Δεν πρόλαβαν να συμπληρωθούν μερικά 24ωρα από την ανακοίνωση μιας εξαιρετικά εύθραυστης και προσωρινής κατάπαυσης του πυρός στο Λίβανο και, ενώ η ισραηλινή αγριότητα στην κατεχόμενη Παλαιστίνη συνεχίζει αμείωτη, νέα μεγάλη εστία πολέμου ξέσπασε στη Συρία. Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας ένοπλες τζιχαντιστικές οργανώσεις που βρίσκονταν (από την κατάπαυση του πυρός το 2017) στρατοπεδευμένες στην περιοχή του Ιντλίμπ και ελέγχονταν οικονομικά και στρατιωτικά από την Τουρκία, πραγματοποίησαν «αιφνιδιαστική» επίθεση μεγάλης κλίμακας. Τις επόμενες μέρες κατέλαβαν την στρατηγικής σημασίας πόλη Χαλέπι και επέκριναν τις στρατιωτικές τους δραστηριότητες στη Β.Δ. Συρία.
Είναι απόλυτα φανερό –ομολογείται άλλωστε από Ανατολικά και Δυτικά Μέσα– ότι θα ήταν αδύνατη μια τέτοιας κλίμακας και επιτυχίας επίθεση χωρίς την άμεση στήριξη και καθοδήγηση της Τουρκίας. Και βέβαια θα ήταν αδύνατη μια τέτοια πρωτοβουλία χωρίς την έγκριση των ΗΠΑ και, όπως φαίνεται, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του Ισραήλ. Άλλωστε, όπως είναι γνωστό, μόλις στα τέλη Νοέμβρη πραγματοποιήθηκε συνάντηση των επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών Τουρκίας και Ισραήλ, δηλαδή σε μια στιγμή που η ρητορική διπλωματική σύγκρουση των δύο χωρών βρίσκεται στο κόκκινο με βάση τη συνεχιζόμενη σφαγή στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη.
Εύθραυστες συνεργασίες, ισχυροί ανταγωνισμοί
Με την πρώτη ματιά, προκαλούνται εύλογες απορίες για το ποια κοινά συμφέροντα υπάρχουν, ειδικά στη Συρία, μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ παρά τους ανταγωνισμούς τους και την ακραία οξύτητα στη σχέση τους. Οξύτητα που δεν αφορά μόνο την Παλαιστίνη αλλά και, κυρίως, το διακηρυγμένο σχέδιο του Ισραήλ για συνεργασία με δυνάμεις –διάβαζε Κούρδους– στη Μέση Ανατολή που θεωρούνται ικανές να διασφαλίσουν μια «ειρήνη» προδιαγραφών Τελ Αβίβ. Η κοινή πρόθεση ΗΠΑ-Ισραήλ, να ευνοήσουν και στηρίξουν τη δημιουργία μιας κουρδικής κρατικής οντότητας στη Β.Α. Συρία, αποτελεί, ως γνωστόν, «κόκκινο πανί» για τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Άγκυρας στην περιοχή.
Παρ’ όλα αυτά, η διαφορετική στρατηγική Ισραήλ-Τουρκίας παρακάμπτεται προσωρινά με τον πιο κυνικό τρόπο. Η Τουρκία ενεργοποιεί τις φιλοτουρκικές οργανώσεις των παρακλαδιών της Αλ Κάιντα και ISIS με προφανή σκοπό να αποσταθεροποιήσει ακόμα περισσότερο το καθεστώς Άσαντ. Είχαν άλλωστε προηγηθεί εκβιαστικές υποδείξεις στον Άσαντ για αποκατάσταση των σχέσεων τους, που δεν είχαν γίνει αποδεκτές από τη Συρία εφόσον δεν αποχωρούσαν νωρίτερα τουρκικές δυνάμεις από τα συριακά εδάφη.
Στους φανερούς σχεδιασμούς της Τουρκίας, σύμφωνα με δηλώσεις του ακροδεξιού κυβερνητικού εταίρου του Ερντογάν, Μπαχτσελί, είναι να νομιμοποιήσει τη στρατιωτική της παρουσία στη Βόρεια Συρία και να επεκτείνει τον έλεγχό της σε ολόκληρες τις περιφέρειες Ιντλίμπ και Χαλέπι. Με τον τρόπο αυτό εξωθούνται οι Κούρδοι ανατολικά του Ευφράτη ποταμού, και εμποδίζεται το σχέδιο δημιουργίας κουρδικού κρατιδίου στη Β.Δ. Συρία. Η Τουρκία διακινδυνεύει με τον τρόπο αυτό τις σχέσεις της με τη Ρωσία, που υπερασπίζεται το καθεστώς Άσαντ και τις βάσεις της στη Συρία, και επιχειρεί παράλληλα να ρίξει γέφυρες στη νέα διακυβέρνηση των ΗΠΑ.
Ο ρόλος του Ισραήλ και των ΗΠΑ
Από την πλευρά του το Ισραήλ έχει κάθε λόγο να επιθυμεί την αποσταθεροποίηση του Άσαντ. Άλλωστε δεν έπαψε ούτε στιγμή να βομβαρδίζει στρατιωτικούς στόχους στη Συρία με πρόσχημα την ασφάλειά του από την δράση ιρανικών δυνάμεων που βρίσκονταν στη χώρα με την έγκριση της νόμιμης κυβέρνησής της. Μια πιθανή κατάρρευση του καθεστώτος και ένας μελλοντικός κατακερματισμός της Συρίας θα ανατινάξει οριστικά τον σιιτικό διάδρομο που συνδέει το Ιράν με τη Συρία και το Λίβανο. Με τον τρόπο αυτό το Ισραήλ υπολογίζει ότι το Ιράν θα απομονωθεί και αποδυναμωθεί περισσότερο, και παράλληλα θα επιτευχθεί ισχυρό πλήγμα στη Χεζμπολά – κάτι που δεν έγινε δυνατό με τον πρόσφατο πόλεμο. Έτσι, Τουρκία και Ισραήλ παρακάμπτουν τις γεωστρατηγικές τους διαφορές και ενώνονται σε έναν προσωρινό κοινό στόχο, παραπέμποντας στο μέλλον την επίλυση των μεταξύ τους αντιθέσεων.
Στη δυσεπίλυτη αυτή εξίσωση κομβικό ρόλο παίζουν οι ΗΠΑ. Η αποσταθεροποίηση της Συρίας έχει στρατηγική σημασία για το δικό τους σχέδιο της «Νέας Μέσης Ανατολής» και για τη στήριξη του Ισραήλ. Ήδη δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι, πέρα από την έγκριση του σχεδίου ανάφλεξης στη Συρία, αμερικάνικα στρατιωτικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν στρατιωτικές ενισχύσεις που συρρέουν προς βοήθεια της Συρίας από το Ιράκ και το Ιράν. Οι ΗΠΑ βλέπουν με ενθουσιασμό τις δυσκολίες που συναντά η Ρωσία στην επιχείρηση στήριξης του Άσαντ και διατήρησης των στρατιωτικών της βάσεων στη Συρία – των μοναδικών που της δίνουν πρόσβαση στη Μεσόγειο Θάλασσα. Εκτιμούν πως η Ρωσία θα δυσκολευτεί να στηρίξει ενεργά δύο πολεμικά μέτωπα, Ουκρανία και Συρία, και θα οδηγηθεί σε γοργή απώλεια των πλεονεκτημάτων που κατέκτησε στην προηγούμενη φάση.
Ανησυχία της Ρωσίας και του Ιράν
Η Ρωσία και το Ιράν παρακολουθούν από δυσχερή θέση τις εξελίξεις στη Συρία. Είναι γνωστό ότι η Ρωσία αναγκάστηκε να αποσύρει δυνάμεις και πόρους από τη στήριξη της Συρίας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, και τώρα αντιμετωπίζει τις συνέπειες των επιλογών της. Συνεχίζει βέβαια να στηρίζει τον Άσαντ, ενώ οι δυνάμεις της στη Συρία πρωτοστατούν από αέρος στην άμυνα που οργανώνει ο στρατός της χώρας. Το Ιράν από την πλευρά του, και παρά την αυτοσυγκράτησή του στις επιθέσεις που δέχθηκε από το Ισραήλ, ανησυχεί για τις εξελίξεις στη Συρία και δηλώνει έτοιμο να προσφέρει στρατιωτική βοήθεια αν του ζητηθεί επίσημα. Σε συνεργασία με το Ιράκ ενεργοποιεί σιιτικές πολιτοφυλακές και επιχειρεί να οργανώσει έτσι τη στήριξη του σιιτικού τόξου της αντίστασης .
Μόσχα και Τεχεράνη όμως βλέπουν πια με δυσπιστία τη στάση της Τουρκίας. Έχοντας επενδύσει πολλά στην αναστάτωση που προκαλούσε στη Ν.Α. πτέρυγα του ΝΑΤΟ η ιδιομορφία της Τουρκίας, διαπιστώνουν τώρα ότι οι μεταξύ τους συμφωνίες όχι μόνο δεν τηρούνται, αλλά απειλούν να τινάξουν τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα στην περιοχή. Να θυμίσουμε ότι η συμφωνία της Αστάνα μεταξύ Ρωσίας-Ιράν-Τουρκίας για την κατάπαυση του πυρός στη Συρία προέβλεπε ότι οι τρεις χώρες εγγυούνταν τη σταθερότητα της γραμμής των μετώπων στη Συρία, και η Άγκυρα αναλάμβανε ειδικό ρόλο ελέγχου του θύλακα του Ιντλίμπ (όπου συγκεντρώθηκαν οι ηττημένοι μαχητές του ISIS με τις οικογένειές τους). Αλλά από εκεί ακριβώς ξεκίνησαν τα νέα επεισόδια ανατίναξης της Συρίας.
Προς το παρόν, Ρωσία και Ιράν δεν καταγγέλλουν το ρόλο της Τουρκίας, αλλά και δεν πείθονται όμως από τις διαβεβαιώσεις της Άγκυρας ότι επιθυμεί την ακεραιότητα της Συρίας και απλά αγωνίζεται κατά της «τρομοκρατίας» των Κούρδων. Ζητούν λοιπόν άμεσα τη συμβολή της Τουρκίας στην κατάπαυση των εχθροπραξιών, κάτι που ως αυτή τη στιγμή δεν συμβαίνει. Μένει να δούμε τις εξελίξεις των επόμενων ημερών, καθώς όλο και περισσότερο, σε πολλαπλά ενεργά μέτωπα σε όλο το πλανήτη, δυναμώνουν οι πολεμικές εστίες με πρωταγωνιστές τις κύριες κοσμοκρατορικές δυνάμεις, και με την ενεργή συμμετοχή περιφερειακών εμπρηστών του πολέμου.
