Aν είναι αλήθεια ότι οι καλλιτέχνες ονειρεύονται και για λογαριασμό των άλλων, ποια είναι τα όνειρά σας κ. Ζούδιαρη, για ποια ταξίδια μάς μιλάτε;
Δεν πιστεύω ότι οι άνθρωποι δεν έχουν όνειρα. Οι άνθρωποι δεν έχουν ίσως χρόνο να ονειρευτούν, να εξασκήσουν το ένστικτο που παράγει κόσμους μέσα από τον ίδιο, τον πραγματικό κόσμο. Οι καλλιτέχνες, απ’ την άλλη, δεν είναι τα ονειροπαρμένα τζιτζίκια του παραμυθιού, μυρμήγκια είναι που δουλεύουν πολύ σκληρά
Για να γράψει κάποιος ένα τραγούδι με χαρακτηριστικά που θα του επιτρέψουν να ταξιδέψει στον χρόνο, χρειάζεται δουλειά και ταλέντο. Η έμπνευση δεν είναι δώρο από το υπερπέραν που διάλεξε κάποιον για να διοχετευτεί , δεν υπάρχουν ρατσίστριες δυνάμεις. Οι καλλιτέχνες ξεκινάνε με το ταλέντο, συνεχίζουν με το όνειρο που έχει την έννοια της άγνοιας και όταν πληροφορηθούν καλά, μπορούν να σχεδιάσουν.
Τώρα, ως προς το ταξίδι που λέτε, αυτό σε ολόκληρη τη δισκογραφία μου είναι συστατικό, είναι το πεδίο δράσης για να γράψω, είναι η κίνηση στην πραγματικότητα, γιατί ό,τι τελματώνει το θεωρώ πεθαμένο. Όταν η συνείδηση κινείται σε έναν ενιαίο χρόνο, παρόν-παρελθόν-μέλλον, όταν κινείται σε ιδέες, σε σχέσεις, μπρος πίσω, αυτό είναι το απόλυτο ταξίδι των τεχνών.
Η κίνηση των σημερινών ιδεών και των σχέσεων σας εμπνέει;
Καταρχάς, η ζωή που ζούμε είναι καλύτερη από άλλες ζωές που πέρασαν. Σε χειρότερες κοινωνικές καταστάσεις, όπως ξέρετε, φτιάχτηκαν μεγάλα έργα. Δεν θα πέσω στο λάθος της γκρίνιας, διότι κάτι τέτοιο θα σημαίνει ότι έχω χάσει τον κόσμο απ’ τα μάτια μου, ότι η εποχή με έχει προσπεράσει, ή ότι είμαι πολύ κουρασμένος για να μπορώ να κινούμαι μέσα σ’ αυτή την κατάσταση. Πάντα ζυμώνεται κάτι. Απλώς, υπάρχουν περίοδοι που λειτουργούν ως συσσωρευτές. Η συγκεκριμένη, μπορεί να συσσωρεύει πράγματα και να γεννήσει κάτι πολύ σύντομα.
Μήπως η εύκολη, η «καλύτερη» ζωή, όπως λέτε, αποτελεί ανάχωμα στα μεγάλα έργα, διότι τέτοια δεν βλέπουμε στους καιρούς μας.
Αν υπάρχουν ή όχι μεγάλα έργα σήμερα θα το κρίνει το αύριο. Συνήθως, όταν αναφερόμαστε στα μεγάλα έργα εννοούμε τα επικά έργα, αυτά που στο επίκεντρό τους υπήρχε ο ήρωας που εκφράζει την κοινωνική ομάδα.
Τώρα έχουμε φύγει από τη μεγαϊστορία των πραγμάτων και έχουμε πάει στη μικροϊστορία της ζωής. Οι κοινωνίες είναι διαφορετικές σήμερα, είναι πολυσύνθετες. Τα μεγάλα έργα θα προκύψουν από τη μικροϊστορία της ζωής, από τη σωστή περιγραφή στιγμών και αισθήσεων. Δεν θα έχουμε, λοιπόν, τους ήρωες εκείνους που τους έχει αγκαλιάσει η πατίνα του χρόνου και φαίνονται όλοι θαυμάσιοι και σπουδαίοι. Με άλλη μορφή θα προκύψουν τα μεγάλα έργα. Γνώμη μου είναι ότι υπάρχουν ήδη τέτοια έργα, σε όλες τις μορφές της τέχνης, τα οποία όμως πραγματεύονται μικροϊστορίες που σας λέω. Αν περιγράψουμε τη μικρή μας ιστορία, τη σχέση μας, το πως διαπλέκεται ένα ζευγάρι, αν πάμε και πούμε ακριβώς αυτά που αισθανόμαστε ο καθένας μόνος του, θα υπάρχει μια κοινωνική ανάλυση του σήμερα. Ένα ερωτικό τραγούδι δεν είναι πάντα ένα χαζό τραγούδι, είναι ενδεχομένως το άρμα που πάνω του μπορείς να καλλιεργήσεις τις κοινωνικές σχέσεις. Αυτό έκανε η τραγουδοποιΐα της παρέας μου από το 90 και μετά. Περιγράφει το πως περνάει ο καθένας μόνος του, με το φίλο του, την παρέα, με την κοπέλα του, τι όνειρα έχει, που το πάει, τι τον ενοχλεί και τι τον ενθουσιάζει. Έχουμε φτιάξει ήδη τον όγκο του υλικού και των πληροφοριών, απ’ όπου ο ιστορικός ή ο αναλυτής του αύριο θα δει πώς ζούσαμε σήμερα.
Με όλα αυτά, μήπως κινδυνεύουμε να σταθμεύσουμε στον προσωπικό μύθο;
Να δηλώσω ότι δεν πιστεύω ότι θα κινηθούμε συλλογικά προς ιδέες. Συλλογικά θα αντιδράσουμε μόνο αν πονέσει το στομάχι μας από την πείνα και όχι όταν θα πονάει το μυαλό μας. Θα είναι μια ενστικτώδης κίνηση επιβίωσης. Αν ο σοσιαλισμός απαιτείται σαν αντίπαλο δέος του ατομικισμού, είναι ανάγκη να επανατοποθετηθεί. Χρειάζεται να επανεφεύρει τον εαυτό του. Σοσιαλισμος δεν σημαίνει ο ανίκανος να κρυφτεί μέσα σ’ ένα σύνολο, σοσιαλισμός είναι το σύνολο να εξασφαλίζει δίκαιες ευκαιρίες στην ικανότητα του ατόμου.
Ποια ανάγκη και ποια ερεθίσματα σε ώθησαν στη μουσική έκφραση;
Κοίταξε, δεν το αποφάσισα για να ξέρω να σου πω. Συνέβη έτσι όπως γνωρίζεις ένα φίλο στη γειτονιά πιτσιρικάς, έτσι γνώρισα και εγώ τη μουσική. Οχτώ χρόνων είχα φτιάξει μια κιθάρα με ψαρομπετονιές, τενεκέδες και ξύλα. Είχα έφεση μάλλον. Κάτι θα με είχε εντυπωσιάσει, δεν θυμάμαι τι ακριβώς κάτι όμως θα υπήρξε. Ήμουν και λίγο περίεργο παιδί, είναι αλήθεια, εσωστρεφές, δεν μίλαγα πολύ, παρατηρούσα όμως πάρα πολύ. Υπήρχε μια διάθεση προς την παρατήρηση και μια βιασύνη μέσα μου, καταλάβαινα ότι αυτό ήταν ένα δυνατό στοιχείο βιαζόμουν να κατανοήσω.
Δεν ξέρω τι με ωθεί, αυτή είναι η σωστή απάντηση, ξέρω όμως ότι ζω με το τραγούδι σαν ασθενής, σαν διαβητικός. Οτιδήποτε μου συμβαίνει, κατεβαίνει στη συνείδηση πάει σε μια αποθήκη με ράφια και κουτιά και ξέρω ότι κάποια στιγμή κάποιο κουτί θα ανοίξω και θα φτιάξω ένα τραγούδι. Κάθε φορά που από αυτήν την αποθήκη βιωμάτων, συμβάντων της ζωής και παρατηρήσεων παίρνω υλικά και φτιάχνω κάτι, αμέσως ανασαίνει όλο μου το σώμα, είναι κάτι θεραπευτικό για μένα, ίσως κι ένας λόγος που δεν πάω σε… ψυχίατρο.
Είναι κομμάτια από τη ζωή σου, πράγματα που πρέπει να βγουν;
Είναι κομμάτια της ζωής μου, φυσικά, αλλά όχι μόνο αυτά που έχω ζήσει. Δεν είναι βιωματικά μόνο, γι’ αυτό φαντάζομαι ότι κάποια τραγούδια μου έχουν απήχηση και στον υπόλοιπο κόσμο.
Αυτό που «βγάζεις» στο τραγούδι είναι αυτό που θα ήθελες ή τελειώνοντάς το αισθάνεσαι ακόμη κάποιο έλλειμμα πληρότητας;
Ευτυχώς που δεν είναι πάντα αυτό που θα ‘θελα. Ευτυχώς. Τα ωραιότερα τραγούδια μου, είναι εκείνα, που ενώ αποφάσιζα να φτιάξω ένα τασάκι στη συνέχεια έφτιαχνα ένα τραπέζι. Όσες φορές συνέβη αυτό, έγινε κάτι ωραίο. Γιατί ακολούθησα τη δημιουργία εκεί που με πήγαινε. Λέξη, λέξη νότα, νότα. Δεν διστάζω να ανατρέψω την προηγούμενη ιδέα αν στο ενδιάμεσο καταλάβω ότι κάτι δεν μου αρέσει. Ακούω πάρα πολύ αυτές τις φωνές μέσα μου, όταν δουλεύω. Έτσι, σπάνια μπήκα με σχέδιο προαποφασισμένο στο τι και πώς θα το φτιάξω. Μια γενική αίσθηση την έχω πάντα, όταν τη βάλω κάτω και κουβεντιάσω μαζί της θα με πάει κι αυτή. Την αφήνω να είναι ζωντανή δεν την κάνω σκλάβα μου.
Όταν κάνεις μια παραγωγή, ο στόχος είναι μήνυμα ή ανάγκη;
Ο στόχος είναι να βγάλει κάτι ωραίο. Δεν στέλνω μηνύματα με τα τραγούδια, ούτε με ενδιαφέρει να σηματοδοτήσω καμιά επανάσταση ούτε να κρυφτώ πίσω από αυτό, δεν με αφορά καθόλου. Με τα τραγούδια μου μιλώ στον εαυτό μου, λέω πως ζω, πως αντιλαμβάνομαι τον κόσμο. Αν για κάποιους αποτελούν μηνύματα, ας τα διαχειριστούν όπως θέλουν. Αν όχι, ας τα πετάξουν στο καλάθι.
Έχετε πει ότι η κρίση προϋπήρξε της εμφάνισής της. Τι εννοείτε;
Η κρίση αυτή που ζούμε τώρα και που τη μάθαμε από την τηλεόραση, είναι πολύ γελοία, έχει μεγάλη πλάκα. Καταρχάς την αντιμετωπίσανε όλοι σαν ένα ατύχημα, σαν μια σύγκρουση, ένα σεισμό καταστροφικό, ένα βράδυ. Ξημερώσαμε κι έχουμε κρίση. Όλοι στους χώρους των τεχνών, όλοι οι σκεπτόμενοι γενικότερα γκρινιάζουν εδώ και είκοσι χρόνια ότι κάτι δεν πάει καλά, ότι η Ελλάδα έχει καταντήσει ένα σκυλάδικο ότι ζούσε μια ζωή που δεν ήταν δικιά της. Αυτή είναι μια βαθιά πολιτισμική κρίση που εμφανίζεται με οικονομικούς όρους. Γιατί έχει σαπίσει το πράγμα, κι ο λαός έχει εκχωρήσει την προσωπική του στρατηγική στο κράτος από την κεντρική κυβέρνηση μέχρι τους δήμους.
Πρέπει να ξαναεφεύρουμε τους εαυτούς μας ο καθένας μόνος του και μέσα από μικρούς πυρήνες. Να αποσύρουμε τη στρατηγική μας από τις εξουσίες να δημιουργήσουμε ο καθένας ξανά μια προσωπική ιστορία. Οι περισσότεροι είναι εγκλωβισμένοι σ’ αυτό που πίστεψαν κάποτε. Δεν αλλάζει κανείς εύκολα εκτός κι αν αλλάξουν τα συμφέροντά του.
Μα τώρα στους πολλούς αλλάζουν τα συμφέροντά τους. Θα υπάρξει το σθένος σε μια διαλυμένη κοινωνία να αντιμετωπίσει συλλογικά την κρίση ή θα δούμε φαινόμενα κοινωνικού κανιβαλισμού;
Πιστεύω ότι η κοινωνία η δική μας δεν έχει χάσει ακόμη τον στοιχειώδη πολιτισμό της. Νομίζω ότι, ενστικτώδικα, θα κινηθούμε προς τις αρετές εκείνες -δεν είναι ρομαντικό αυτό- οι οποίες συνθέτουν την κοινωνία. Πώς το εξηγώ αυτό: Δέχτηκε η ελληνική κοινωνία μια σφοδρή επίθεση από μια νύχτα και μετά βομβαρδίζεται όλη η Ελλάδα. Βομβαρδίζοναι οι συνειδήσεις, οι μνήμες, τα πάντα. Για το ταμπεραμέντο του λαού μας η ηπιότητα με την οποία αντιμετωπίζει την κατάσταση δείχνει σοφία. Δείχνει μια ελάχιστη σοφία.
Ακούστε, αυτό που λέω δεν θα γίνει από την πλειοψηφία. Ποτέ οι πλειοψηφίες δεν πήραν τα πράγματα στα χέρια τους, ποτέ. Νομίζουν ότι τα πήραν Τα πάντα γίνονται από τις μειοψηφίες που δραστηριοποιούνται, ιδιωτικά, επιμένω. Οι πλειοψηφίες σπάνια έχουν δίκιο, οι μειοψηφίες συχνά, αυτό το λέει ο Ίψεν. Δεν μπορώ να πω ότι θα βγούμε αλώβητοι από την κρίση με ένα μαγικό ραβδάκι. Ο άνθρωπος αλλάζει όμως. Αυτοί που λένε ότι δεν αλλάζει δεν θέλουν να αλλάξουν οι ίδιοι. Ο άνθρωπος αλλάζει όταν ωριμάζει η προσωπικότητα και επεμβαίνει στο χαρακτήρα. Πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα απεμπλακούμε από αυτό το κράτος διότι τώρα ζούμε το οξύμωρο: αυτοί που μας κατέστρεψαν θέλουν και να μας σώσουν, να εκτονώσουν την οργή μας.
Αισιόδοξη είναι η ματιά σας.
Πάντα. Είμαι πάντα αισιόδοξος και ευτυχής, άνευ λόγου. Οι ευτυχίες που δημιουργούνται από συγκεκριμένο λόγο διαρκούν λίγο, περνάνε εύκολα. Δεν βλέπω καμιά σκοτεινιά ποτέ. Όσο ζω και αναπνέω δικαιούμαι να πιστεύω σε κάτι ωραιότερο από μένα. Όχι να το επιβάλω, ο καθένας έχει την αλήθεια του. Αυτές οι πολλές αλήθειες δεν είναι απαραίτητο να συμπίπτουν, απλώς να συνεργάζονται.
Τον τελευταίο σας δίσκο τον τιτλοφορείτε Ποτά πορείας, γιατί;
Είναι αυτό ακριβώς που λέγαμε η συνάντηση με τους φίλους να τα πίνεις και να φεύγεις σε άλλους κόσμους πιο ανθρώπινους πιο ειλικρινείς και πιο της καρδιάς…Τα ποτά πορείας είναι η παρέα, η παρέα που χάνεται, που χάθηκε αυτά τα χρόνια, γιατί όλοι βγήκαν να κυνηγήσουν την καλή ζωή. Στο δεύτερο τρίτο ποτηράκι φεύγουν οι άμυνες. Για ελάτε, λοιπόν, τώρα να τα πούμε, να τα ξανακουβεντιάσουμε να ενεργοποιηθούμε, να φτιάξουμε ένα σύλλογο που να ασχολείται με τα της ψυχής του και του μυαλού να φτιάξουμε μια άλλη ματιά και υπό άλλες συνθήκες.
