Ένας, γεωγραφικά και πολιτικά, «συμπυκνωμένος» Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος συμβαίνει στη Συρία
Είναι κοινός τόπος να μιλήσει κανείς για ρευστότητα στο διεθνές πεδίο. Στην Ελλάδα το πρόβλημα της εξωτερικής πολιτικής επιλύεται έως και σήμερα με την υποταγή των κυβερνώντων στον εκάστοτε επικυρίαρχο, παρά τις πομφόλυγες περί ανεξαρτησίας. Ο κόσμος τρέφει ανεκπλήρωτους πόθους και ζει με τραγικές αυταπάτες, καλλιεργημένες καταλλήλως, περί έξωθεν σωτηρίας ή ταξικών ονειρώξεων για τη θέση της χώρας στο διεθνές περιβάλλον. Τα όσα ακολουθούν είναι μια ακόμα απόπειρα να αποτυπωθεί η σημερινή εικόνα «εν κινήσει», όχι για να αποφύγουμε κινδύνους -ίσως δεν είναι εφικτό- αλλά για να μη βρεθούμε εντελώς απροετοίμαστοι.
Το επίκεντρο των εξελίξεων έχει μεταφερθεί στη Συρία επειδή στην Ουκρανία η αντιπαράθεση των πυρηνικών δυνάμεων, ΗΠΑ και Ρωσίας, θα ήταν αναγκαστικά άμεση, χωρίς περιθώρια ελιγμών και συμβιβασμού. Η σύγκρουση στη Συρία δεν είναι τοπική, δεν είναι περιφερειακή, είναι παγκόσμια. Για πρώτη φορά μετά τον Β’ Πόλεμο αναμιγνύονται σε ένα στενό γεωγραφικό τόπο, τη Συρία, όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις -ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα και οι εκατέρωθεν σύμμαχοί τους- και μάχονται εκ του σύνεγγυς, σχεδόν σώμα με σώμα, για τη νίκη. Πρόκειται για ένα, γεωγραφικά και πολιτικά, «συμπυκνωμένο» Γ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι παγκόσμιες επιπτώσεις στις κοινωνίες και στους συσχετισμούς ισχύος, όταν τελειώσει, θα είναι καταλυτικές, όπως στους δυο προηγούμενους πολέμους, έστω και αν δεν γίνουν αμέσως αντιληπτές. Η σύγκρουση έχει εισέλθει στην κρίσιμη φάση έτσι ώστε η Κίνα έκρινε ότι δεν μπορεί να μείνει αμέτοχη.
Τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα είναι ουσιαστικά ίδια με εκείνα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και, όπως τότε, ούτε το ιδεολογικό πρόσημο ούτε το κοινωνικό καθεστώς είναι αιτίες της σύγκρουσης. Πρωτοστατούν τα γεωπολιτικά συμφέροντα ισχύος των εθνών-κρατών, όπως και στους προηγούμενους πολέμους, χωρίς, αυτή τη φορά, τις παραμορφωτικές οθόνες της ιδεολογίας και του ταξικού κριτηρίου, ως αίτιο Πολέμου. Η Δύση, με διαφορετικό ηγέτη έθνος-κράτος κάθε φορά, αγωνίζεται να κρατήσει την παγκόσμια ηγεμονία της όπως την κατέχει τους τελευταίους τέσσερεις αιώνες. Η Γαλλία εξέπνευσε ως μεγάλη δύναμη μετά τον Ναπολέοντα, η Αγγλία κρατήθηκε ως τον Β’ Πόλεμο, η Γερμανία μετά από δυο αποτυχημένες πολεμικές υπερπροσπάθειες παρέμεινε «διεθνής νάνος», η ηγεμονία των ΗΠΑ κινδυνεύει σοβαρά αν χάσει στο μέτωπο της Μ. Ανατολής. Αυτό είναι το νόημα του πολέμου με επίκεντρο τη Συρία.
Η ρωσική επέμβαση ανέτρεψε, μέσα σε λίγες μέρες, την εικόνα χάους και αδιεξόδου στη Συρία και κατέστρεψε την εικόνα των αήττητων Τζιχαντιστών μαχητών, διαρκές φόβητρο για την κοινή γνώμη των δυτικών χωρών – η πολύνεκρη επίθεση πέρυσι σε σατιρική γαλλική εφημερίδα εντάσσεται σ’ αυτό το πλαίσιο. Αν η κοινή γνώμη στη Δύση συμπεράνει ότι οι δυτικές ηγεσίες είναι ανίκανες να αντισταθούν αποτελεσματικά στη φιλο-Άσαντ συμμαχία, τότε θα είναι η αρχή του τέλους της δυτικής ηγεμονίας παγκοσμίως.
Η Ευρώπη είναι σε μέγγενη, ειδικά η Γερμανία. Είτε υποκινείται από τις ΗΠΑ είτε όχι, το ασυγκράτητο κύμα προσφύγων πλήττει καίρια την Ε.Ε. Το πλήθος της προσφυγιάς οξύνει τα ήδη επιβαρυμένα κοινωνικά προβλήματα από τη φτώχεια, τον ρατσισμό, την άνοδο των ακροδεξιών κ.λπ. Η προοπτική μεταφοράς της τρομοκρατίας στην Ευρώπη είναι μοχλός πίεσης, αν Βρυξέλλες/Βερολίνο διανοηθούν συνέργεια με τη Μόσχα για τερματισμό του πολέμου, ότι, δηλαδή, στην κοινωνική αστάθεια μπορεί να προστεθεί και η πολιτική αποσταθεροποίηση, τρομοκρατώντας το ευρωιερατείο. Η Γαλλία τάσσεται αναφανδόν εναντίον του Άσαντ, ελπίζοντας ότι αν κερδίσει πόντους στη Μ. Ανατολή ίσως ισοφαρίσει τη γερμανική κυριαρχία στην ΕΕ. Πέραν αυτού ο Σαρκοζί και ο Ολάντ συνδέονται «προσωπικά» (ότι και αν σημαίνει αυτό), με το Κατάρ, χορηγό των Αδελφών Μουσουλμάνων και των τζιχαντιστών. Υποτακτικά, Βρυξέλλες/Βερολίνο βλέπουν ΗΠΑ-Ρωσία να παίζουν τη μοίρα τους χωρίς να μπορούν να αρθρώσουν λέξη. Οι ΗΠΑ θεωρούν την Ε.Ε. προτεκτοράτο τους και έχουν δίκιο.
Η Τουρκία είναι ο τρίτος σημαντικός παίκτης στη σύγκρουση περί την Συρία. Το νέο-Οθωμανικό όνειρο του Ερντογάν αντί να αναβαθμίσει την Τουρκία σε Περιφερειακή Δύναμη αποκάλυψε τις αλόγιστες φιλοδοξίες του και οδηγεί σε λίαν πιθανό διαμελισμό της χώρας. Οι δυτικές δυνάμεις διέλυσαν και μοιράστηκαν τα ιμάτια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κάνοντας σαφές ότι δεν ανέχονται ζιζάνια στις υποθέσεις τους. Αν επιβληθεί, εκ των πραγμάτων, στις ΗΠΑ η άποψη πως η Τουρκία δεν είναι διαχειρίσιμη, τότε θα κάνουν ό,τι χρειάζεται ώστε να διαλύσουν τα νέο-οθωμανικά όνειρα του Ερντογάν και μαζί τη χώρα του, Ώστε να δοθεί η τελική λύση στο ανατολικό ζήτημα. Όσο για τους Κούρδους, άσχετα με το τι θέλουν, απόσχιση ή αυτονομία εντός της Τουρκίας, θα πάρουν αυτό που θα τους δώσουν για να μη χάσουν τα πάντα, όπως η Ελλάδα το ’22.
Η Τουρκία δεν ήταν περιφερειακή δύναμη αλλά ήθελε να γίνει. Ο Ερντογάν παρέβλεψε, όμως, ότι μια χώρα μπορεί να γίνει Περιφερειακή Δύναμη υπό δυο όρους: Πρώτον ότι εποπτεύει, ως υποτελής, μια περιοχή για λογαριασμό της μεγάλης δύναμης εκτελώντας «σύμβαση έργου», κατά τη βούληση του επικυρίαρχου. Μα ο Ερντογάν δεν διάβασε ποτέ για τον Αλή Πασά; Ο δεύτερος όρος είναι να μην αλλάξουν ξαφνικά τα σχέδια της υπερδύναμης – ο Βενιζέλος δεν το πρόβλεψε και οδηγηθήκαμε στην καταστροφή της Σμύρνης και ο επηρμένος Ερντογάν το αγνόησε. Κακό της κεφαλής του.
Υ.Γ.: Ο δρόμος για τη Δαμασκό είναι, κατά τους Γάλλους, ο δρόμος προς τη (Θεία) φώτιση.
