Η κοινωνία βιώνει τις… διαπιστώσεις και αναζητά διέξοδο. Του Γιώργου Τοζίδη
Τρεισήμισι χρόνια εφαρμογής των μνημονιακών πολιτικών επέφεραν τα παρακάτω αποτελέσματα (σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ):
• Η σωρευτική μείωση του ΑΕΠ για τα έξι έτη ύφεσης (2008-2013) ανέρχεται σε περίπου 25%.
• Η αγοραστική δύναμη των αποδοχών του συνόλου των μισθωτών μειώθηκε σωρευτικά κατά την περίοδο 2010-2013, κατά 37,2%. Ανάλογες ήταν και οι μειώσεις στις συντάξεις, με αποτέλεσμα τη φτωχοποίηση της πλειοψηφίας των συνταξιούχων. Επιπλέον, η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης μισθών και συντάξεων (σε αντίθεση με ό,τι συνέβη σε αυτοαπασχολούμενους και νομικά πρόσωπα) είχε ως αποτέλεσμα την ακόμη μεγαλύτερη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος μισθωτών και συνταξιούχων.
• Την ίδια περίοδο καταγράφηκε σημαντική επιδείνωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στους τομείς της Υγείας, της Παιδείας και της κοινωνικής πρόνοιας που επιδείνωσαν ακόμη περισσότερο τις συνθήκες διαβίωσης της συντριπτικής πλειοψηφίας της κοινωνίας.
• Η αύξηση του ποσοστού ανεργίας από το 7,7% στο 27,9% μέσα στην πενταετία 2009-2013 συνδέεται άμεσα με τη μείωση του αριθμού των εργαζομένων από 4,8 εκατομμύρια άτομα (2008) σε μόλις 3,9 εκατομμύρια (2013). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ το ποσοστό της ανεργίας κατά το 2013 θα αυξηθεί στο 29%-30% και το 2014 στο 31,5%. Εκτός από την αύξηση της ανεργίας, την περίοδο 2009-2013, καταγράφεται συνεχής μείωση του αριθμού των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης, αύξηση του αριθμού των συμβάσεων μερικής απασχόλησης και της εκ περιτροπής εργασίας και υπερδιπλάσια αύξηση των ευέλικτων μορφών εργασίας στην Ελλάδα. Επιπλέον, αυξάνεται σημαντικά η «μαύρη» εργασία, το ποσοστό της οποίας υπερβαίνει (2012) το 36%.
Κυβερνητικό σχέδιο
Το τελευταίο διάστημα η μνημονιακή κυβέρνηση Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να αποσιωπήσει όλα τα παραπάνω και να στήσει ένα προεκλογικό σκηνικό όπου η αντιπαράθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ (κυρίως) δεν θα αφορά στις επιπτώσεις από την εφαρμογή των μνημονίων αλλά στο σχέδιο για την «επόμενη μέρα». Τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού του σχεδίου αποτελούν η «επίτευξη» πρωτογενούς πλεονάσματος και η συνεπαγόμενη(;) βελτίωση των όρων εξυπηρέτησης του χρέους, η εφαρμογή «μεταρρυθμίσεων» (από την «κινητικότητα» μέχρι το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας) και η έξοδος από τα μνημόνια το επόμενο έτος, που συνδέεται με την υπόσχεση για παροχές προς συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες.
Παράλληλα, προβάλλεται ο στόχος της ανάπτυξης μέσω «επενδύσεων» που θα χρηματοδοτηθούν από ξένα και ντόπια κεφάλαια. Η αποδόμηση του σχεδίου τής συγκυβέρνησης είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή να την ανατρέψει. Πράγματι, όσον αφορά στο πρωτογενές «πλεόνασμα», είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και η Τράπεζα της Ελλάδος αμφισβητεί τα στοιχεία του κ. Στουρνάρα, η κ. Μέρκελ και τα φερέφωνά της (Ρεν, Ντάισεμπλουμ κ.λπ.) συνδέουν την όποια ελάφρυνση του χρέους με νέα μέτρα που θα αφορούν, κύρια, στο ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας ενώ η έξοδος από τα μνημόνια το 2014 ορίζεται από το τέλος των δανειακών δόσεων (πλην αυτών του ΔΝΤ). Αυτό, δε, δεν σημαίνει σε καμιά περίπτωση την απελευθέρωση από τη δυναστική επιτροπεία των πιστωτών της χώρας.
Ακόμη και η «ανάπτυξη» που υπόσχονται έχει ως κύρια χαρακτηριστικά της την υψηλή ανεργία, τη μετανάστευση των νέων και τη συνολική υποβάθμιση της χώρας μας στον ευρωπαϊκό και διεθνή καταμερισμό εργασίας. Η γοργή μεταβολή της Ελλάδας σε χώρα φτωχών γερόντων, επισφαλών εργαζομένων και άνεργων νέων, που στερείται δημοσίων δομών (Υγεία, Παιδεία, Πρόνοια), υποδομών (λιμάνια, αεροδρόμια) και επιχειρήσεων που παρέχουν κοινωνικά αγαθά (ενέργεια, νερό) είναι το «όραμα» της μνημονιακής συγκυβέρνησης.
Αποδόμηση και πρόταση
Όμως, η αντιπαράθεση με τις μνημονιακές δυνάμεις πρέπει να περιλαμβάνει τόσο την αποδόμηση του «οράματός» τους όσο και την προβολή του δικού μας οράματος. Ο ελληνικός λαός γνωρίζει πολύ καλά τις επιπτώσεις που είχε η εφαρμογή των μνημονίων. Οδηγήθηκε στη φτώχεια και την εξαθλίωση, είδε τα παιδιά του να μένουν άνεργα ή/ και να φεύγουν μετανάστες, αντιστάθηκε, πολέμησε και ανέτρεψε τρεις κυβερνήσεις, άλλαξε ριζικά τους συσχετισμούς στο πολιτικό σύστημα. Σήμερα, σε μια κομβική στιγμή για το μέλλον του, θέλει να ακούσει, να πεισθεί και να συμβάλλει στην υλοποίηση ενός διαφορετικού σχεδίου, όχι για να επανέλθει με ένα μαγικό τρόπο στο 2009, αλλά για να ανακτήσει την αξιοπρέπειά του και στη συνέχεια να αγωνισθεί για την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος.
Η επόμενη εκλογική μάχη θα κριθεί στην αξιοπιστία των προτεινόμενων σχεδίων για την έξοδο από την κρίση μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και της Ν.Δ. και όχι στην αντιπαράθεση για τις επιπτώσεις από την εφαρμογή των μνημονίων ή για το αν οδηγείται σε αδιέξοδο το μνημονιακό πρόγραμμα.
Χρειαζόμαστε ένα σχέδιο που θα δίνει αξιόπιστες απαντήσεις στα ερωτήματα των απλών /των κανονικών ανθρώπων: Από το τι θα κάνει η κυβέρνηση της Αριστεράς με το φόρο στο πετρέλαιο θέρμανσης και τα χαράτσια μέχρι το πώς θα διαγραφεί το χρέος και θα δημιουργηθούν αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας ώστε να επιστρέψουν οι νέοι και οι νέες που μετανάστευσαν. Ένα σχέδιο με βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα: Από την εξασφάλιση πρόσβασης στις δημόσιες δομές Υγείας για όλους και όλες χωρίς προϋποθέσεις, την ελάφρυνση των οικογενειακών προϋπολογισμών από τα έξοδα για την εκπαίδευση των παιδιών μέχρι τη διατύπωση ενός συνεκτικού προγράμματος για την παραγωγική ανασυγκρότηση που πρέπει, επιτέλους, να αποτελέσει τον βασικό πυλώνα του σχεδίου μας καθώς με αυτό συνδέονται όλοι οι μακροπρόθεσμοι στόχοι μας.
Η παραγωγική ανασυγκρότηση που συνδέεται άμεσα με την πολιτιστική αναγέννηση και τη ριζική διοικητική μεταρρύθμιση, δεν είναι -μόνο- όρος για την έξοδο από την οικονομική κρίση αλλά και αναγκαία προϋπόθεση για την πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία της χώρας. Είναι ο αναγκαίος όρος για την ηγεμονία του κόσμου της εργασίας σε μια αυτοδύναμη Ελλάδα.
Γιατί μόνο μια εργατική τάξη σε συνθήκες πλήρους και αξιοπρεπούς εργασίας μπορεί να αποτελέσει το υποκείμενο για τις ευρύτερες κοινωνικές αλλαγές που οραματιζόμαστε.
