Θα ήθελα στο σημείωμα αυτό να εξηγήσω γιατί κατά τη γνώμη μου η προκήρυξη πρόωρων εκλογών δεν είναι ένας εκλογικίστικος απλώς ελιγμός του Τούρκου Προέδρου, και γιατί το ενδεχόμενο ανάφλεξης με την Ελλάδα και την Κύπρο θα είναι ακόμα πιο ισχυρό μετά την πιθανή επικράτησή του.
Ο Ερντογάν δεν είναι τακτικιστής. Κάνει ό,τι κάνει υπηρετώντας μια μακρόπνοη στρατηγική. Την οποία, βεβαίως, είναι υποχρεωμένος να αναπροσαρμόζει διαρκώς μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες, ανοίγοντας όλο και περισσότερα μέτωπα, παίρνοντας όλο και μεγαλύτερα ρίσκα. Φτάνει, όπως είδαμε, να παίζει ακόμα και με τις στρατηγικές του συμμαχίες. Όμως όλα αυτά τα κάνει όχι για να μείνει απλώς στην εξουσία (αν ήταν αυτό θα μπορούσε να το πετύχει με πιο συμβατικά και πολύ πιο ασφαλή μέσα), αλλά διότι έτσι μόνο μπορεί να επιμείνει, παρά τις τεράστιες αντιξοότητες, σ’ αυτό που ήταν εξ αρχής ο κεντρικός του στόχος: η ανάδειξη της Τουρκίας σε μια μεγάλη, όχι απλώς περιφερειακή, αλλά παγκόσμια δύναμη.
Ο μακρόπνοος και υπερφιλόδοξος αυτός στόχος δεν οφείλεται στη μεγαλομανία ή στην παλαβομάρα, όπως νομίζουν πολλοί, του ίδιου του Ερντογάν. Εκφράζει ένα τμήμα της τουρκικής ελίτ που απέκτησε συναίσθηση του ιστορικού πολιτισμικού αδιεξόδου του δυτικού κόσμου και είδε στο αδιέξοδο αυτό μια ευκαιρία για την ίδια και έναν τρόπο “φυγής προς τα μπρος” από τα δικά της προβλήματα.
Θυμόμαστε ότι στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του Ερντογάν –ας πούμε μέχρι το 2007 ή κάπου εκεί– ο στόχος αυτός εκφράστηκε με τον Νεοοθωμανισμό του Νταβούτογλου, δηλαδή με τη λογική της δυναμικής μεν, αλλά πάντως ειρηνικής ηγεμόνευσης της Τουρκίας στους τουρκογενείς πρώτα απ’ όλα πληθυσμούς της Ευρώπης και της Ασίας, και κατά δεύτερον στον ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο. Όμως τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως θα ήθελαν ο Νταβούτογλου και ο Ερντογάν. Εκεί που πηγαίναν για μαλλί, κινδύνευαν να βγουν κουρεμένοι. Ο εσωτερικός εκδημοκρατισμός κινδύνεψε να τινάξει στον αέρα την πολιτική ηγεμονία του Ερντογάν, ενώ οι περιπλοκές της Αραβικής Άνοιξης και κυρίως η ανάφλεξη στη Συρία οδήγησαν σε αδιέξοδο το βασικό δόγμα του «κανένα πρόβλημα με τους γείτονες».
Το κεντρικό ζητούμενο των πρόωρων εκλογών στην Τουρκία είναι η εσπευσμένη εφαρμογή του νέου συγκεντρωτικού συντάγματος, πράγμα που θα δώσει στον Ερντογάν τις εξουσίες για να προωθήσει ανεξέλεγκτος τις ρήξεις στα μέτωπα που θέλει, μεταξύ αυτών στο Αιγαίο και την Κύπρο
Αντί να αναδιπλωθεί ο Ερντογάν αντιμετώπισε το πρόβλημα με τη ριζική αναπροσαρμογή της στρατηγικής του, επιμένοντας όμως στον κεντρικό στόχο: τη μεγάλη Τουρκία. Εγκατέλειψε τα δόγματα Νταβούτογλου, επιστρέφοντας σε μια πιο τουρκοκεντρική και απολύτως αυταρχική πολιτική, ανοίγοντας, όπως είπα, όλα τα μέτωπα και παίρνοντας απίθανα ρίσκα τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Για όσους προσπαθούν να αναλύσουν τις κινήσεις του Ερντογάν με όρους ρεάλ πολιτίκ, ισχύος κ.λπ., αυτά είναι εντελώς ακατανόητα. Όμως από τη σκοπιά του ίδιου ήταν κινήσεις «φορσέ» σε μια λογική «ή όλα ή τίποτα».
Στην επίσπευση τώρα των εκλογών μέτρησαν προφανώς και συγκυριακά δεδομένα, όπως η χειροτέρευση της οικονομίας. Όμως το κεντρικό ζητούμενο είναι η εσπευσμένη εφαρμογή του νέου συγκεντρωτικού συντάγματος, πράγμα που θα δώσει στον Ερντογάν τις εξουσίες για να προωθήσει ανεξέλεγκτος τις ρήξεις στα μέτωπα που θέλει, μεταξύ αυτών στο Αιγαίο και την Κύπρο. Το πιο πιθανό είναι να χάσει στο τέλος, αλλά το κακό που θα έχει προκληθεί θα είναι τεράστιο και καμία «στρατηγική ψυχραιμίας» δεν θα το αποτρέψει.
