του Ερρίκου Φινάλη
Οι μεσοβέζικες λύσεις αποτράπηκαν από… το ισπανικό κράτος
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές κορυφώνεται η μετωπική σύγκρουση μεταξύ Καταλονίας και ισπανικού κράτους. Χθες το απόγευμα, σχεδόν ταυτόχρονα, η καταλανική βουλή αποφάσισε με μυστική ψηφοφορία την ανακήρυξη της Καταλανικής Δημοκρατίας, και η ισπανική Γερουσία εξουσιοδότησε τον Ραχόι να καθαιρέσει την καταλανική κυβέρνηση και να αναλάβει όλες τις εξουσίες που αυτή ασκούσε μέχρι τώρα. Αυτά τα δύο γεγονότα, μαζί με όσα προηγήθηκαν, θα χρωματίσουν το μέλλον (ή την… ανυπαρξία μέλλοντος) των καταναγκαστικών δεσμών της Καταλονίας και άλλων «επαρχιών» με το ισπανικό κράτος. Έτσι κι αλλιώς, επιβεβαιώνονται ήδη κάποια πρώτα συμπεράσματα.
Το πρώτο είναι ότι η «μετριοπαθής» πτέρυγα του κινήματος για Ανεξαρτησία, με εμβληματικό εκπρόσωπό της τον Πουτζδεμόν, είχε εκτιμήσει λάθος τις αντιδράσεις των υπόλοιπων παικτών. Καταρχήν της καταλανικής μεγαλοαστικής τάξης, που έσπευσε να κάνει σαφές με κάθε τρόπο ότι δεν θα ανεχθεί την απόσπαση από τη Μαδρίτη: όχι μόνο οι δύο μεγαλύτερες καταλανικές τράπεζες, αλλά και (μέχρι στιγμής) 1.500 επιχειρήσεις μετέφεραν ήδη την έδρα τους στο ισπανικό κράτος. Έπειτα, της «ευρωπαϊκής οικογένειας», που σε αυτή τη φάση στηρίζει με νύχια και με δόντια το στάτους κβο και τον Ραχόι. Τέλος, το σημαντικότερο: οι «μετριοπαθείς» διαψεύστηκαν οικτρά αναμένοντας μια στοιχειώδη ανταπόκριση του ισπανικού κράτους στις αλλεπάλληλες υπαναχωρήσεις τους. Έτσι στην πραγματικότητα ήταν η απόλυτη αδιαλλαξία του αντιδραστικού ισπανικού εθνικισμού, σε συνδυασμό βέβαια με τη λαϊκή πίεση, που τους ανάγκασε να υλοποιήσουν τη λαϊκή εντολή.
Άξιοι επίγονοι του Φράνκο
Το δεύτερο συμπέρασμα αφορά ακριβώς την αντίδραση του ισπανικού κατεστημένου. Αποδείχθηκε αντάξιο των παραδόσεων που κληρονόμησε από τον φρανκισμό. Άκαμπτο και αποφασισμένο να συντρίψει παραδειγματικά την «ανταρσία» – ακόμη κι αν ο Πουτζδεμόν δεν ανακήρυττε την Ανεξαρτησία. Είναι άλλο θέμα ότι, τελικά, η αδιαλλαξία έφερε τα αντίθετα αποτελέσματα, αφού τροφοδότησε το πείσμα και την αγωνιστικότητα των Καταλανών. Έτσι, παραμένοντας στους δρόμους παρά τις υπαναχωρήσεις του Πουτζδεμόν, εξανάγκασαν τον τελευταίο να κάνει αυτό που ως τώρα απέφευγε: να ανακηρύξει την Ανεξαρτησία, έστω και για την τιμή των όπλων.
Ήδη ο Πουτζδεμόν είχε απορρίψει προχθές Πέμπτη τη σκέψη να προκηρύξει ο ίδιος πρόωρες εκλογές, αφού ο Ραχόι, αντί να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία, του κατέστησε σαφές ότι «όσο δεν ανακαλείται το αίτημα της απόσχισης, η απάντηση είναι μόνο μία: άρθρο 155»! Ακόμη περισσότερο, ο εκπρόσωπος του Λαϊκού Κόμματος προειδοποίησε την καταλανική κυβέρνηση ότι «κάνει λάθος αν νομίζει ότι θα δικαστεί από την Ιστορία – θα δικαστεί από ισπανικό δικαστήριο». Αυτό το στιλ εκφράζει βέβαια ένα υπεροπτικό θράσος που αντιστοιχεί σε αποικιοκράτη του προπερασμένου αιώνα, αλλά ταυτόχρονα ξεκαθαρίζει το τοπίο: η Μαδρίτη δεν ανέχεται μεσοβέζικες λύσεις. Πλήρης υποταγή και μετάνοια, ή συντριβή – αυτές είναι οι δύο μοναδικές επιλογές που προσφέρει.
Το ρήγμα δεν θα γεφυρωθεί
Το τρίτο συμπέρασμα είναι ότι το διαζύγιο μεταξύ της κοινωνικής πλειοψηφίας στην Καταλονία και του ισπανικού κράτους είχε ήδη λάβει χώρα πριν τη χθεσινή επισημοποίησή του. Ακόμη κι αν η κρατική βία της Μαδρίτης επικρατήσει προσωρινά της λαϊκής κινητοποίησης, που δεν διαθέτει άλλα όπλα πέρα από το πείσμα της, το ρήγμα δεν θα γεφυρωθεί. Το ίδιο θα συνέβαινε και στην περίπτωση που δεν ανακηρύσσονταν η Ανεξαρτησία και οι Καταλανοί εξαναγκάζονταν να επιστρέψουν ταπεινωμένοι στα σπίτια τους: είτε έτσι, είτε αλλιώς, τίποτα δεν θα είναι πια ίδιο στην Ιβηρική.
Τώρα εναπόκειται, σε μεγάλο βαθμό, στην πιο ριζοσπαστική πτέρυγα του καταλανικού κινήματος να κρατήσει σε εγρήγορση την πρωτοφανή λαϊκή ενότητα που επιτεύχθηκε. Και να προετοιμάσει όσο είναι δυνατό τον καταλανικό λαό για δύσκολες μάχες. Οι τελευταίες τοποθετήσεις του αριστερού καταλανικού κόμματος CUP δείχνουν ότι κάποιοι βάζουν ήδη τις βάσεις ενός αγώνα που ούτως ή άλλως θα είναι παρατεταμένος. Ο εκ των επικεφαλής του Κάρλες Ριέρα επανέλαβε χθες: «Η εξουσία του λαού έθεσε επί τάπητος το ζήτημα: ο λαός αποφασίζει, η κυβέρνηση υπακούει. Κι αν αυτό θέτει σε κίνδυνο το στάτους κβο του ισπανικού κράτους και της Ε.Ε., ακόμη καλύτερα».
