Επιμένουν, παρά τα εμπόδια, στην εφαρμογή του πρωτοκόλλου συνεργασίας για το μεταναστευτικό η Ιταλία και η Αλβανία. Η κατασκευή και λειτουργία από το ιταλικό κράτος κέντρων υποδοχής και επαναπατρισμού για αιτούντες άσυλο στη Βόρεια Αλβανία είναι το πρώτο πείραμα διαχείρισης των αιτήσεων ασύλου σε χώρα εκτός των συνόρων της Ε.Ε. Στις δύο στελεχωμένες με Ιταλούς, δομές στο Σενγκίν και στο Γκτζαντέρ που κόστισαν πάνω από 650 εκατ. ευρώ και θα υπόκεινται στο ιταλικό δίκαιο, αναμένεται να φιλοξενούνται (βλέπε φιλτράρονται και εγκλωβίζονται) ετησίως περισσότεροι από 35 χιλιάδες άνθρωποι με τη δυναμικότητα των δύο κέντρων να φτάνει τις 3.000 ταυτόχρονες θέσεις.
Η κυβέρνηση Μελόνι θέλησε να προσδώσει επικοινωνιακή διάσταση στην πρώτη μεταφορά μεταναστών που πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα. Δεκαέξι μετανάστες που είχαν προηγουμένως εντοπιστεί στη θαλάσσια διαδρομή Λιβύης-Ιταλίας μεταφέρθηκαν με το πλοίο Libra του ιταλικού πολεμικού ναυτικού στο λιμάνι του Σεγκίν, σε μια επιχείρηση που κόστισε, σύμφωνα με τα ιταλικά ΜΜΕ, 20 χιλιάδες ευρώ ανά μετανάστη. Τελικά, λίγες μέρες μετά, με απόφαση της ιταλικής δικαιοσύνης και οι 16 μετανάστες (2 ανήλικοι, 2 δικαιούχοι ειδικής προστασίας, και 12 ενήλικοι, 7 από το Μπαγκλαντέςκαι 5 από την Αίγυπτο), επέστρεψαν στην Ιταλία εν αναμονή εξέτασης της αίτησης ασύλου τους. Το σκεπτικό του ιταλικού δικαστηρίου βασίστηκε στη μη επαρκή αξιολόγηση του χαρακτηρισμού «ασφαλούς χώρας προέλευσης», με την απόφαση να πυροδοτεί αμέσως πολιτική ένταση στη γειτονική μας χώρα, και την κυβέρνηση Μελόνι να δηλώνει έτοιμη να παρακάμψει τα όποια νομικά εμπόδια με προεδρικό διάταγμα που ενέκρινε και καθορίζει επαρκώς το συγκεκριμένο ζήτημα, αποφασίζοντας η ίδια ποιες χώρες θεωρούνται ασφαλείς και ποιες όχι. Άλλωστε η ίδια δηλώνει «αποφασισμένη να προχωρήσει μπροστά», αποδίδοντας πολιτικές σκοπιμότητες στην απόφαση του δικαστηρίου, υπερασπιζόμενη τη διακρατική συμφωνία με την Αλβανία η οποία έτσι κι αλλιώς είναι δείγμα της αναβάθμισης των διμερών σχέσεων των δύο χωρών (μέρος της ευρω-αλβανικής σύγκλισης).
Ένα ευρωπαϊκό σχέδιο
Παρά την κριτική που δέχεται η συμφωνία Μελόνι-Ράμα, από πολιτικούς αντιπάλους και ΜΚΟ, φαίνεται να βρίσκει σημαντικά θεσμικά στηρίγματα εντός Ε.Ε. Η ίδια η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κάλεσε με επιστολή της τούς ηγέτες της Ε.Ε να διδαχθούν από την ιταλοαλβανική αυτή πρωτοβουλία, προκρίνοντας μια πολιτική ελέγχου της μετανάστευσης στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. συμβατή με την προωθούμενη Ευρώπη-Φρούριο από τις χώρες του βορρά. Θετικά τοποθετήθηκαν για τη συμφωνία και ηγέτες χωρών όπως η Δανία, η Πολωνία και η Ολλανδία, με τον ΥΠΕΞ της τελευταίας, Κάσπαρ Βέλντκαμπ, να δηλώνει πως την «παρακολουθούν με ενδιαφέρον, αναζητώντας ανάλογες ιδέες» – αναφερόμενος μάλλον στα σχέδια για δομές αιτούντων άσυλο στην Ουγκάντα που φαίνεται να συζητά η χώρα του.
Αλυσιδωτές, είναι οι αντιδράσεις που προκαλούνται και στην περιοχή των Βαλκανίων. Ο Βούλγαρος υπηρεσιακός πρωθυπουργός χαρακτήρισε «θετικό παράδειγμα» τη συνεργασία Ιταλίας-Αλβανίας, ενώ στον αντίποδα ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάντερ Βούτσιτς δήλωσε, μετά από συνάντηση που είχε με τους ομολόγους του από την Ουγγαρία και την Τσεχία, ότι η χώρα του δεν θα συμφωνούσε ποτέ να δημιουργηθούν κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης για παράνομους μετανάστες στο έδαφός της.
Η συζήτηση μεταφέρθηκε και στο Ευρωκοινοβούλιο με την κ. Μελόνι και την κ. φον ντερ Λάιεν να δέχονται σφοδρές επικρίσεις από μια σειρά ευρωβουλευτές διαφόρων πολιτικών ομάδων (από τους φιλελεύθερους έως την αριστερά) που τάσσονται κόντρα σε μια πιο σκληρή διαχείριση του μεταναστευτικού, προκρίνοντας τις προβλέψεις για διακρατική αλληλεγγύη του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση. Η στρατηγική της «Ευρώπης-Φρούριο», προσκρούει ακόμη και σε εφαρμοζόμενες πολιτικές προσέλκυσης και νομιμοποίησης μεταναστών που προωθούν κάποιες κυβερνήσεις (βλ. η κυβέρνηση Σάντσες στο ισπανικό κράτος) σαν απάντηση στη δημογραφική κρίση και την έλλειψη εργατικών χεριών. Η Ευρώπη μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης, με τις φωνές που επιμένουν να μιλούν για τη ρίζα του προβλήματος, την ανισόμετρη πλανητική ανάπτυξη, την καταλήστευση των χωρών προέλευσης, τους πολέμους και να ζητούν δραστικά μέτρα που θα στοχεύουν το πρόβλημα στη ρίζα του, να παραγκωνίζονται συστηματικά από τη δημόσια σφαίρα.
Μεγάλες μπίζνες
Τι μένει; Μια μεγάλη μπίζνα πολλών εκατομμυρίων που δεν έχει σε τίποτε να ζηλέψει το παρελθόν του δουλεμπορίου, με τους μετανάστες να μετατρέπονται σε εμπόρευμα και εργαλείο (γεω)πολιτικών πιέσεων. Άλλες φορές με τον μανδύα του ανθρωπισμού και τα δίκτυα των ΜΚΟ, τα «ανοιχτά σύνορα» και τις πολιτικές ένταξης. Άλλες φορές με σιδηρόφρακτη διαχείριση, κλειστά κέντρα, αστυνόμευση. Και στις δύο περιπτώσεις τεράστια ποσά «επενδύονται» στα δουλεμπορικά δίκτυα, στις διαδικασίες (θεσμικές ή μη θεσμικές) ελέγχου και φιλτραρίσματος των μεταναστευτικών πληθυσμών, στις πολιτικές φιλοξενίας και ένταξης (στην οικονομία ή την παραοικονομία). Μια επιχείρηση πολλών δισ. ευρώ που όπως έχουν δείξει τα παραδείγματα της Λιβύης, αλλά τώρα και της Αλβανίας, τα όρια μεταξύ παράνομων δικτύων, υπερεθνικών οργανισμών, κρατικών δρώντων και παρακράτους, μπορεί να είναι εξαιρετικά θολά όταν το επιτρέπουν οι περιστάσεις.
Και η Ελλάδα;
Η ελληνική πλευρά δια του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη δηλώνει επιφυλακτική για την συμφωνία Ιταλίας-Αλβανίας. Η κυβέρνηση φαίνεται τον τελευταίο καιρό να προκρίνει ένα μοντέλο ενθάρρυνσης της νόμιμης μετανάστευσης ως απάντηση στην έλλειψη εργατικού δυναμικού μέσω διακρατικών συμφωνιών.
Χαρακτηριστική η δήλωση του Κ. Μητσοτάκη στους Financial Times, όπου ανέφερε πως «αν θέλεις να χτίσεις μεγάλο φράχτη, χρειάζεσαι και μια μεγάλη πόρτα», συνεχίζοντας διερωτώμενος, «Ποιος θα μαζέψει τις ελιές μας; Είμαστε μια ήπειρος που συρρικνώνεται και όλοι αναγνωρίζουμε ότι για να διατηρήσουμε την παραγωγικότητά μας χρειαζόμαστε εργατικά χέρια, ανειδίκευτα ή εξειδικευμένα». Τι αποκρύπτει ο Κ. Μητσοτάκης; Ότι τα προηγούμενα χρόνια, η χώρα μας εφάρμοσε (και συνεχίζει να εφαρμόζει) πιστά το μοντέλο Μελόνι, παίζοντας όμως τον ρόλο της Αλβανίας για λογαριασμό των κρατών του ευρωπαϊκού κέντρου, μετατρέποντας ολόκληρη την ελληνική επικράτεια σε μια ζώνη εγκλωβισμού και φιλτραρίσματος μεταναστών. Αυτός φαίνεται να είναι ο ρόλος που η Ευρώπη επιφυλάσσει για τη χώρα μας, αλλά και ευρύτερα για τα Βαλκάνια, και σήμερα έχοντας το βλέμμα στραμμένο στις μελλοντικές μεταναστευτικές / προσφυγικές κρίσεις που θα συνεχίσει να γεννά ο πόλεμος και η εξαθλίωση.
Για τα παραπάνω μικρή κουβέντα γίνεται στην ευρωπαϊκή επαρχία που λέγεται Ελλάδα. Αρκούμαστε να συζητάμε για το θέμα με όρους Μπογδάνου και Βούλτεψη και την επικοινωνιακή σκόνη που σηκώθηκε όταν η τελευταία (ολόκληρη υφυπουργός) πιάστηκε με τη γίδα στην πλάτη να παζαρεύει με παράγοντα της Πακιστανικής Κοινότητας θέματα διευκολύνσεων σχετικά με άδειες παραμονής ομοεθνών του. Είπαμε και νωρίτερα, «μεγάλη μπίζνα» που θολώνει τα όρια μεταξύ νόμιμου και παράνομου, θεσμικού και παρακρατικού.
