Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Τα ηλιακά πανιά είναι ένας νέος, αινιγματικός και μεγαλοπρεπής τρόπος της NASA για να ταξιδέψουμε στο διάστημα. Πρόκειται για έναν τρομερά αποτελεσματικό τρόπο προώθησης ενός σκάφους στο διάστημα, με τρομερές ταχύτητες. Το πρώτο σκάφος αυτού του τύπου είναι πλέον στο διάστημα!
Ένας πύραυλος Electron της RocketLab εκτοξεύτηκε και έφερε το νέο προηγμένο και σύνθετο ηλιακό σύστημα πανιών της NASA. Στόχος ήταν η ανάπτυξη μεγάλων ηλιακών πανιών, σε χαμηλή τροχιά, και το πρόγραμμα στέφθηκε με επιτυχία, αφού τα πάντα δούλεψαν σωστά και ξεδιπλώθηκαν πανιά μήκους 9 μέτρων.
Η νέα τεχνολογία θα φέρει ταχύτητες σκάφους που φτάνουν το 20% της ταχύτητας του φωτός και η εκτόξευση ήταν το έναυσμα για τις πρώτες δοκιμές. Το 1886 εφευρέθηκε το πρώτο αυτοκίνητο και το 1903 οι πρώτοι άνθρωποι έκαναν το πρώτο τους ταξίδι με τα νέα οχήματα. Μόλις 58 χρόνια μετά, ο άνθρωπος ταξίδεψε για πρώτη φορά στο διάστημα. Αν όλα πάνε καλά, δεν αργεί η ώρα για να μπορούμε να ταξιδεύουμε στο διάστημα με πολύ μεγάλες ταχύτητες.
Τα ηλιακά πανιά είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα υλοποίηση, καθώς αξιοποιούν τη δύναμη του ήλιου ή οποιουδήποτε αστρικού φωτός, για να δημιουργήσουν προωθητικές δυνάμεις στο διάστημα. Η ιδέα όμως δεν είναι νέα, καθώς προτάθηκε για πρώτη φορά από τον μεγάλο Johanes Kepler. Πρώτη φορά αναφέρθηκε σε αυτή την ιδέα στο σύγγραμμά του «Somnium», τον 17ο αιώνα. Έπρεπε να περιμένουμε τρεις αιώνες μέχρι ο Ρώσος επιστήμονας Konstantin Tsiolkovsky βρει την αρχή λειτουργίας δημιουργίας ώθησης, ώστε να λειτουργούν τα ηλιακά πανιά.
Αργότερα, ο μεγάλος Carl Sagan και άλλα μέλη του Planetary Society άρχισαν να προτείνουν αποστολές με τη χρήση της τεχνολογίας ηλιακών πανιών, στις δεκαετίες 1970 και 1980. Όμως από την ιδέα μέχρι την πραγματική δημιουργία χρειάζεται χρόνος, έτσι το IKAROS, το πρώτο σκάφος με ηλιακά πανιά, εμφανίστηκε το 2010.
Σαν έννοια, τα ηλιακά πανιά, είναι ιδιαίτερα απλή και κατανοητή. Βασίζεται στην πίεση του ηλιακού φωτός. Τα πανιά έχουν τέτοια γωνία ώστε τα φωτόνια από τον ήλιο να τα χτυπούν και να ωθούν το σκάφος προς τα εμπρός.
Για την καλή λειτουργία χρειάζεται ισχυρή πηγή φωτονίων και δύσκολα θα βρούμε καλύτερη πηγή από ένα άστρο. Σαν υλοποίηση είναι εξαιρετική, αφού δεν έχει βάρος και δεν απαιτεί καύσιμα και μεγάλες δεξαμενές.
Η τεράστια μείωση της μάζας βοηθάει και αυτή πάρα πολύ στη μεγάλη επιτάχυνση των ηλιακών πανιών από το φως του άστρου. Όμως έχουμε περιορισμούς στο μέγεθος, από το μέρος των βραχιόνων που υποστηρίζουν τα πανιά.
Η NASA εργάζεται πλέον πυρετωδώς με την Solar Sail Boom Next Generation. Το Advanced Composite Solar Sail System που εκτοξεύτηκε, χρησιμοποιεί έναν CubeSat της NanoAvionics, και δοκιμάζει μια νέα σύνθετη δομή στήριξης των ιστίων.
Η νέα υλοποίηση είναι κατασκευασμένη από εύκαμπτα πολυμερή υλικά και ανθρακονήματα, σαν μια πιο σταθερή και ελαφριά εναλλακτική στα υπάρχοντα σχέδια δομών στήριξης.
Την Τετάρτη 24 Απριλίου 2024, το CubeSat έφτασε σε χαμηλή τροχιά και άνοιξε τα πανιά του μήκους 9 μέτρων. Όταν τα πανιά άνοιξαν, δημιούργησαν μια επιφάνεια 80 τετραγωνικών μέτρων. Οι έρευνες για την πλοήγηση και την ανταπόκριση του σκάφους στις ηλιακές ακτίνες ξεκίνησαν.
Πηγή: blogs.nasa.gov/smallsatellites/2024/04/23/solar-sail-cubesat-has-deployed/
Άρης: Δορυφόρος κατέγραψε μυστηριώδεις «οντότητες»
Ένα μοναδικό φαινόμενο παρουσιάστηκε στον πλανήτη Άρη, το οποίο εκ πρώτης όψεως μοιάζει σαν εκατοντάδες αράχνες να έχουν κατακλύσει την επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA).
Σε σχετικό δελτίο Τύπου που εξέδωσε η υπηρεσία ανέφερε ότι δορυφόρος κατέγραψε εικόνες με τις «αράχνες», τα οποία στην πραγματικότητα είναι μικρές σκουρόχρωμες κηλίδες που αρχίζουν να σχηματίζονται όταν η ηλιακή ακτινοβολία πέφτει πάνω στο διοξείδιο του άνθρακα που συσσωρεύεται κατά τους χειμερινούς μήνες στον πλανήτη.
Η επακόλουθη αντίδραση μετατρέπει τον πάγο του διοξειδίου του άνθρακα σε αέριο, δημιουργώντας πίεση που διαπερνά το παχύ στρώμα πάγου, προωθώντας σκονισμένες εκρήξεις που μοιάζουν με θερμοπίδακες σε όλο το έδαφος του Άρη.
Ενώ οι κηλίδες μπορεί να φαίνονται μικροσκοπικές από το Διάστημα, στην πραγματικότητα είναι αρκετά μεγάλες. Η ESA δήλωσε ότι οι κηλίδες έχουν πλάτος περίπου 44 μέτρα, ενώ στο μεγαλύτερο πλάτος τους μπορεί να ξεπερνούν το μισό μίλι. Κάτω από αυτές τις μεγάλες κηλίδες, το μοτίβο που μοιάζει με αραχνοειδές είναι χαραγμένο κάτω από τον πάγο του διοξειδίου του άνθρακα, δήλωσε η ESA.
Το ExoMars Trace Gas Orbiter, που εκτοξεύτηκε το 2016 με αποστολή να ερευνήσει τον Άρη για ίχνη ζωής στο παρελθόν, παρείχε ανεκτίμητες πληροφορίες για αυτές τις μαγευτικές δομές, σύμφωνα με το CBS News.
Οι περισσότερες από αυτές τις σκοτεινές κηλίδες κοσμούν τα περίχωρα μιας περιοχής που στην καθομιλουμένη αναφέρεται ως «Πόλη των Ίνκας», η οποία χαρακτηρίζεται από τις γραμμικές κορυφογραμμές της που παραπέμπουν στην αρχαία αρχιτεκτονική των Ίνκας.
Η περιοχή αυτή, που ανακαλύφθηκε αρχικά το 1972 από το σκάφος της NASA και είναι γνωστή ως Angustus Labyrinthus, βρίσκεται δίπλα στο νότιο πολικό κάλυμμα του Άρη και περιβάλλεται από μυστήρια που δεν έχουν ακόμη διαλευκανθεί.
Παρά την εντατική εξέταση, η προέλευση αυτού του ενδιαφέροντος τοπίου παραμένει άγνωστη. Η ESA διατυπώνει διάφορες θεωρίες, όπως η σταδιακή απολίθωση των αμμόλοφων ή η διείσδυση μάγματος και άμμου μέσα από βραχώδεις σχηματισμούς.
Ρύπανση και συμφέροντα
Φθηνά, ανθεκτικά και ευρείας χρήσης, τα πλαστικά είναι πλέον παντού. Κατακλύζουν θάλασσες, γη και αέρα. Η παραγωγή τους αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς από τα μέσα του περασμένου αιώνα, όταν το πλαστικό διαφημιζόταν ως επανάσταση, μέχρι να αποδειχθεί τελικά μια σύγχρονη «κατάρα». Από 2 εκατομμύρια τόνους που παράγονταν το 1950, σήμερα φτάνουν τα 460 εκατομμύρια τόνους. Εκατομμύρια τόνοι του υλικού ήδη καταλήγουν στο περιβάλλον, συχνά με τη μορφή μικροσκοπικών σωματιδίων. Έχει υπολογιστεί ότι, ως έχουν σήμερα τα πράγματα, κάθε άτομο καταναλώνει περίπου πέντε γραμμάρια μικροπλαστικών την εβδομάδα. Είναι, λένε οι ειδικοί, σαν να καταπίνουμε μια πιστωτική κάρτα.
Η μόλυνση από τα πλαστικά έχει εξάλλου συνδεθεί με σειρά προβλημάτων υγείας. Από εγκεφαλικά επεισόδια, καρδιακές προσβολές, καρκίνους και πρόωρους θανάτους, μέχρι αλλεργίες, υπογονιμότητα και βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Τώρα νέα μελέτη του Εθνικού Εργαστηρίου Lawrence Berkeley στις ΗΠΑ –ένα ομοσπονδιακά χρηματοδοτούμενο κέντρο ερευνών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ– αποκαλύπτει έναν επιπλέον λόγο για να περιοριστεί δραστικά η βιομηχανία των πλαστικών. Αφορά την ίδια τη μάχη για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η πανδημία COVID-19 δημιούργησε έπειτα μια κατάσταση δύο ταχυτήτων. Από τη μια αυξήθηκε η ζήτηση για πλαστικά μιας χρήσης – από σύριγγες, γάντια και μάσκες προσώπου, μέχρι συσκευασίες διανομής φαγητού και αποστολών του ηλεκτρονικού λιανεμπορίου. Από την άλλη περιορίστηκε σημαντικά η χρήση πλαστικών στη βιομηχανία και στο εμπόριο, λόγω των lockdown. Όμως η κάμψη ήταν βραχύβια.
Η διαχείριση των απορριμμάτων ωστόσο δεν άλλαξε θεαματικά. Μόνο το 17% πάει για ανακύκλωση. Ένα 16% αποτεφρώνεται. Το 45% διοχετεύεται σε χώρους υγειονομικής ταφής. Χώρες του Παγκόσμιου Νότου μετατρέπονται σε χωματερές για τα πλαστικά του ανεπτυγμένου κόσμου, καθώς η εκεί μεταφορά τους είναι συνήθως φθηνότερη από την ανακύκλωσή τους. Το αποτέλεσμα είναι δεκάδες τόνοι να καταλήγουν σε μη ελεγχόμενες χωματερές, να καίγονται σε ανοιχτούς λάκκους ή να μολύνουν γη και ύδατα.
Αυτά, εν μέσω πιέσεων από τη βιομηχανία πλαστικών για λύσεις όπως η χημική ανακύκλωση, κατά την οποία διάφοροι τύποι χρησιμοποιημένου υλικού λιώνουν και επαναχρησιμοποιούνται.
Η ίδια η παραγωγή πλαστικών εν τω μεταξύ υπολογίζεται ότι ευθύνεται για 1,8 γιγατόνους εκπομπών ρύπων, μόνο από το 2019 και τούδε. Οι συντάκτες της μελέτης του Εθνικού Εργαστηρίου Lawrence Berkeley είναι ξεκάθαροι: Η βιομηχανία πλαστικών ήδη υπονομεύει τις παγκόσμιες προσπάθειες για ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής.
