Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου.
Η έκθεση του ΔΝΤ προανάκρουσμα του επόμενου σαρωτικού κύματος και του εκβιασμού της «συναίνεσης» – Η συμμαχία των «προθύμων», το ρίσκο των εκλογών και η πολιορκία της Ρηγίλλης.
Ποιος θα κάνει τον «κακό» στο επόμενο επεισόδιο του σίριαλ «δόσεις δανείων της τρόικας»; Το ΔΝΤ ή η Ε.Ε. και η ΕΚΤ; Στο προηγούμενο επεισόδιο τον ρόλο του κακού είχε αναλάβει η ευρωπαϊκή πλευρά. Με επίκεντρο το νομοσχέδιο για τα εργασιακά με το οποίο κατεδαφίστηκε ο θεσμός των συλλογικών συμβάσεων, λέγεται πως η πλευρά της Κομισιόν απαίτησε την πλήρη αποτύπωση της θέσης της για απόλυτη «ευελιξία» στην αγορά εργασίας (ουσιαστικά ατομικές συμβάσεις και μόνο) απειλώντας να εισηγηθεί τη μη καταβολή της τρίτης δόσης του δανείου των 110 δισ. ευρώ.
Τον «καλό» φαίνεται ότι τον έπαιξε το ΔΝΤ που είχε ήδη προαναγγείλει ότι θα προβεί σε έγκριση της χορήγησης του ποσού που του αναλογούσε από την τρίτη δόση (2,5 δισ. ευρώ), αλλά και σε ευνοϊκή τοποθέτηση υπέρ της επιμήκυνσης της αποπληρωμής του δανείου κατά 5-10 χρόνια. Όπερ και εγένετο δύο εικοσιτετράωρα μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, που κόστισε στην κυβέρνηση την αποσκίρτηση ενός ακόμη βουλευτή.
Πού βρίσκεται η αλήθεια και πού η σκηνοθεσία σε αυτή την εναλλαγή ρόλων ανάμεσα στους τρεις συντελεστές της τρόικας, δεν είναι σαφές.
Προφανώς, υπάρχουν σε καθένα τους ιδιαίτερες στρατηγικές, ακόμη και προσωπικές ιδιοτέλειες, όπως καταδεικνύει το πολιτικό ενδιαφέρον του Ντομινίκ Στρος- Καν να είναι ο επόμενος «Βοναπάρτης» της Γαλλίας ή σχεδόν υστερική απαίτηση της ΕΚΤ να αλλάξει άρθρο του νομοσχεδίου για τη «διάσωση» της Ιρλανδίας που ενδεχομένως «θα έβλαπτε τα συμφέροντά της», δηλαδή, τα συμφέροντα της ευρωπαϊκής τοκογλυφίας που συλλογικά εκφράζει.
Οι επόμενες φάπες…
Στην περίπτωση της Ελλάδας, πάντως, στην επόμενη δόση του δανείου, τον Μάρτιο, οι ρόλοι φαίνεται να αντιστρέφονται. Τον «κακό» της ιστορίας ανέλαβε να κάνει το ΔΝΤ. Στην έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα το περασμένο Σάββατο για την ελληνική οικονομία, ξεδιπλώνει την ατζέντα των επόμενων μέτρων- σοκ που θα πρέπει να νομοθετηθούν μέχρι τότε. Οι διπλωματικές διατυπώσεις της έκθεσης δεν αφήνουν αμφιβολίες για τις πιέσεις που θα ασκηθούν στην κυβέρνηση να παραδώσει τα τελευταία αποθέματα «γης και ύδατος» που έχουν απομείνει σε πολλά πεδία: κράτος, δημόσιος πλούτος, εργασιακά δικαιώματα.
Σε αδρές γραμμές, η επόμενη δόση «οικονομικού θανάτου» από τα οποία πρέπει να προκύψει εξοικονόμηση 12,7 δισ. το 2011 περιλαμβάνει τα εξής:
– Δημόσιοι υπάλληλοι: αύξηση ωρών εργασίας από 7 σε 8, περικοπές μισθολογίου και επιδομάτων, πάγωμα προσλήψεων, σύνδεση αμοιβής παραγωγικότητας.
– Φόροι: μετάταξη περισσότερων ειδών στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ 23%, κατάργηση φοροαπαλλαγών.
– Πρόνοια: κατάργηση πάσης φύσεως επιδομάτων για εισοδήματα πάνω από το όριο φτώχειας (6.800 για ατομικό εισόδημα. Περικοπές σε επιδόματα ανεργίας, ΕΚΑΣ, πολυτεκνικά, σπουδών κ.λπ.
– ΔΕΚΟ: Πάγωμα προσλήψεων, συρρίκνωση προσωπικού, μείωση ή και κατάργηση επιδομάτων, αύξηση τιμολογίων, πώληση των «μη στρατηγικών» (ο λόγος για 14 ΔΕΚΟ), κατάργηση ή συγχώνευση 200- 300 φορέων του Δημοσίου.
– Ιδιωτικός τομέας: αν και δεν αναφέρεται αναλυτικά σε μέτρα, η αναφορά της έκθεσης του ΔΝΤ σε μεγαλύτερη «ευελιξία» στην αγορά εργασίας προϊδεάζει για επαναφορά της σκληρής ατζέντας της τρόικας η οποία περιλαμβάνει απολύσεις μηδενικού κόστους για τον εργοδότη, ελεύθερη πτώση μισθών (χωρίς το κατώφλι της σύμβασης) και πλήρη κατάργηση της διαιτησίας.
– Αγορές: άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων (το σχετικό νομοσχέδιο έχει προαναγγελθεί για μετά τις γιορτές), άνοιγμα αγοράς ενέργειας.
«Έντονες αντιστάσεις»
Αν η έκθεση αυτή δημοσιοποιούνταν λίγο νωρίτερα, δηλαδή μια-δυο μέρες πριν από την ψηφοφορία στη Βουλή για το εργασιακό νομοσχέδιο, είναι μάλλον ότι η «διαρροή» του Βαγγέλη Παπαχρήστου δεν θα ήταν η μόνη για το ΠΑΣΟΚ. Την εντύπωση αυτή ενίσχυσε η εικόνα καταιγιστικής κριτικής που ασκήθηκε από βουλευτές στη διάρκεια συζήτησης του Προϋπολογισμού, με τον υπουργό της τρόικας Γ. Παπακωνσταντίνου, στο επίκεντρο διασταυρούμενων πυρών. Την ενισχύει, όμως, ακόμη περισσότερο η απροκάλυπτη εκτίμηση του ίδιου του ΔΝΤ στην έκθεσή του η οποία, δίπλα στους αμήχανους επαίνους για την «τεράστια προσπάθεια της κυβέρνησης» προσθέτει το δηλητηριώδες σχόλιο ότι τα μέτρα που υποχρεούται να πάρει η κυβέρνηση τον Μάρτιο «θα προσκρούσουν σε έντονες πολιτικές αντιστάσεις και θα μειώσουν τη στήριξη του προγράμματος».
Οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ μπορεί να είναι δογματικά προσηλωμένοι στην υπεράσπιση της τοκογλυφίας και την «απελευθέρωση» του κεφαλαίου, αλλά δεν είναι και ηλίθιοι. Αντιλαμβάνονται -και ομολογούν μάλιστα με κυνισμό- ότι τα μέτρα που επιβάλλουν στην κυβέρνησή ΤΟΥΣ βυθίζουν σε μακρόχρονη ύφεση την οικονομία και διογκώνουν το πρόβλημα που υποτίθεται ότι θέλουν να επιλυθεί, δηλαδή το χρέος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ίδιας της έκθεσης του ΔΝΤ, βάσει του καλύτερου δυνατού (και εντελώς απίθανου) σεναρίου που προβλέπει μέση ετήσια ανάπτυξη 1%, το χρέος θα βρεθεί το 2014 στο 140% του ΑΕΠ, βάσει του μέσου σεναρίου (με ετήσια ύφεση 1%) θα ανέβει στο 169% και βάσει του «κακού» (αλλά μάλλον ρεαλιστικού) σεναρίου που περιλαμβάνει αποπληθωρισμό (μείωση τιμών) 3% και ένταξη στο χρέος των εγγυήσεων και στις ΔΕΚΟ, αλλά και τα 55 δισ. ευρώ που «διέσωσαν» τις τράπεζες, το χρέος θα φτάσει το 2014 το 192%!
Ραντεβού τον Μάρτη
Εξ ου και οι διαρκείς αναφορές του ΔΝΤ και όλων των συντελεστών της τρόικας στην ανάγκη «πολιτικής συναίνεσης που θα μειώσει τις πολιτικές και κοινωνικές αντιστάσεις» στα μέτρα που εισηγούνται. Η συναίνεση που απαιτούν για την αποτροπή μιας κοινωνικής έκρηξης μέχρι στιγμής δεν προκύπτει με δεδομένη την προβληματική πια συνοχή της κυβερνητικής πλειοψηφίας, της δυσκολίας της μνημονιακής «συμμαχίας των προθύμων» να χειροκροτήσει κάθε κυβερνητική επίκυψη στην τρόικα και της επίμονης αντιμνημονιακής ρητορικής του Αντώνη Σαμαρά. Μπορεί, λοιπόν, η συναίνεση να επιβληθεί καταναγκαστικά; Υπάρχουν πια ισχυρές ενδείξεις (αλλά και πληροφορίες) ότι η τελευταία έκθεση του ΔΝΤ με τον ορυμαγδό αντιλαϊκών μέτρων που απαιτεί, δεν είναι παρά το προανάκρουσμα των πιέσεων που θα ασκηθούν τους επόμενους μήνες μέχρι τον Μάρτιο και την επόμενη δόση του δανείου. Η τρόικα αυτή τη φορά θα εγκαταλείψει κάθε υποψία ευελιξίας και θα απαιτήσει «όλα ή τίποτα», όπου το «τίποτα» θα αφορά τη μη καταβολή δόσης του δανείου. Ο εκβιασμός, σύμφωνα με τους λαμπρούς εγκεφάλους, μπορεί να έχει δύο αποτελέσματα: ή να οδηγήσει σε πρόωρες εκλογές ή να καταστήσει αναπόφευκτο το μοίρασμα της ευθύνης σε περισσότερους «παίκτες», με συμμετοχή στη διακυβέρνηση για λογαριασμό της τρόικας των κομμάτων-δορυφόρων του Μνημονίου, εν ονόματι μιας εθνικής κρίσης.
Από τα δύο σενάρια φαίνεται να προκρίνεται ως ασφαλέστερο το δεύτερο, αν και διαθέτει μικρό κοινωνικό αντίκρισμα. Οι «πρόθυμοι» (ΛΑΟΣ, ΔΗ.ΣΥ., ΔΗ.ΑΡΙ.) διευρύνουν μεν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, αλλά αποτελούν μια συμμαχία εξαιρετικά αδύναμη για να κατευνάσει μια μαζική κοινωνική αντίδραση. Η λύση των εκλογών πάλι καθιστά επισφαλή την επιβίωση των «προθύμων» και μάλλον αδύνατη την αυτοδυναμία του ΠΑΣΟΚ. Από μιαν άποψη, λοιπόν, ο κλήρος πέφτει στη Ρηγίλλης. Ακόμη κι αν το χαρτί του εκλογικού «εκβιασμού» προς την τρόικα το παίξει -εν είδη «αντίστασης»- ο Γ. Παπανδρέου, η αδύνατη αυτοδυναμία και η «απειλή» της ακυβερνησίας καθιστά μονόδρομο για την τρόικα και το εγχώριο σύστημα εξουσίας έναν «μεγάλο συνασπισμό», με τη συμμετοχή και της Ν.Δ. Πράγμα που, ωστόσο, προϋποθέτει κάποιου είδους διαπραγμάτευση με τον γαλάζιο εταίρο.
Ο Αντ. Σαμαράς και η Ν.Δ., αν θέλουν να διατηρήσουν κάποια ελπίδα να γίνουν κάποτε οι εκλεκτοί της εξουσίας, χρειάζονται μια μικρή έστω δόση «αντιμνημονιακής» νίκης, με αναδιαπραγμάτευση πτυχών του «ευαγγελίου» της τρόικας. Απαιτείται, λοιπόν, «τυράκι». Τον ρόλο του φαίνεται ότι θα αναλάβει όχι μόνο η «εκστρατεία υπέρ του ευρωομολόγου» που έχει αναθέσει σε βουλευτές του ΠΑΣΟΚ (και δη «αντιρρησίες») ο Γ. Παπανδρέου, αλλά και η άτυπη διαπραγμάτευση που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, σύμφωνα με πληροφορίες από τις Βρυξέλες, για αναδιάρθρωση χρέους από το 2013. Ένα σενάριο αναδιάρθρωσης – που δεν περιλαμβάνει μόνο το δάνειο της τρόικας, αλλά και άλλων πιστωτών- επεξεργάστηκαν (σύμφωνα με δημοσίευμα των «Νέων») ο Λ. Παπαδήμος, ο Γ. Προβόπουλος και άλλοι τραπεζίτες «της εμπιστοσύνης της κυβέρνησης» και επέδωσαν ήδη σε στελέχη της Κομισιόν. Η αναδιάρθρωση του χρέους προβλέπει επιμήκυνση και μείωση επιτοκίου αλλά όχι «κούρεμα» χρέους και είναι χρονολογικά προσαρμοσμένο στις ανάγκες των Ελλήνων τραπεζιτών (οποία έκπληξις!).
Αν το «τυρί» της αναδιάρθρωσης ή άλλο είναι αρκετό να λύσει το πρόβλημα της «συναίνεσης» θα το δείξει ο χρόνος. Και δη το προσεχές τρίμηνο. Το οποίο θα δείξει επίσης αν η ελληνική κοινωνία έχει φτάσει στο τέλος της αντοχής, έτοιμη να σαρώσει το πολιτικό σύστημα, με ή χωρίς τις εναλλακτικές του λύσεις, αλλά και αν η Αριστερά θα είναι παρούσα ή θα λείπει ταξίδι για δουλειές…
