Ο τίτλος είναι μεγάλος, αλλά θέτει μια ανάγκη. Επιτακτική, και ικανή να σπάει το πνεύμα ανημποριάς, φόβου και αβεβαιότητας που κυριαρχεί πάνω και μέσα στην κοινωνία. Η γενική κατάσταση είναι ελπιδοκτόνος, και η επιβίωση γίνεται όλο και δυσκολότερη. Πρέπει να αποφασίσουμε: είναι όντως έτσι τα πράγματα, ή αλλιώς;
Ναι, υπάρχουν αντιστάσεις π.χ. στην e-food, για τον Παύλο Φύσσα, στη Σταυρούπολη, των πυρόπληκτων στην Εύβοια κ.λπ. (και περιοριζόμαστε σε αυτές με τις οποίες θα συμφωνούσε κάποιος που πήγε στην πορεία στο Κερατσίνι, ή στο φεστιβάλ της ΚΝΕ). Αλλά δεν αντιστρέφουν τη γενική εικόνα. Υπάρχουν βέβαια κι άλλες, για τις οποίες δεν γίνεται λόγος διότι είναι «ψεκ», δηλαδή γίνονται από ψεκασμένους.
Παρ’ όλα αυτά όλες, μα όλες οι αντιστάσεις, είναι μερικές, αποσπασματικές, ξεκομμένες μεταξύ τους, μη ικανές να δημιουργήσουν γεγονός ή συμβάν με βαρύτητα μέσα στην κοινωνία.
Κάποτε υπήρχε μια διαφήμιση για ένα καθαριστικό τζαμιών που κατέληγε στο «τα κάνει αόρατα», με έναν τύπο που κουτουλούσε πάνω στο τζάμι μιας συρόμενης πόρτας γιατί νόμιζε ότι δεν υπάρχει – τόσο καθαρό ήταν. Στις σημερινές συνθήκες ορισμένα καθολικά πράγματα γίνονται τάχα «αόρατα». Πάλι για παράδειγμα: 8.500 απολύσεις υγειονομικών, ειδικό καθεστώς, κατάσταση έκτακτης ανάγκης, 40.000 μείον φοιτητές στα ΑΕΙ, τουρκικές απειλές και επιδιώξεις, αναδιαρθρώσεις σε όλους τους κρίσιμους τομείς. Αυτά αρνούνται κάποιοι να τα δουν ή να τα ιεραρχήσουν σοβαρά.
Συμβαίνει πάντως και ετούτο: σε συνθήκες ιδιαίτερης απονομιμοποίησης ή δυσπιστίας προς τους θεσμούς (όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις), υπάρχει παράλληλα μια ηγεμονία του συστήματος σε ιδεολογικό επίπεδο, και αναπαράγονται διάφορα σχήματα που λειαίνουν τον δρόμο της αστικής πολιτικής. Αντιφατικό, αλλά αληθινό: ενώ τρίζουν από παντού όλοι οι αρμοί του συστήματος μέσα σε μια βαθιά κρίση, την ίδια στιγμή σχήματα διχαστικά αναπαράγονται εύκολα, δίνεται με απλοχεριά μια πρωτοκαθεδρία στην τεχνική και την επιστήμη, επιβάλλονται νέα πρότυπα και νέα κοινωνικά απαρτχάιντ στο όνομα της υγείας, δικαιολογείται ευρύτατα η μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Και όλο αυτό το πλαίσιο είναι «αόρατο» για κάποιους – ή και δικαιολογημένο.
Είπαμε: ελπιδοκτόνο και καθηλωτικό πλαίσιο. Μια διαφορετική πορεία σε επίπεδο συνείδησης και πράξης θα έθετε στο επίκεντρο την ανάγκη διατύπωσης μιας άλλης πολιτικής, μιας συνολικής πρότασης που να συνδέει τα επιμέρους με τα γενικότερα, να στεριώνει την ελπίδα και την πίστη ότι η διέξοδος της χώρας είναι εφικτή – υπό προϋποθέσεις και με μεγάλη προσπάθεια. Μακριά από το «ψηφίστε μας», μακριά από ρηχούς πανηγυρισμούς, μακριά από νοσταλγίες ή γενικές καταγγελίες των κακών.
Έχουμε μπροστά στα μάτια μας μια νέα σύνδεση του κοινωνικού και του εθνικού θέματος, σε ένα σύγχρονο πλαίσιο (ειδικό καθεστώς, νέα μορφή «υγειονομικής» δικτατορίας, μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης – Μεγάλη Επανεκκίνηση, Πράσινη Ανάπτυξη, Ευρωαντλαντισμός – ευρύτερος γεωπολιτικός αναδασμός). Αυτό που ζητείται είναι μια ουσιαστική πολιτική σύνθεση που να ενώνει κι όχι να διαχωρίζει τους διάφορους θεματικούς τομείς: μια συνολική πρόταση διεξόδου. Στα πλαίσια αυτής της οπτικής, η έννοια «αντίσταση», που είναι υπεραπαραίτητη, συνδέεται ουσιαστικά με την οικοδόμηση μιας προοπτικής στη βάση μιας συνολικής πρότασης. Αλλιώς κινδυνεύει να προσεγγίσει εκτονωτικές διαστάσεις, κι άρα αναπαραγωγή των κυρίαρχων καταστάσεων.
Αυτό ίσως να είναι το κεντρικό ιδεολογικό-συνειδησιακό ζήτημα της περιόδου.
