Το σίγουρο είναι ότι η καταστροφή που έχει υποστεί η πόλη είναι τρομακτική, γιατί οι μάχες διεξάχθηκαν στο κατοικημένο περιβάλλον. Τα ουκρανικά στρατεύματα δεν μπορούσαν να αποκρούσουν τους Ρώσους έξω από την πόλη όπου δεν υπάρχει καν ένα δάσος για να μη φαίνονται δια γυμνού οφθαλμού. Η Μαριούπολη είναι χτισμένη στην αζοφική στέπα και τα ψηλότερα φυτά στις αχανείς γαίες που την περιβάλλουν είναι τα ηλιοτρόπια. Έτσι, είχαν συγκεντρωθεί και οχυρωθεί μέσα στην πόλη, σε κτήρια κάθε είδους, οτιδήποτε πρόσφερε κάλυψη, ανεξάρτητα από τη χρήση και το περιεχόμενό τους. Στα κτήρια του πανεπιστημίου, σε σχολεία, μουσεία και άλλα δημόσια κτήρια που διέθεταν μεγάλους χώρους σε νευραλγικά σημεία για την εγκατάσταση βαριών πυροβόλων, όπως και μεγάλα συγκροτήματα κατοικιών που χρησιμοποιήθηκαν σαν οχυρωμένοι πύργοι σε όλη την πόλη, τόσο περιμετρικά, εν είδη τείχους, όσο και κατά μήκος κεντρικών λεωφόρων για να ελέγχεται η κυκλοφορία των ένοπλων σωμάτων και των τεθωρακισμένων. Με αυτή τη διάταξη των αμυνομένων, η καταστροφή ήταν εξ αρχής δεδομένη. Πάνω από 20.000 Ουκρανοί στρατιώτες με τον οπλισμό τους είχαν διασκορπιστεί και ταμπουρωθεί σε διαμερίσματα, καταστήματα και δημόσια κτήρια. Έτσι, όλα είχαν μετατραπεί σε στόχους.
Οι οβίδες και οι ρουκέτες των εντός εκτοξεύονταν από ταράτσες πολυκατοικιών και τα τανκς στάθμευαν στις πίσω αυλές των σπιτιών και στα στεγασμένα προαύλια των σχολείων και άλλων εγκαταστάσεων κοινής ωφέλειας. Κατ’ αντιστοιχία και οι βόμβες και οι ρουκέτες των εκτός κατευθύνονταν στα σημεία από τα οποία οι εντός έριχναν τις βολές τους. Καμία διάκριση δεν μπορούσε να γίνει ούτε από τη μία ούτε από την άλλη πλευρά για την καταστροφή που θα προκαλούσε κάθε βολή. Οι πυροβολητές χτυπούσαν ό,τι κινείτο αγνοώντας προφανώς τις παράπλευρες ζημιές και απώλειες που προκαλούσαν με τα πλήγματα που κατάφερναν στον εχθρό, αν η οχυρή του θέση ήταν σε βρεφονηπιακό σταθμό ή σουπερμάρκετ. Έχοντας επιλέξει την πόλη σαν πεδίο μάχης, ιδίως στην τελική φάση των εχθροπραξιών που διεξάχθηκαν δρόμο με δρόμο, κτήριο με κτήριο, ήταν προδιαγεγραμμένο ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος της Μαριούπολης θα μετατρεπόταν σε ερείπια.
Σπασμένο τηλέφωνο
Ξέροντας την πόλη αρκετά καλά, όσο διαρκούσαν οι μάχες, ανησυχούσα για τους ανθρώπους, ένστολους και άμαχους που άθελά τους βρέθηκαν σ’ αυτή την κόλαση, ανησυχούσα και για ό,τι σε επίπεδο πολιτισμού και ιστορίας διέθετε η Μαριούπολη, όταν πια ήταν φανερό ότι ήταν σχεδόν αδύνατο να γλιτώσουν τα πολύτιμα από τις εκρήξεις, τις κατεδαφίσεις και τους εμπρησμούς που καθ’ όλο το εικοσιτετράωρο ρήμαζαν την πόλη απ’ άκρη σ’ άκρη. Αντιλαμβανόμουν ότι η Μαριούπολη όπως τη γνώρισα και αγάπησα, θα διασωζόταν πλέον μόνο στις εκατοντάδες ταινίες που την έχω αποτυπωμένη. Άρχισα, λοιπόν, να ψάχνω για ειδήσεις κι αυτό δεν ήταν καθόλου εύκολο, γιατί πολλά τηλέφωνα δεν λειτουργούσαν από έλλειψη ρεύματος ή σήματος, αλλά και γιατί πολλοί φίλοι και γνωστοί που είχαν διαφύγει στη Ρωσία, την κεντρική και δυτική Ουκρανία και σε ευρωπαϊκές χώρες, ούτε αυτοί ήξεραν τι γινόταν πίσω. Κάπου-κάπου έπιανα επαφή με κάποιον που ήταν σε καταφύγιο αλλά για οικονομία ρεύματος οι συνομιλίες ήταν πολύ σύντομες. Πώς είστε; Εδώ είναι πολύ δύσκολα, αλλά ακόμα ζούμε. Σας σκεφτόμαστε, να προσέχετε. Χαιρετισμούς. Γεια.
Έτσι, οι πληροφορίες συγκεντρώνονταν με το σταγονόμετρο και δεν ήταν πάντα έγκυρες είτε γιατί μεταφέρονταν με το «σπασμένο τηλέφωνο» από στόμα σε στόμα είτε γιατί φορτίζονταν πολιτικά και στην αναμετάδοση στρεβλώνονταν ή περικόπτονταν ανάλογα με την πλευρά στην οποία ανήκει ο μεταδότης. Εν πάση περιπτώσει, επιμένοντας, φιλτράροντας και διασταυρώνοντας, διατηρούσα μια ζωντανή επαφή με την πραγματικότητα της εμπόλεμης κατάστασης.
Αναζήτηση
Σήμερα, ενώ ο πόλεμος συνεχίζεται με αμείωτη ένταση κατά μήκος μιας καθημερινά μεταβαλλόμενης γραμμής, από το νότο μέχρι το βορρά, στη Μαριούπολη επικρατεί μια σχετική ηρεμία και ασφάλεια. Φίλοι και γνωστοί επανεμφανίζονται, μερικοί επιστρέφουν και οι πληροφορίες πολλαπλασιάζονται, ακόμα και μέσα από αντιδικίες. Πάντως, παρατηρείται μια απροσδόκητη «ομαλοποίηση». Επανέρχεται μια κανονικότητα και όποιοι θέλουν γυρίζουν με μια κάμερα στους δρόμους καταγράφοντας και σχολιάζοντας τα μέρη και τα γεγονότα όπως τα αντικρίζουν. Την καταστροφή και την ανοικοδόμηση δίπλα-δίπλα.
Αλλά ακόμα και τώρα οι πληροφορίες που αποσπάει κανείς από τους κατοίκους επικεντρώνονται στα βασικά, δηλαδή στην αναζήτηση και τον εντοπισμό φίλων και συγγενών και στην αποκατάσταση των πιο απαραίτητων μέσων διαβίωσης, ήτοι στην απόκτηση στέγης, στην εξεύρεση δουλειάς, στην επαναλειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των κέντρων υγείας. Τα ζητήματα ιστορίας και πολιτισμού δεν απασχολούν ακόμα τον κόσμο που προσπαθεί να ξαναστήσει τη ζωή του. Δικοί μου άνθρωποι δεν ξέρουν ακόμα για ορισμένα κτήρια, μουσεία, μνημεία κ.λπ. και πρέπει να ασχοληθούν επί τούτου προκειμένου να μου δώσουν την πληροφορία που θέλω. Οι συγκοινωνίες τώρα άρχισαν να επαναλειτουργούν. Για πολύ καιρό ούτε τα στελέχη του Ελληνισμού δεν ήξεραν για το μέγεθος των ζημιών που έχουν υποστεί τα κτήρια των συλλόγων τους.
Γι’ αυτό, καθημερινά, παρακολουθώ τα γραφόμενα σε διάφορα σάιτ από ανθρώπους που ζουν στην πόλη και βλέπω προσεκτικά τα βίντεο που ανεβάζουν στο youtube, για να σχηματίσω γνώμη για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα ό,τι σημαντικό είχε η πόλη. Για το Πανεπιστήμιο, τα κτήρια της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας και του Συλλόγου των Ελλήνων της Μαριούπολης, για σχολεία, θέατρα, μουσεία, βιβλιοθήκες, γκαλερί, νοσοκομεία, εκκλησίες, μνημεία, αγάλματα, ψηφιδωτά και χαρακτηριστικά κτίσματα της πόλης, μονοκατοικίες, νεοκλασικά, πολυκατοικίες, καταστήματα, εστιατόρια, παζάρια, πάρκα, αθλητικούς χώρους και βιομηχανικά συγκροτήματα, παραλίες και λιμάνια, εμπορικά πλοία και ψαρόβαρκες. Όσο αυξάνονται οι πληροφορίες και οι εικόνες τόσο συμπληρώνεται η πραγματική κατάσταση που επικρατεί στην πόλη.
Συνδιάσκεψη
Τώρα που το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής των Ελλήνων είναι πλέον ενιαίο, χωρίς τα «σύνορα» που τους διαχώριζαν από το 2014, ενημερώνομαι πιο έγκυρα και πιο σφαιρικά γι’ αυτά που με απασχολούν και με προβληματίζουν, από τα σημαντικά έμπειρα στελέχη του ελληνικού κινήματος που έχουν πάρει την τολμηρή πρωτοβουλία να ανασυγκροτήσουν τις ελληνικές κοινότητες και τους συλλόγους στην αζοφική περιοχή, γυρίζοντας από χωριό σε χωριό και από πόλη σε πόλη. Η βασική μου έγνοια ήταν και παραμένει να αναδιοργανωθεί και να επουλώσει τις πληγές του ο Ελληνισμός της Αζοφικής Θάλασσας. Αυτός ο ιστορικός Ελληνισμός, ο ακριτικός! Αυτό έχει ξεκινήσει, αλλά δεν θα είναι καθόλου εύκολο, γιατί τα τραύματα, πνευματικά και υλικά, είναι πάρα πολλά και βαθιά, γι’ αυτό πρέπει να συμβάλλουμε με κάθε μέσο και τρόπο, ακούραστα και επίμονα, ειρηνικά και συμφιλιωτικά, στην ευόδωση του εγχειρήματος.
Σ’ αυτή την κατεύθυνση, το σημαντικότερο νέο είναι ότι η κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες πολύμηνη προσπάθεια επανεκκίνησης του Ελληνισμού στην Αζοφική Θάλασσα αποδίδει κιόλας καρπούς. Οι πρωτεργάτες αντιλαμβάνονται ότι θέλει επιμονή και υπομονή για να ξεπεραστούν καταστροφές, φόβοι, απογοητεύσεις, απώλειες, αντιγνωμίες, διασπάσεις, καχυποψίες και αμφιβολίες που δημιουργήθηκαν από το αρνητικό βίωμα τόσων χρόνων, με όσα συνέβησαν από το 2014, με αποκορύφωμα τον τρομακτικό πόλεμο που βρίσκεται σε εξέλιξη έχοντας στο επίκεντρό του την περιοχή που κυρίως βρίσκονται από το 1778-79 οι κοινότητες των Ελλήνων, των ιδρυτών της Μαριούπολης. Αλλά το γεγονός ότι, μετά από πάρα πολλά μετ’ εμποδίων τρεξίματα στη στέπα της Αζοφικής και σοβαρές συζητήσεις και συνεννοήσεις, πραγματοποιείται η πρώτη συνδιάσκεψη των Ελλήνων με τη συμμετοχή εκπροσώπων από 37 κοινότητες, είναι πολύ σπουδαίο και ενθαρρυντικό. Με την ελπίδα ότι σε βάθος χρόνου, με ειρήνη ανάμεσα σε Ρώσους και Ουκρανούς, όλα τα κομμάτια του Ελληνισμού θα συγκλίνουν σε μια νέα ενότητα αναγεννητική
