Η ανάγκη ενός νέου παραδείγματος
Toυ Γιώργου Λεχουρίτη*
Η ανάγκη ενός νέου παραδείγματος και μιας νέας αφήγησης είναι σήμερα ορατή στα θέματα που σχετίζονται με την Πρόληψη των εξαρτήσεων. Ένα νέο σχέδιο πολιτικής για την Πρόληψη θα πρέπει να υπερασπίζεται και να διεκδικεί:
Την κοινωνική αλληλεγγύη, συνεργασία και την κοινωνική συνοχή ενάντια στον ανταγωνισμό, τον πολυκερματισμό, τον αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση.
Τη διαφορετικότητα, τον πλουραλισμό και τη διαπολιτισμικότητα ενάντια στη μαζικότητα, την ενσωμάτωση και την αφομοίωση.
Την ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία ενάντια στην ιδιώτευση και την εσωστρέφεια, την ισοτιμία, την αυτονομία και την πολιτιστική αυτοπραγμάτωση ενάντια στον κομφορμισμό, την ομοφωνία και τον ολοκληρωτικό εξορθολογισμό.
Την άρση των διακρίσεων και την αναγνώριση πολιτισμικών δικαιωμάτων στις μειονεκτούσες ομάδες ενάντια σε έναν άνευρο και ανούσιο πολιτιστικό εκσυγχρονισμό. Την καινοτομία, την πρωτοτυπία και την επινοητικότητα ενάντια στην τυποποίηση, την ομοιομορφία και την ομοιογένεια, την αξιοπρέπεια και το ήθος ενάντια στον εγωκεντρισμό και τον αμοραλισμό, την αισθητική ποιότητα ενάντια στον εύκολο εντυπωσιασμό.
Το συναίσθημα και την ευαισθησία ενάντια στην προκατασκευασμένη συγκίνηση και τον πολιτισμό ως ανταλλακτική αξία για την απόκτηση κοινωνικού γοήτρου. Στον τομέα της ηθικής, η ηθική προσπάθεια του ανθρώπου είναι ένας αγώνας με ξεχωριστές αξίες.
Τέτοιες αξίες είναι η αυτονομία και η ελευθερία, ευθύνη του ανθρώπου και των ομάδων του.
Ο αγώνας του ανθρώπου μεταξύ ετερονομίας και αυτονομίας γεννάει την ηθική αντινομία, τη σύγκρουση και τα παράδοξα (π.χ. αντινομία μεταξύ παραδοσιακών και νεωτερικών αξιών)… Μια ποικιλία ετερογενών συστημάτων αξιών, όπως ένα πλέγμα από πρότυπα, νόρμες και ρόλους που διαρκώς ανατρέπονται και αναπροσδιορίζονται, συνιστούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο ο σημερινός άνθρωπος (ενήλικας και έφηβος) διανύοντας μια φάση αναστοχασμού, κριτικής αμφισβήτησης και επαναξιολόγησης, καλείται να πάρει αποφάσεις, να κάνει επιλογές και να επαναθεμελιώσει την προσωπική και συλλογική του ταυτότητα (ποιος είμαι; πού πάω; γιατί;).
Τι χαρακτηρίζει την Πρόληψη;
Συστημική, ολιστική θεώρηση της πραγματικότητας και συνειδητοποίηση της αλληλεξάρτησης σε όλα τα επίπεδα, σώματος-νου, σκέψης-δράσης, ατόμου-κοινωνίας, κοινωνίας και περιβάλλοντος.
Ευρεία αντίληψη του ανθρώπου, που αναγνωρίζεται ως φυσική, συναισθηματική, γνωστική και πνευματική οντότητα, σύμφωνα και με τη βαθιά ψυχολογία, την υπαρξιακή-ανθρωπιστική ψυχολογία και την ανθρωπολογική, κοινωνιολογική προσέγγιση.
Αυτογνωσία και αυτοαποδοχή ως βάση για μια σχέση ώριμη και δημιουργική με τον πλησίον.
Άνοιγμα στο διάλογο και στη συνάντηση με το διαφορετικό μέσω της επεξεργασίας αποτελεσματικών στρατηγικών συνύπαρξης και της συνέργειας.
Συνειδητοποίηση των κοινωνικών, οικονομικών, πνευματικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων των καταναλωτικών επιλογών και του τρόπου ζωής.
Εμπιστοσύνη στο δυναμικό της ανάπτυξης και της αυτοπραγμάτωσης του ανθρώπου (ως πρόσωπο και μέλος ομάδας) και στη βασική του ελευθερία, δημιουργικότητα και υπευθυνότητα.
Ικανότητα επικοινωνίας και συναισθηματικής κατανόησης σε όλα τα επίπεδα, ευαισθησία προς το φυσικό περιβάλλον ως εγγενώς ζωντανό και άξιο σεβασμού.
Ελεύθερη και ανεξάρτητη σκέψη, ικανή να αναγνωρίζει τη χειραγώγηση των Μέσων Ενημέρωσης και να μην παρασύρεται παθητικά από γενικεύσεις και συνθηματολογίες.
Προσοχή έναντι των άλλων πολιτισμών, μέσα από το χώρο και το χρόνο, χωρίς αποκλεισμούς ή προκαταλήψεις.
Το βασικό τρίπτυχο
Συνεπώς ο άνθρωπος χρειάζεται να μάθει να αγαπάει τον εαυτό του, τους άλλους και την ίδια τη ζωή. Να μάθει να υπάρχει σαν οντότητα και στη βάση αυτή να αρχίσει μεγάλες έρευνες μέσα του και έξω του.
Αυτά αποτελούν ένα ενιαίο τρίπτυχο, το οποίο τοποθετεί τον άνθρωπο στην αφετηρία από την οποία η ανάπτυξη και εξέλιξή του είναι δυνατή.
* Ο Γιώργος Λεχουρίτης είναι αντιπρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης
Το μανιφέστο της πρόληψης
- Η Πρόληψη είναι η ψυχολογία του «εμείς».
- Είναι η επιστήμη των σχέσεων και η τέχνη της συνάντησης.
- Των σχέσεων μεταξύ του «εγώ» και του κόσμου, μεταξύ του «εγώ» και των άλλων ανθρώπων.
- Των σχέσεων με την έμψυχη και άψυχη φύση αυτού του πλανήτη και με όλες τις διάφορες πτυχές της εσωτερικής μας φύσης, της ψυχής μας.
- Είναι συνάντηση. Συνάντηση αυθεντική, που χαρακτηρίζεται από την ακρόαση, την προσοχή, τον διάλογο, το σεβασμό και το θαυμασμό.
- Συνάντηση με τον έξω από εμάς κόσμο, για να γνωρίσουμε καλύτερα τον έσω-εαυτό μας.
- Συνάντηση με τον εαυτό μας για να ανοιχτούμε πιο εύκολα στους άλλους και στον κόσμο.
