Το 1961 μια ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη με πρωταγωνιστές τον Νίκο Κούρκουλο και την Ζωή Λάσκαρη σημειώνει τεράστια επιτυχία. Το θέμα της ταινίας αφορά την τότε νεολαία, τις οικογένειες που δεν στέκονται κοντά στα παιδιά τους, την παραβατικότητα, τις διαπροσωπικές σχέσεις. Η ταινία έκοψε 160.000 εισιτήρια και συζητήθηκε πολύ. Ο τίτλος «Ο κατήφορος» απέκτησε μια συμβολική αξία, και περιέγραφε μια συντηρητική κοινωνία, αλλά και την πορεία ορισμένων νέων προς ένα τέλμα ή αδιέξοδο. Δανείζομαι σήμερα τον τίτλο «Ο κατήφορος» για να περιγράψω μια πιο γενική κατάσταση, που δεν αφορά οικογένειες, ήθη, νεολαία, βιασμούς και δίκες όπως η ταινία του 1961, αλλά ορισμένες εικόνες, ορισμένα πλάνα ενός μεγαλύτερου κατήφορου: αυτού μιας χώρας· που βεβαίως περιλαμβάνει τόπο, φύση, κοινωνία, νεολαία, εργαζόμενους, ηλικιωμένους, πολιτισμό, διαπλοκή, διαφθορά, αποικιοποίηση, στείρωση ζωντανών δυνάμεων, αποβλάκωση. Ορισμένες μόνο καλοκαιρινές εικόνες, λίγα πλάνα, για να μιλήσουμε κινηματογραφικά…
Πλάνο πρώτο: Ποιοι αγοράζουν σπίτια και γη στην Ελλάδα
Δεν μπορεί να μην έχετε ακούσει ή να μην τύχατε σε κάποιες συζητήσεις που να γίνεται αναφορά για το γεγονός ότι αγοράζονται σπίτια, τετράγωνα, περιοχές γης – όχι από πολίτες που ενδιαφέρονται να βρουν μια στέγη (μέσω ενός στεγαστικού δανείου, που κι αυτό είναι παρελθόν), αλλά από εταιρείες και ενδιαφερόμενους που έχουν συγκεκριμένη καταγωγή. Είναι Κινέζοι, Ισραηλινοί, Άραβες (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κυρίως), Τούρκοι, Ρώσοι, Λιβανέζοι, αλλά και Γερμανοί, Άγγλοι, Ολλανδοί. Πρόσφατα άκουσα πως στη Βόρεια Ελλάδα ακόμα και Βούλγαροι αγοράζουν ό,τι πουλιέται… Δεν πρόκειται γι’ αυτό που ξέραμε παλιά, ότι σε νησιά ή σε ωραίες τοποθεσίες (π.χ. Πήλιο) κάποιοι ξένοι αγοράζουν ένα σπίτι επειδή προτιμούν να ζουν στην Ελλάδα κ.λπ. Τώρα έχουμε μια εισβολή συμφερόντων που «παίζουν» με το real estate και χρησιμοποιούν την golden visa σαν προκάλυμμα. Πρόκειται για επενδύσεις που έχουν στόχο να βγάλουν πολλαπλάσια λεφτά από την εκμετάλλευση γης και κατοικιών. Και μέσω αυτού του μηχανισμού αλλάζει η σύνθεση σε γειτονιές, πόλεις, νησιά, παραλιακές περιοχές κ.ο.κ. Πλάι σε αυτές τις «μπίζνες» αναπτύσσονται βέβαια και λειτουργούν συμπληρωματικά πλήθος από δραστηριότητες ξεπλύματος χρήματος, όπως και η δράση ποικίλων μαφιόζικων κυκλωμάτων.
Πλάνο δεύτερο: Ταξιδέψατε με κάποιο πλοίο προς κάποιο νησί;
Δεν μπορεί να μην ακούσατε ή να νοιώσατε πόσο έχουν ακριβύνει τα ναύλα για επιβάτες και για μεταφορικά μέσα ώστε να φθάσει κανείς σε κάποιο νησί. Κι όμως, τα πλοία είναι γεμάτα, και πολλές φορές υπερφορτωμένα, ενώ έγιναν και τα γνωστά ατυχήματα εν πλω ή μέσα σε λιμάνια. Σκέφτεσαι: υπάρχουν εταιρείες που κερδίζουν από τις αυξήσεις στα ναύλα. Λάθος: δεν πρόκειται για εταιρείες, αλλά για μία εταιρεία που ελέγχει μονοπωλιακά όλες τις ακτοπλοϊκές γραμμές. Ο όμιλος λέγεται Attica Group, του πολυεθνικού κολοσσού Grimaldi, με εμπορικά σήματα την Superfast Ferries, την Blue Star Ferries, την Hellenic Seaways και την ΑΝΕΚ Lines. Δηλαδή στην ουσία ελέγχει όλες τις θαλάσσιες μεταφορές επιβατών. Αν το ναύλο είναι ακριβό και για πολλούς απρόσιτο, λίγο ενδιαφέρει Υπουργείο Ναυτιλίας και κυβέρνηση, αφού η «απελευθέρωση» των μεταφορών υπακούει μόνο στο μέγιστο κέρδος. Και φυσικά επιτυγχάνεται με την αφαίμαξη όσων θέλουν να ταξιδέψουν, και πολύ περισσότερο του νησιωτικού πληθυσμού, γιατί υπάρχει και ο χειμώνας… Πώς απέκτησε η Grimaldi τον έλεγχο όλων των ακτοπλοϊκών γραμμών στην Ελλάδα; Δεν μπορούσε να υπάρχει άλλο σχήμα μεταφορών; Δεν μπορούσε να υπάρχει ένα πλαφόν στα μεταφορικά; Δεν μπορούσε να υπάρχει ένας έλεγχος στις τιμές; Μα τι λέμε τώρα…
Το πρώτο επιθεωρησιακό νούμερο αφορά το έργο «κοντά στον πολίτη, βελτιώνουμε την καθημερινότητά του», το οποίο παίζει η κυβέρνηση καθημερινά. Ακολουθεί η αποτυχημένη επιθεώρηση του ΣΥΡΙΖΑ, που δημιουργεί αποστροφή ή νευρικό γέλιο, ενώ και το νούμερο «Οι αρετές της Καμάλα Χάρις» πουλάει καλά…
Πλάνο τρίτο: Δεν μπορεί να μην τις είδατε, είναι φαραωνικές!
Όπου και να πήγατε, ακόμα και για ένα Σαββατοκύριακο, σε οποιαδήποτε μεριά της χώρας, δεν μπορεί το μάτι σας να μην είδε κάποιες ανεμογεννήτριες να στέκονται μακριά και αγέρωχες, αποτελώντας μια ασχήμια και μια τεράστια παραφωνία για το φυσικό περιβάλλον. Στη χώρα έχουν σπαρθεί πάνω από 2.500 ανεμογεννήτριες, κυρίως σε ορεινούς όγκους, σε κορυφογραμμές, σε νησιά, σχεδόν παντού. Όχι για να λυθεί το πρόβλημα ενέργειας της χώρας, αλλά για να γίνει η «πράσινη μετάβαση» και να συνδεθεί το ηλεκτρικό δίκτυο με τις ανάγκες της Ευρώπης. Η καταστροφή που προκαλούν στο περιβάλλον και στη βιοποικιλότητα είναι τεράστια. Αυτό όμως δεν ενδιαφέρει τις 4-5 εταιρείες που έχουν αναλάβει την «αναδάσωση» της χώρας με ανεμογεννήτριες. Στο ίδιο μοτίβο θα έχει δει το μάτι σας και τα φωτοβολταϊκά χαλιά-στρέμματα σε πολλές περιοχές (και μάλιστα καλλιεργήσιμες).
Πλάνο τέταρτο: Κάτι καίγεται… και τι έγινε;
Σε μερικές περιοχές οι πυρκαγιές το καλοκαίρι σπάνε κάθε ρεκόρ… μακροζωίας. Πέρσι ήταν το πανέμορφο δάσος της Δαδιάς, φέτος το δάσος στις Σέρρες. Καίγονται δάση για ένα μήνα και κανένας δεν μαθαίνει τίποτα. Αφήνονται να καούν πανέμορφοι τόποι, και ΜΜΕ, κυβερνήσεις, αντιπολιτεύσεις, πολιτική προστασία δεν λένε και δεν κάνουν τίποτα για να σβήσουν αυτές τις φωτιές. Το θέμα γίνεται είδηση όταν οι φωτιές μπαίνουν πλέον στον αστικό ιστό, όπως έγινε φέτος. Η φωτιά δεν μπορούσε να κρυφτεί, αφού έγλυψε συνοικίες της Αττικής και έφθασε μέχρι και σε σπίτια στα Βριλήσσια και στο Χαλάνδρι. Από τύχη δεν έφθασε Ομόνοια…
Πλάνο τέταρτο: Μπήκατε σε σούπερ μάρκετ; Ανοίξατε τους φακέλους των λογαριασμών; Ακούσατε ότι θα ακριβύνει και το νερό;
Μας λένε οι υπεύθυνοι ότι όλα πάνε καλύτερα. Ότι το ΕΣΥ έχει προβλήματα, αλλά πάντως λειτουργεί καλύτερα… Ότι ναι, ακρίβυνε λίγο το ρεύμα, αλλά οσονούπω η τιμή θα πέσει. Στην ουσία μας ομολογούν ότι τα πράγματα έχουν όπως τα βλέπουμε, και ίσως (προσέξτε, ίσως) γίνουν κάποιες «στοχευμένες παρεμβάσεις», ίσως δοθεί υπό προϋποθέσεις κάποιο επίδομα σε ορισμένες ομάδες που θα κατορθώσουν να φέρουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά κ.ο.κ. Ακρίβυναν τα φάρμακα; Ε, δεν έγινε και τίποτα… Τελειώνει ο μισθός και η σύνταξη γύρω στις 18 του μήνα; Βολευτείτε όπως μπορείτε…
Πλάνο πέμπτο: Αναμετάδοση από θεατρική σατιρική επιθεώρηση
Κάποτε τα καλοκαίρια υπήρχαν πολλά υπαίθρια θέατρα και ανθούσε η επιθεώρηση με πολλούς γνωστούς κωμικούς. Τώρα έχει απομείνει το Δελφινάριο και οι παραστάσεις του κ. Σεφερλή, που το καλλιεργημένο κοινό δεν τις μπορεί. Παρακολουθεί όμως συνεχώς επιθεωρησιακά νούμερα που παίζουν οι κομματικοί θίασοι του πολιτικού συστήματος. Θέλουν να μας πουν ότι αυτά αφορούν βασικά τον ΣΥΡΙΖΑ, και ολίγον το ΠΑΣΟΚ. Λάθος. Το πρώτο νούμερο αφορά το έργο «κοντά στον πολίτη, βελτιώνουμε την καθημερινότητά του», το οποίο παίζει η κυβέρνηση σε όλα τα κανάλια, σε όλα τα ΜΜΕ καθημερινά. Μετά βεβαίως έρχεται η αποτυχημένη επιθεώρηση του ΣΥΡΙΖΑ, που δημιουργεί μέχρι και ναυτία, αναγούλα, αποστροφή, ορισμένες στιγμές και ένα νευρικό γέλιο. Φαίνεται όμως πως αρέσει ή πουλάει, και έτσι τα ΜΜΕ το έχουν ανεβασμένο σαν θέμα. Όπως έχουν ανεβασμένο και το νούμερο «Οι αρετές της Καμάλα Χάρις». (Από νέος θυμάμαι τη λατρεία του κατεστημένου προς το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ που θα μας απάλλασσε από την Χούντα, θα έβρισκε λύση στο Κυπριακό, θα δικαίωνε την Ελλάδα απέναντι στην Τουρκία… χωρίς ποτέ φυσικά να επαληθευτούν αυτές οι προσδοκίες).
Εν πάση περιπτώσει, η Κασσελιάδα πούλησε και πουλάει ακόμα· τώρα θα ανέβουν οι τόνοι και στη δελφινομαχία στο ΠΑΣΟΚ. Η ρευστοποίηση του πολιτικού σκηνικού είναι όρος για μια μεγάλη ανακατανομή. Μόνο που τα σενάρια είναι σενάρια, και η πραγματικότητα πιθανόν να μην χωρά εύκολα σε αυτά. Το αστείο είναι ο τίτλος που βάζουν στις μαρκίζες: «Μόνο εγώ θα νικήσω (ή θα ρίξω) τον Μητσοτάκη», ή «Όποιος εκλεγεί στις εσωκομματικές, θα είναι ο αυριανός πρωθυπουργός» ή «Ψηφίστε τώρα τον αυριανό πρωθυπουργό». Λες και το δίφραγκο την ημέρα της εκλογής προέδρου στα κόμματα καθορίζει τις πολιτικές εξελίξεις· σαν να μην υπάρχουν κέντρα εξουσίας, ελίτ, ολιγάρχες, πρεσβείες και άλλα τέτοια. Από όλους τους υπόλοιπους (τα άλλα κόμματα) σαν να υπάρχει μια αποδοχή: αυτό έχουμε, με αυτό θα πορευτούμε, δεν μπορεί να γίνει κάτι εκτός του υπάρχοντος πλαισίου, μια χαρά είμαστε αν τσιμπάμε και μια μονάδα…
Η δορυφοροποίηση της χώρας από την Τουρκία προχωρά, με βηματισμό που καθορίζει εκείνη, και με πλήρη στήριξη του Αμερικανικού και Δυτικού παράγοντα. Όχι τυχαία, ο άνθρωπος των τεμενάδων (κ. Γεραπετρίτης) είπε ότι πρέπει να δείξουμε «γενναιότητα», δηλαδή να αποδεχτούμε έναν μεγάλο συμβιβασμό…
Πλάνο έκτο: Θολό, δεν φαίνεται καλά η εικόνα. Α, κάτι αρχίζει να φαίνεται, ο κ. Γεραπετρίτης, η κα Παπαδοπούλου, νάτος κι ο Μητσοτάκης…
Το καλοκαίρι έγιναν πράγματα που, με άνωθεν εντολή, δεν τα έπαιξαν τα κανάλια. Αφορούσαν τα ελληνοτουρκικά, το Κυπριακό, την Κάσο και άλλα τέτοια ανάξια λόγου ζητήματα. Το καλοκαίρι αυτό η Τουρκία κατοχύρωσε πολλά τετελεσμένα και έκανε με τον πιο έντονο τρόπο εμφανή τα όρια που θέτει στην ελληνική κυριαρχία. Αυτό παριστάνουν ότι δεν το κατάλαβαν οι δικοί μας. Σαν να μην έγινε τίποτα σπουδαίο. Η δορυφοροποίηση της χώρας από την Τουρκία προχωρά, με βηματισμό που καθορίζει εκείνη, και με πλήρη στήριξη του Αμερικανικού και Δυτικού παράγοντα. Άλλωστε φαίνεται και μια στροφή της Τουρκίας τις τελευταίες εβδομάδες: κοινά γυμνάσια με τις ΗΠΑ στην Μεσόγειο, δηλώσεις Ερντογάν για την Κριμαία, πως αποτελεί μέρος της ουκρανικής επικράτειας… Τα πράγματα φαίνεται να έχουν προχωρήσει πολύ, και ψάχνεται μια φόρμουλα για το πώς μπορεί να εμφανιστούν, ιδιαίτερα στο εσωτερικό της Ελλάδας. Όχι τυχαία, ο άνθρωπος των τεμενάδων (κ. Γεραπετρίτης) είπε ότι πρέπει να δείξουμε «γενναιότητα», δηλαδή να αποδεχτούμε έναν μεγάλο συμβιβασμό…
Εν τω μεταξύ η χώρα γίνεται ορμητήριο, οι βάσεις των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ μοιάζουν με τα υπερτουριστικοποιημένα νησιά, και πιο δίπλα, στην Κύπρο (που ακόμα κείται μακράν) συνωστίζονται Αγγλικές, Αμερικανικές και Ισραηλινές δυνάμεις – στο δε βόρειο κατεχόμενο τμήμα και Τουρκικές. Η Κύπρος μετατρέπεται σε ένα στρατιωτικό μετόπισθεν για κάποιο πόλεμο που θα ξεσπάσει στην περιοχή. Το ζήτημα του πολέμου, και των εξελίξεων στις ενεργές και μεγάλες εστίες του, δεν απασχολεί και πολύ. Σαν να γίνεται κάπου μακριά, σε άλλη ήπειρο, σε άλλο ημισφαίριο, γιατί όχι και σε άλλο πλανήτη. Για δε τις δημοσκοπικές έρευνες και μετρήσεις, δεν υπάρχει ερώτηση ούτε για τα εθνικά θέματα ούτε για τον πόλεμο. Μην χαλάμε τα πλάνα!
Πλάνο έβδομο: Κάποτε ο Λαζόπουλος είχε έναν φοβισμένο άνθρωπο, έναν από τους 7 Μήτσους
Θα θυμόσαστε τον φοβισμένο Μήτσο που ήταν συνέχεια με τις πυτζάμες, κλεισμένος στο σπίτι του, γεμάτος ανησυχία και ανασφάλεια για το παραμικρό. Αν σήμερα γυρίζαμε ορισμένα πλάνα του μέσου πολίτη, του κανονικού πολίτη αυτής της χώρας, ποια εικόνα θα είχαμε; Πώς θα τον αποδίδαμε; Αγχωμένο, κουρασμένο, θυμωμένο με την κατάντια, να θέλει έστω και κάπως να ξεχαστεί από όσα συμβαίνουν. Με δυσκολίες στον ύπνο, αγωνία για το παιδί και τι θα απογίνει, με τεράστια ταλαιπωρία με ένα άρρωστο μέλος της οικογένειας, με μερεμέτια και λογαριασμούς, με δάνεια που δεν μπορούν να καλυφθούν. Κυρίως, χωρίς την ελπίδα μιας καλυτέρευσης της ζωής του. Με ένα αίσθημα ανημπόριας, με την αίσθηση ότι όλα τον υπερβαίνουν και είναι μάταιο να τα αντικρούσει διότι θα συνθλιβεί…
Πλάνο όγδοο: Υπάρχουν ρομαντικοί, υπάρχουν «αφελείς»;
Στην εικόνα αυτή θα βάζαμε τους ενεργούς αγωνιούντες που υπάρχουν, και όλους τους ανθρώπους που αγωνίζονται με τον τρόπο τους, σε όποιο χώρο και μέτωπο. Αυτούς που ασφυκτιούν αλλά δεν παραδίδονται, αυτούς που κρέμονται από την αξιοπρέπεια, που μουντζώνουν την κατάσταση, που παρακολουθούν και ψάχνουν μικρές οάσεις εκπομπών και δημοσιογράφων ή κοινοτήτων, όπου αυτές υπάρχουν. Αυτούς που αναζητούν, που ελπίζουν, που περιμένουν κάτι να γίνει. Πόσοι είναι αυτοί σήμερα; Πού βρίσκονται συγκεντρωμένοι; Πόσο τους επηρέασε αυτό το καλοκαίρι; Πόση όρεξη έχουν για κάτι άλλο; Πόσο αποφασισμένοι είναι; Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες. Δεν υπάρχουν έτοιμες. Πρέπει να τις κατασκευάσουμε εμείς οι ίδιοι. «Εμείς»: τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό σήμερα; Ας το ψάξουμε, επειδή ο «κατήφορος» θα γίνει πιο ορμητικός αν δεν τον σταματήσουμε. Γι’ αυτό χρειάζεται διαπίστωση πρώτα, και απόφαση μετά.
Για σκεφτείτε τα… Δεν πρόκειται για ταινία. Είναι η ζωή μας και το μέλλον του Τόπου!
