλλο σημείο της ομιλίας του, ο Ζαν-Λικ Μελανσόν μοιάζει να αναγνωρίζει ότι έχει δηλώσει ουσιαστικά ότι υπερψηφίζει τον Εμμανουέλ Μακρόν, αλλά δεν υποχωρεί περισσότερο καλώντας ανοιχτά σε στήριξή του: «Παρατηρήσατε ότι ανάμεσα στις επιλογές, στις προτάσεις της διαβούλευσης δεν υπάρχει η ψήφος στη Λεπέν; Ε, αρκετά λοιπόν! Όλοι έχουν καταλάβει! Αλλά έχω να πω σε όλους αυτούς που με κατηγορούν πρωί- μεσημέρι- βράδυ, και που έχουν αποφασίσει να με πιέσουν εκβιαστικά, πολλές φορές με πολύ χυδαίο τρόπο, δεν θα πάρετε τίποτε παραπάνω, δεν θα με εκβιάσετε…».
Είναι φανερό πως ο Μελανσόν αντιλαμβάνεται ότι καλώντας ανοιχτά σε υπερψήφιση Μακρόν, θα έχανε σε επιρροή, αποσυσπειρώνοντας τους ψηφοφόρους του. Γι’ αυτό και το αποφεύγει (το παράδειγμα Σάντερς είναι πρόσφατο). Από την άλλη, αποφεύγει και μια στάση ξεκάθαρης άρνησης επιλογής ανάμεσα στους δύο. Αυτό φανερώνει έλλειψη ενός πιο μακροπρόθεσμου πολιτικού προσανατολισμού και δείχνει κυριαρχία του τακτικισμού στη θέση της οικοδόμησης μιας συνολικής εναλλακτικής. Διαφορετικά, θα ήταν λογικότερο ο Μελανσόν να εξηγούσε γιατί η υπερψήφιση Μακρόν δεν αποτελεί ασπίδα απέναντι στην Λεπέν, αλλά συνταγή βύθισης σε ακόμα χειρότερα αδιέξοδα, καλώντας να μην ενισχυθεί κανένας από τους δύο υποψηφίους. Δεν θα άφηνε έτσι περιθώριο να θεωρηθεί ο εκλεκτός του ευρωπαϊκού άγριου νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού ως «δημοκρατική επιλογή» ή αναγκαία λύση «μικρότερου κακού» απέναντι στο φόβητρο της υποψήφιας του «Εθνικού Μετώπου».
Γενικότερα ελλείμματα
Παρ’ όλο που η καμπάνια Μελανσόν απέφυγε την άνευ όρων αποδοχή του οικοδομήματος της Ε.Ε. που χαρακτηρίζει τα περισσότερα σχήματα της ευρωπαϊκής Αριστεράς, δεν ανέβασε τους τόνους απέναντι στο ευρωπαϊκό διευθυντήριο, αφήνοντας αρκετό έδαφος στη Λεπέν να εκμεταλλευτεί εκείνη τη δυσαρέσκεια των πολιτών για την πολιτική των Βρυξελλών.
Μια ματιά στις τελευταίες τοποθετήσεις Μελανσόν, αποδεικνύει και στον πιο καλοπροαίρετο ότι επιλέγει περισσότερο μια ήπια ρητορική «αντι-λιτότητας» αντί για βαθύτερη ρήξη με τις ελίτ της παγκοσμιοποίησης και την ευρωκρατία. Κατ’ αναλογία, αυτό θυμίζει την στροφή του ΣΥΡΙΖΑ πριν το 2015, όταν επέλεξε να λειάνει κάθε αιχμή απέναντι στην Τρόικα, το μνημονιακό καθεστώς και την γερμανική πολιτική, μιλώντας για πανευρωπαϊκό «τέλος της λιτότητας» και ένα «διαφορετικό μείγμα πολιτικής» με κάποια αναδιανομή βαρών. Ακόμα, όπως φαίνεται και στο πρόσφατο διάγγελμα, όλα τώρα επενδύονται αποκλειστικά στις επερχόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές.
Σίγουρα, η επιλογή Μελανσόν να δώσει ιδιαίτερο βάρος στη δυσαρέσκεια για το πολιτικό σύστημα, προβάλλοντας συνθήματα για μια «Έκτη Γαλλική Δημοκρατία», λαϊκή συμμετοχή, δημοψηφίσματα κ.λπ. δεν ήταν άνευ σημασίας. Φαίνεται όμως ότι αυτή η ατζέντα σταδιακά εκτόπισε κάθε άλλη αιχμή, ενώ απαρέγκλιτα φαίνεται να τηρούνται και κάποιες «κόκκινες γραμμές» που αφορούν στον ιμπεριαλιστικό ρόλο της Γαλλίας (2).
Είναι δύσκολο να δεχτεί κανείς το σενάριο ότι ο αριστερός υποψήφιος και παλιό στέλεχος του Σοσιαλιστικού Κόμματος, θα περνούσε στον «τελικό», θα μάζευε τους ψήφους όλων απέναντι στην Λεπέν και έτσι θα αναδεικνυόταν στην προεδρία του γαλλικού κράτους, εφαρμόζοντας το δικό του αριστερό ριζοσπαστικό πρόγραμμα, χωρίς να έχουν προϋπάρξει συνεννοήσεις και συμφωνίες με μερίδες της κυρίαρχης τάξης και του πολιτικού συστήματος στη Γαλλία και την Ευρώπη.
Η «εμπειρία ΣΥΡΙΖΑ» πρέπει να μας κάνει περισσότερο επιφυλακτικούς για την δυνατότητα τέτοιων λύσεων μέσα από εκλογικές διαδικασίες χωρίς την οικοδόμηση μαζικού κινήματος και πιο στέρεων πολιτικών προϋποθέσεων για ουσιώδεις εναλλακτικές. Όχι γιατί «φυσάμε και το γιαούρτι», όπως ίσως να συμπεράνει λανθασμένα κάποιος, αλλά γιατί ζούμε σε μια απαιτητική πολιτικά εποχή με ανάγκες που δεν μπορούν επ’ ουδενί να καλυφθούν όπως-όπως με την χρήση κάποιου «σωτήρα» (ακόμα και «εισαγόμενου» ελλείψει εγχώριων) ή μιας «λίστας Μελανσόν» στα πρότυπα της «λίστας Τσίπρα» που πριν λίγα χρόνια εμφανίστηκε σαν υποτιθέμενη σανίδα σωτηρίας για την ταλαιπωρημένη Αριστερά στη γειτονική Ιταλία. Αυτό δεν σημαίνει να μην παρακολουθεί κανείς με ενδιαφέρον κάθε εγχείρημα διαφορετικής προοπτικής, αλλά από μια σοβαρή και ουσιαστική σκοπιά.
(1) Το διάγγελμα το βρήκαμε μεταφρασμένο ολόκληρο στα ελληνικά από τον Δημήτρη Οικονομίδη, τον οποίο ευχαριστούμε για την κοπιαστική και χρήσιμη δουλειά του. Από εκεί προέρχονται τα αποσπάσματα που παραθέτουμε.
(2) Δείτε και στο προηγούμενο φύλλο: «Οι παρίες της Γαλλικής Δημοκρατίας» | Του Ερρίκου Φινάλη.
Τα 2/3 των «ανυπότακτων» δεν ψηφίζουν κανέναν
Την Τρίτη 2 Μαΐου, έληξε η ενδεικτική ψηφοφορία των ηλεκτρονικά εγγεγραμμένων υποστηρικτών της «Ανυπότακτης Γαλλίας». Στις επιλογές δεν υπήρχε η υπερψήφιση Λεπέν, υπήρχε όμως αυτή της ψήφου στον Μακρόν, καθώς και εκείνες της αποχής και του άκυρου/λευκού.
Στην ηλεκτρονική ψηφοφορία πήραν μέρος 243.128 πολίτες και τα αποτελέσματα ήταν: Λευκό – Άκυρο: 87.818 (36,12%). Μακρόν: 84.682 (34,83%). Αποχή: 70.628 (29,05%). Παρά, λοιπόν, το «κλείσιμο ματιού» στον Μακρόν, μόνο το 1/3 των υποστηρικτών Μελανσόν φαίνεται να κάνουν αυτή την επιλογή, ενώ τα 2/3 αρνούνται να διαλέξουν ανάμεσα στους δύο.
Τα ποσοστά αυτά, βέβαια, αντιστοιχούν στους πιο «ενεργούς» υποστηρικτές της καμπάνιας Μελανσόν. Σε δημοσκοπήσεις που γίνονται σχετικά με το σύνολο των ψηφοφόρων του Μελανσόν, υπέρ του Mακρόν τάσσεται ένα ποσοστό μεταξύ 44% και 52%, λευκό-άκυρο-αποχή επιλέγει το 33%-37%, ενώ δεν είναι ευκαταφρόνητο το ποσοστό που σε αυτές τις συνθήκες «σπρωξίματος» του Μακρόν, στρέφεται ακόμα και υπέρ της ψήφου στην Λεπέν (13%-23%).
