Το τι ακριβώς θα μπει στο νομοσχέδιο από τις αρχικές εξαγγελίες και τι τελικά θα ψηφιστεί, μένει να το δούμε. Προς το παρόν, η αποφυλάκιση χιλιάδων κρατουμένων και φυλακισμένων χρηστών που δεν είναι έμποροι ναρκωτικών είναι το υπονοούμενο δόλωμα που όμως δεν εξαγγέλλεται ρητά (γιατί δεν αποφυλακίζουν από τώρα με κάποια άμεση ρύθμιση;). Στο πλαίσιο μείωσης και των δαπανών των υπουργείων Δικαιοσύνης και Υγείας, τα εξαγγελλόμενα υπολείπονται σημαντικά και ταυτόχρονα υπερβαίνουν κατά πολύ μια πολιτική «εξευρωπαϊσμού» της πολιτικής για τα ναρκωτικά: σε ένα περιβάλλον αύξησης των χρηστών και της εγκληματικότητας, λόγω της ανέχειας, η σχετική απελευθέρωση των ναρκωτικών, η παραπέρα εγκατάλειψη των πολιτικών πρόληψης και απεξάρτησης και η ταυτόχρονη διατήρηση του νομικού πλαισίου αστυνομοκρατίας -παρά τη διατυμπανιζόμενη «αποποινικοποίηση»- αποτελούν τους διαφαινόμενους στόχους της κυβέρνησης, που προτάσσει το δόλωμα του αμφίβολου περιορισμού του «σωφρονιστικού» εγκλεισμού των χρηστών.
Πολυδιάστατο πρόβλημα
Το πρόβλημα των ναρκωτικών δεν είναι το ίδιο από χώρα σε χώρα, όπως διαφορετικές είναι και οι επιδιώξεις της εξουσίας κατά περίπτωση. Διαφορετικά είναι τα πράγματα στο Μεξικό, την Κολομβία, τις ΗΠΑ, τη Σουηδία, τη Ρωσία, την Ελλάδα. Το πρόβλημα των ναρκωτικών δεν είναι μονοδιάστατο. Έχει πολλές πτυχές. Πέντε είναι οι βασικές πτυχές του στην Ελλάδα. Είναι, για πολλούς χρήστες, πρόβλημα ψυχοσωματικής εξάρτησης που μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες στην υγεία και τη διαβίωση – ωστόσο δεν είναι μόνο τα οριζόμενα ως ναρκωτικά εξαρτησιογόνες ουσίες. Είναι πρόβλημα αποχαύνωσης των από κάτω – ομοίως βέβαια, δεν είναι μόνο τα ναρκωτικά που αποχαυνώνουν. Είναι πρόβλημα κοινωνικής περιθωριοποίησης, κυρίως της νεολαίας ή και παρανομοποίησης και εγκλεισμού. Είναι (με πρόφαση τον περιορισμό των ναρκωτικών) πρόβλημα αστυνομοκρατίας, ελέγχου και ομηρίας από τους μηχανισμούς καταστολής, σημαντική πτυχή που περισσότερο αποσιωπάται, ακόμη και από μεγάλο τμήμα της Αριστεράς. Τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, είναι πρόβλημα μαφιο-οικονομίας με διεθνείς και εθνικές διαστάσεις. Η πτυχή αυτή έχει όχι ασήμαντες εκφάνσεις στην κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας τις τελευταίες (πασοκικές) δεκαετίες.
Πώς συνδέονται οι υπουργικές δηλώσεις και εξαγγελίες με όλα τα παραπάνω;
• Πρώτο, δεν προκύπτει από πουθενά ότι υπάρχει πολιτική βούληση εξάλειψης ή αποφασιστικού χτυπήματος στη μαφιο-οικονομία. Ειδικότερα, στο χώρο του ναρκοεμπορίου η Ελλάδα ακολουθεί το «μέσο όρο» της Δύσης, δηλαδή, της ανοχής και μιας ορισμένης «σύμβασης» με το ναρκο-έγκλημα που δεν αποκλείει επιλεκτικά χτυπήματα. Σε ό,τι αφορά τη διεθνή πολιτική της Δύσης που υποστηρίζει και η χώρα μας πάνω στο ζήτημα, όπως η προστασία της κυβέρνησης της υπ’ αριθμόν 1 παραγωγού οπίου στον κόσμο, του Αφγανιστάν ή, αντίστοιχα, του διεθνούς κέντρου πάσης φύσεως λαθρεμπορίων των Βαλκανίων που ακούει στο όνομα Κόσοβο, ο σχολιασμός είναι μάλλον περιττός.
• Δεύτερο, αντίθετα από τις υποβαλλόμενες τυμπανοκρουσίες, τις οποίες ενισχύει η αντίθεση του ΚΚΕ στη «νομιμοποίηση των ναρκωτικών», η κυβέρνηση δεν σκοπεύει να αποποινικοποιήσει τα ναρκωτικά. Έτσι κι αλλιώς οι περισσότεροι χρήστες, μέχρι σήμερα, φυλακίζονταν ή κρατούνταν με κατηγορίες που δεν αφορούσαν τόσο τη χρήση (που αποποινικοποιείται) όσο την κατοχή, προμήθεια, διακίνηση μικροποσοτήτων. Έστω και με τη μετατροπή κακουργημάτων σε πλημμελήματα και πλημμελημάτων σε πταίσματα, θα διατηρηθεί το νομικό, ποινικό πλαίσιο περί ναρκωτικών που επιτρέπει και αναπαράγει την αστυνομοκρατία και επιτήρηση των μηχανισμών καταστολής πάνω στη νεολαία. Ο πιθανός περιορισμός του «σωφρονιστικού» εγκλεισμού ελάχιστα θα περιορίσει τη λειτουργία αυτή. Σε ένα περιβάλλον που η καταστολή, η αστυνομική αυθαιρεσία και η κρατική τρομοκρατία παίρνουν διαστάσεις πρωτοφανείς για την περίοδο, τουλάχιστον μετά το 1981, είναι παράλογο να περιμένει κανείς χαλάρωση αυτής της λειτουργίας. Αν αυτή συνδυάζεται και με μεγαλύτερη εξάπλωση της «νόμιμης» πλέον χρήσης ναρκωτικών ουσιών από τη νεολαία, ανέργους και λοιπά θύματα της κυβερνητικής πολιτικής, τόσο το καλύτερο για την εξουσία της τρόικας και των μνημονίων.
Σχετική είναι η διευκρίνηση Παπαϊωάννου ότι σε αντίθεση με τη χρήση διατηρείται το αδίκημα για την προμήθεια και κατοχή «προκειμένου να διευκολυνθεί η ελεγκτική δραστηριότητα των Αρχών για τη διερεύνηση σοβαρότερων εγκλημάτων», καθώς και η δήλωσή του στο Mega ότι «δεν υπάρχει αποποινικοποίηση των ναρκωτικών, τουναντίον υπάρχει ποινικοποίηση σε σωστές βάσεις».
• Τρίτο, σε αρμονία και με παλιότερες δηλώσεις Λοβέρδου και άλλων κυβερνητικών, από τον καιρό ακόμη της Νέας Δημοκρατίας, προχωρά η υποβάθμιση, εγκατάλειψη και ίσως κατάργηση των υπηρεσιών απεξάρτησης, για τις οποίες, ειδικά ο πρώτος, έχει τοποθετηθεί με έναν τόσο απαξιωτικό τρόπο, που ακόμη και ένας έμπορος ναρκωτικών θα απέφευγε. Η αποκλειστικά «φαρμακευτική» προσέγγιση που υιοθετείται, σε συνδυασμό με το παραπάνω, το πιθανότερο είναι ότι θα συμβάλλει στην αύξηση συνολικά των εξαρτημένων ατόμων, των σχετικών κοινωνικών συμπεριφορών και του ναρκο-περιθωρίου.
