Η περασμένη Τετάρτη ήταν η τελευταία μέρα στο σχολείο για τους μαθητές της Γ’ Λυκείου, σε λίγες μέρες ξεκινούν οι Πανελλήνιες. Μόνο σαν «μεγάλος» μπορείς να σκεφτείς για τα παιδιά αυτά παρότι και μόνα τους θα κάνουν τους «λογαριασμούς» τους για όσα έζησαν τα δυο τελευταία χρόνια. Και μπορεί να μην υπάρχουν ακριβώς «χαμένα χρόνια», ειδικά όταν είσαι 17 χρονών, οφείλουμε όμως να σκεφτούμε για τις φθορές, τις απώλειες αλλά και για ό,τι άφησαν πίσω τους οι δυο πανδημικές σχολικές χρονιές στις ζωές των μαθητών. Θα μπορούσε απλά κανείς, σε όποια ηλικία κι αν βρίσκεται σήμερα, να ανατρέξει στη Β’ και τη Γ’ Λυκείου του και να θυμηθεί…
Κοινωνικότητα και σχέσεις, φίλοι, παρέες αλλά και «γκομενικά» ταρακουνήθηκαν πολύ. Έπρεπε να στριμωχτούν στο ξερό περιβάλλον της «επικοινωνίας» ή των «2-3 φίλων». Δίχως τον οργασμό ερεθισμάτων και αλληλεπιδράσεων που προσφέρει το σχολείο, ένας μαζικός χώρος που καθημερινά συναντάς και διαπραγματεύεσαι πολλά, διάφορα και πρωτόγνωρα.
Η σωματική δραστηριότητα, το σώμα ολόκληρο, για να το πούμε όπως πραγματικά είναι, ατόνησε. Έπρεπε κι αυτό να περιοριστεί στους τέσσερις τοίχους, να παλουκωθεί σε μια καρέκλα, να ρεμαλιάσει σ’ έναν καναπέ, να ξεστραβωθεί σε μια οθόνη, να συνηθίσει σε φωνές από ηχεία. Γιατί δεν ήταν κλειστά μόνο τα σχολεία, αλλά και όλα τα υπόλοιπα, γηπεδάκια, ομάδες, σχολές χορού.
Δεν ήταν ό,τι καλύτερο το κλείσιμο στην οικογενειακή εστία σε μια ηλικία που «έξοδοι» διαφόρων ειδών δοκιμάζονται. Οι μεγαλύτεροι μαθητές έζησαν το γενικό βάρος μιας δύσκολης καθημερινότητας, ίσως πιο συμμέτοχοι στα προβλήματα που σε κανονικές εποχές θα τους απασχολούσαν λιγότερο. Αρκετά μεγάλοι για να είναι στην κοσμάρα τους, χωρίς όμως να είναι και η ώρα τους για να χάσουν κάτι από την ξενοιασιά της ηλικίας τους. Χιλιάδες μαθητές έζησαν καραντίνα, αγχώθηκαν για την υγεία συγγενών τους, έχασαν αναπάντεχα παππούδες και γιαγιάδες. Ο φόβος αλλά και ο θάνατος πλησίασαν απότομα και παραμένει ανοιχτό το τι άφησαν.
Κοινωνικότητα και σχέσεις έπρεπε να στριμωχτούν στο ξερό περιβάλλον της «επικοινωνίας» ή των «2-3 φίλων»
Το σχολείο έχασε κάτι από την ταυτότητά του, το χαρακτήρα του, την υποχρεωτικότητά του. Μοιάζει λίγο σαν να μπορεί να αντικατασταθεί από κάτι άλλο, από την τηλεκπαίδευση. Όλα έγιναν πλαδαρά. Έχω ή δεν έχω όρεξη να μπω στο Webex, απουσίες μετράνε και σβήνονται, ο καθηγητής που μιλάει στην κάμερα ονομάζεται μάθημα. Μια παθητικότητα φαίνεται να κυριάρχησε. Όμως το σχολείο δεν είναι «μάθημα συν κοινωνικότητα», ακόμα κι αν στους μαθητές έλειψε κυρίως το δεύτερο. Γιατί η διδασκαλία δε νοείται εκτός τάξης, τουλάχιστον σε αυτές τις βαθμίδες. Όπως και να έχει τα τριτάκια αποφοίτησαν. Όσα περάσουν σε κάποια σχολή ίσως να έχουν συνηθίσει σε όλο αυτό.
Και βέβαια, ναι, υπάρχουν «κενά στην ύλη». Πολλά και άνισα κατανεμημένα στα διάφορα κοινωνικά και ταξικά στρώματα. Είτε μιλώντας για τον αγώνα δρόμου των Πανελληνίων είτε και γενικότερα. Όπως υπάρχουν και γνώσεις που χάθηκαν. Όλα αυτά κάπως ξεχνιούνται. Όλοι αναφέρονται αποκλειστικά στο κόστος στην ψυχολογική πλευρά για να εμπεδωθεί όμως έτσι ακόμα περισσότερο το «σχολείο της απασχόλησης». Δεν έχει σημασία τι μαθηματικά, τι λογοτεχνία, τι ιστορία «ξέρει» ένας απόφοιτος, απλά «κάπου να βρίσκεται τα πρωινά». Αυτή είναι η περιβόητη κοινωνία της Γνώσης για τους πολλούς.
Οι μαθητές της Γ’ Λυκείου έζησαν όμως και την αδιαφορία της Πολιτείας για το άγχος τους. Καλώς ή κακώς, οι Πανελλήνιες είναι ένα γεγονός με μεγάλο βάρος. Και ο τρόπος που η εξουσία μίλησε στα παιδιά είναι ενδεικτικός. Παλινωδίες, αλλαγές, ανοργανωσιά, σαν να πρόκειται να ανοιγοκλείσουν τα καζίνο. Και βέβαια συνειδητά επιλέχθηκε αυτή η χρονιά –πόσο θρασύδειλοι- για να βρεθούν με το νέο νόμο εκτός τριτοβάθμιας περί τους 15.000 μαθητές.
Κανείς δε γνωρίζει πως θα πορευτεί αυτή η «γενιά». Τι ακόμα θα της προταθεί και τι θα ανακαλύψει. Είναι θυμωμένη, οργισμένη και σε ποιους θα χρεώσει τα δεινά; Είναι πιο δυνατή και πώς θα αξιοποιήσει τη δύναμή της; Κλείστηκε στον εαυτό της ή βρήκε τρόπους να συνυπάρξει που εμείς δεν κατανοούμε καλά; Η ζωή θα βρει το δρόμο της, αλλά όχι μόνη της. Γιατί η τηλεζωή παραμονεύει.
