Θα μου επιτρέψετε να μιλήσω όχι σαν διανοούμενη, αλλά σαν ρεπόρτερ, γιατί γι’ αυτό πήγα στην Τεχεράνη. Και θέλω να πω πρώτα απ’ όλα πώς πήγα, γιατί αυτό δείχνει πόση μεγάλη είναι η διαφορά αυτή τη στιγμή ανάμεσα στο κόσμο μας και στις ηγεσίες ή, αν θέλετε, την αβανγκάρντ της Αριστεράς. Πήγα χρηματοδοτούμενη από τον κόσμο: τα λεφτά για να πάω στο Ιράν τα μάζεψαν απλοί άνθρωποι, δίνοντας από 4 μέχρι 100 ευρώ. Δηλαδή με το που ακούστηκε ότι κάποιος δημοσιογράφος από ένα μέσο ανεξάρτητο, μικρό, θέλει να πάει στο Ιράν, ο κόσμος αντέδρασε άμεσα. Αντέδρασε, θα πω, αντιιμπεριαλιστικά και λαϊκά.
Ένα από τα συνθήματα που ακούγονται τα τελευταία 40 χρόνια στα ελληνικά γήπεδα είναι το «Τούμπα-Ιράν-Καμπότζη-Βιετνάμ». Αυτά τα παιδιά που είναι εκεί στο γήπεδο, και ίσως τα βλέπουμε και λίγο στραβά, είναι πιθανότατα τα παιδιά που έδωσαν τα 4 ευρώ τους για να πάω εγώ στη Τεχεράνη. Αυτά τα παιδιά, όπως και ένα πολύ μεγάλο λαϊκό κομμάτι, στο οποίο δεν μπορούμε να μιλήσουμε και το οποίο αδυνατούμε να εκφράσουμε, συνεχίζουν να θυμούνται τι είναι το Ιράν. Αυτό σαν προσωπικός προβληματισμός, γιατί βλέπω να βράζει ο κόσμος από κάτω και να μην υπάρχει τίποτα από πάνω. Εσείς ξέρετε πώς θα λύσουμε το πρόβλημα, εγώ απλώς το έθεσα…
Η μορφή του Κασέμ Σουλεϊμανί
Σε αυτά που ειπώθηκαν εδώ ως τώρα για τον Κασέμ Σουλεϊμανί, να προσθέσω ότι υπάρχει και η διάσταση του λαϊκού ήρωα, την οποία εγώ έζησα εκεί πολύ έντονα. Μια διάσταση που μάλλον έχουμε ξεχάσει τι σημαίνει, αλλά υπάρχει γι’ αυτούς τους ανθρώπους που ζουν τον ένα πόλεμο μετά τον άλλο, που ζουν με τις κυρώσεις, που προσπαθούν να στηθούν στα πόδια τους. Ήταν ένας απλός στρατιωτικός, ο οποίος ξεκίνησε σαν οικοδόμος στα 13 του για να ξεχρεώσει τα χωράφια του πατέρα του επειδή αλλιώς θα τα έχαναν, μετά έγινε υπάλληλος στο νερό, το 1979 μπήκε στους Φρουρούς της Επανάστασης και σε 18 μήνες άρχισε να αντιμετωπίζεται ως στρατηγικό μυαλό… για να φτάσει να είναι ο Τσε Γκεβάρα της Μέσης Ανατολής όπως έγραφαν στον Λίβανο.
Ήταν δηλαδή ένας άνθρωπος δηλαδή που πήρε πάνω του όλη την Αντίσταση και για τον οποίο ο Πούτιν έχει πει «αν είναι να μιλήσουμε για τη Συρία, εγώ θέλω να μιλάω απευθείας με τον Σουλεϊμανί»: αυτός ο άνθρωπος ήταν φυσικό να θεωρείται ήρωας από το λαό του, που βιώνει αυτές τις κυρώσεις. Επιπλέον είχε αρνηθεί την προεδρία το 2001, λέγοντας «εγώ είμαι στρατιώτης», είχε ζητήσει να γραφτεί στον τάφο του απλά «Στρατιώτης Κασέμ Σουλεϊμανί», και επέμενε να έχει χαμηλό προφίλ. Για όλα αυτά ο λαός του τον αγαπάει υπερβολικά, και είχε καταφέρει να εκπροσωπεί, ας το πούμε έτσι, τον ιρανικό πατριωτισμό. Αυτό είδα πηγαίνοντας εκεί: είδα τα κλάματα των ανθρώπων, πέρασαν από μπροστά μου 3 εκατομμύρια άνθρωποι την ημέρα που ήταν η κηδεία στην Τεχεράνη.
Αυτοί όλοι οι άνθρωποι κρατούσαν στα χέρια τους φωτογραφίες του, κάποιες κυρίες τις είχαν πιασμένες στο τσαντόρ με κλιπάκια, ένας ανάπηρος του πολέμου Ιράκ- Ιράν σε καροτσάκι την είχε κολλημένη στην μπουκάλα με το οξυγόνο. Και για μένα ίσως η πιο συγκλονιστική στιγμή ήταν ότι στο τέλος, όταν διαλύθηκε μετά από 4 ώρες αυτή η απίστευτη συγκέντρωση, κι έψαχνα να βρω μία φωτογραφία του κάτω για να τη φέρω στο γραφείο, αλλά δεν είχε πεταχτεί ούτε μία. Ούτε ένα χέρι δεν χαλάρωσε! Αυτό δείχνει τι ήταν ο Κασέμ Σουλεϊμανί για το λαό του Ιράν…
Η επίθεση των ΗΠΑ ένωσε τον ιρανικό λαό
Έχω φίλους στο Ιράν, έχω ξαναπάει, και μάλιστα πρόσφατα πριν 10 μήνες, όταν ήταν ζωντανός και μια χαρά ο στρατηγός, και στα ψιλικατζίδικα οι απλοί άνθρωποι είχαν τη φωτογραφία του δίπλα στα παιδιά τους. Αυτή ήταν η σχέση. Λοιπόν αυτός ο λαός ήταν που θρηνούσε, και ανάμεσα στους ανθρώπους που γνώρισα τότε είναι άνθρωποι που εγώ θα τους πω εσωτερική αντιπολίτευση – δηλαδή όχι αντιφρονούντες με την έννοια ότι θέλουν να πέσει το καθεστώς, αλλά με την έννοια ότι θέλουν να βελτιωθούν τα πράγματα εσωτερικά, ελαφρώς δυτικίζοντες. Λοιπόν αυτοί οι άνθρωποι μου είπαν ότι «οι Αμερικάνοι μας ένωσαν όλους σαν μια γροθιά, και ίσως να έκαναν και κακό σ’ εμάς, γιατί αυτή τη στιγμή όλοι κλαίμε τον ίδιο πατριώτη».
Αυτή είναι η εικόνα στις λαϊκές δυνάμεις και με τους όποιους ανθρώπους μπορούσα να μιλήσω για να έχω και μία πιο απτή, ας πούμε, εικόνα για τους αντιφρονούντες (αυτή η λέξη είναι υπερβολική), για το τι λένε, πού βρίσκονται. Για την πρώτη μέρα, επειδή έφυγα ξαφνικά και δεν βρήκα έγκαιρα δωμάτιο, η ιρανική πρεσβεία είχε την ευγένεια να μου κλείσει ένα ξενοδοχείο: είναι η μόνη φορά που έμεινα σε πεντάστερο. Εκεί λοιπόν υπήρχε μία ευγενέστατη κοπέλα που, όταν της είπα ότι θέλω να πάω στη κηδεία, μου βρήκε ταξί και με βοήθησε να αλλάξω συνάλλαγμα – ήταν δύσκολο διότι υπήρχε τριήμερο πένθος. Με περίμενε όταν γύρισα, απόγευμα πια, και με ρώτησε πώς μου φάνηκε. Της είπα ειλικρινώς αυτά που λέω και σ’ εσάς. Και μου λέει, με τα άπταιστα αγγλικά μιας κοπέλας που δουλεύει σε πεντάστερο ξενοδοχείο, το ξενοδοχείο-βιτρίνα του Ιράν ουσιαστικά: «Down with America this time!».
Την επόμενη μέρα, όταν έφευγα από το ξενοδοχείο για να πάω στο δικό μας, μάλλον είχαν μιλήσει μεταξύ τους οι άνθρωποι που δούλευαν εκεί, γιατί με περίμεναν όλοι να με χαιρετήσουν. Είναι διαφορετικό να φεύγει ένας τουρίστας, και είναι διαφορετικό το «ήρθες και τίμησες τον άνθρωπό μας και καταλαβαίνεις πώς νιώθουμε αυτή τη στιγμή». Περίμεναν λοιπόν όλοι στη σειρά και με χαιρετούσαν, και για να είμαι ειλικρινής αισθάνθηκα ότι δεν είχα ανταποδώσει τίποτα εκείνη τη στιγμή, μπροστά σε όλη αυτή τη μοναξιά που νιώθουν. Επειδή οι κυρώσεις σημαίνουν και αυτό, μοναξιά: να μην έρχεται κανείς να σε δει και να σου πει ότι καταλαβαίνει τι περνάς. Είναι μοναξιά για έναν λαό που συνεχίζει να δίνει έναν τεράστιο αντιιμπεριαλιστικό αγώνα εσύ να ασχολείσαι με τη μαντήλα του. Είναι μοναξιά γι’ αυτούς τους ανθρώπους να μην βλέπουν ξένους, ενώ είναι ένας λαός του Δρόμου του Μεταξιού, που εδώ και χιλιετίες έχει μάθει να φιλοξενεί, να ανοίγεται.
Είναι μοναξιά για έναν λαό που συνεχίζει να δίνει έναν τεράστιο αντιιμπεριαλιστικό αγώνα εσύ να ασχολείσαι με τη μαντήλα του. Είναι μοναξιά γι’ αυτούς τους ανθρώπους να μην βλέπουν ξένους, ενώ είναι ένας λαός του Δρόμου του Μεταξιού, που εδώ και χιλιετίες έχει μάθει να φιλοξενεί, να ανοίγεται…
Αυτοί οι άνθρωποι έχουν ανάγκη τη στήριξή μας
Πριν δέκα μήνες που είχα πάει ως τουρίστρια, πέρναγαν τα μηχανάκια δίπλα μου, γιατί ανεβαίνουν στα πεζοδρόμια, και σταματούσαν οι άνθρωποι για να μου πουν «Welcome to Iran». Δεν ξέρω αν γνώριζαν άλλα αγγλικά, αλλά είχαν την ανάγκη αυτή, να καλωσορίσουν, και την περηφάνια να σε φιλοξενήσουν και να ανοίξουν το σπίτι τους και την αγκαλιά τους για τον ξένο που έρχεται. Είναι ένας λαός που χρειάζεται να τον στηρίξουμε πολλαπλά, και που ο λαός μας δείχνει ότι ναι, θέλει να τον στηρίξουμε πολλαπλά. Αυτή είναι η δική μου εμπειρία από εκεί, η εμπειρία ενός ολόκληρου λαού που είναι απίστευτα χτυπημένος από τις κυρώσεις.
Την ημέρα της κηδείας οι αγγλόφωνοι Teheran Times είχαν ένα ολοσέλιδο άρθρο για το πώς ο Κασέμ Σουλεϊμανί είχε καταφέρει να φέρνει φάρμακα στο Ιράν, διότι το Ιράν δεν έχει φάρμακα αυτή τη στιγμή. Τα δήθεν επιτρεπόμενα φάρμακα δεν είναι όλα, υπάρχουν ουσίες που δεν επιτρέπονται επειδή οι Αμερικάνοι και όλοι οι άλλοι αποφασίζουν ότι μπορεί να χρησιμοποιηθούν και σε κάτι άλλο, και αυτομάτως αυτός ο λαός στερείται φάρμακα. Λοιπόν είχε ανοίξει διαδρόμους ώστε παράνομα να μπαίνουν φάρμακα στη χώρα. Αυτά τα φάρμακα δεν πήγαιναν ανάλογα με το πού στέκεσαι στο καθεστώς. Έτσι ενώνονται, πιστεύω, μέσα από τέτοιες προσωπικότητες, οι λαοί.
Μάθαμε πληροφορίες που δεν τις είχαμε, πληροφορίες που αφορούσαν την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και το πώς λειτούργησε αυτός ο Σουλεϊμανί ως προς αυτήν. Δεν νομίζω ότι έχει περιγράψει κανείς καλύτερα το πόσο σημαντικός άνθρωπος είναι από τους Αμερικάνους στρατηγούς, που γράφουν τον τελευταίο καιρό το πόσο σπουδαίος στρατηγός ήταν και πόσο συντέλεσε στη νίκη κατά του Ισλαμικού Κράτους. Προσωπικά, διαβάζοντας όσα γράφουν αυτοί οι Αμερικάνοι στρατηγοί, νομίζω ότι έχουν μια μνήμη ανάλογη με αυτή των Αχαιών προς τον Έκτορα – όσο μπορούν οι στρατιωτικοί να σέβονται ο ένας τον άλλο πια, σε ένα κόσμο που φαίνεται ότι κανείς δεν σέβεται τον άλλο.
Εκεί η λέξη Γιουνάν σημαίνει κάτι – για πόσο ακόμα;
Τώρα για το θέμα του πώς μας βλέπουν εμάς τους Έλληνες: μας αγαπούν πολύ, αλλά άνθρωποι που μας ξέρουν και έχουν έρθει παλαιότερα εδώ, μου είπαν, διότι είχα την τύχη να μιλήσω και με κάποιους τέτοιους, ότι «εσείς έχετε αλλάξει, έχετε γίνει Ευρώπη τώρα». Θέλω να πω ότι δεν έχουμε γίνει, ελπίζω, ότι δεν έχουμε καταστραφεί ως πυρήνας, ότι παραμένουμε αυτός ο τόπος ο μοναδικός που είναι και τα δύο, και Ευρώπη και Ανατολή. Αλλά εμένα η καρδιά μου εκεί, όταν βρίσκομαι στη Μέση Ανατολή, στη δυτική Ασία, είναι στο σπίτι της, με έναν τρόπο που δεν είναι σε κανένα άλλο μέρος. Και αυτή τη σχέση την έχουν κι εκείνοι, τη σχέση τη νιώθεις κάθε μέρα, στο δρόμο.
Η λέξη Γιουνάν [Έλληνας] ακόμα σημαίνει κάτι… Πολύ σύντομα δεν θα σημαίνει όμως, με αυτές τις πολιτικές που ασκούν οι κυβερνήσεις μας, και είναι κάτι που πρέπει να το υπερασπιστούμε, και στο οποίο έχουμε τον κόσμο μας μαζί. Δεν ξέρω πώς θα καταφέρουμε να τον ενώσουμε, πώς θα καταφέρουμε να ενωθούμε, ποιες γέφυρες μπορούν να χτιστούν κι αν μπορούν ακόμα να χτιστούν από τον δικό μας λαό, που επίσης είναι πολύ πληγωμένος. Αλλά θέλω να σας πω και κάτι άλλο, που κι αυτό το ξεχνάμε: το τελευταίο δίμηνο έχω πάει στον Λίβανο για τις διαδηλώσεις, στη Συρία, στο Ιράν και στην Καταλονία για το κίνημα της ανεξαρτησίας. Οι αναφορές στις ελληνικές πλατείες του 2011 είναι διαρκείς. Εμείς νομίζουμε ότι χάσαμε, ενώ πιθανώς να ήταν Θερμοπύλες!
Αυτοί οι άνθρωποι έχουν προσλάβει αυτό που συνέβη εδώ, στην Ελλάδα, ως έναν λόγο για να αγωνιστούν. Και το ακούς παντού: δεν υπήρξε ούτε ένας άνθρωπος από τις χώρες τις οποίες σας ανέφερα που να μην μου έχει πει πόσο σημαντικό ήταν αυτό που κάναμε εμείς. Δεν το ήξερα. Το άκουσα, το έμαθα, και χάρηκα που ήμουν εκεί. Αλλά μέχρι πρόσφατα δεν ήξερα πώς είχε προσληφθεί από άλλους λαούς! Έτσι, ίσως, πάνε πολλές φορές τα κινήματα. Και εδώ ακριβώς είναι που το Ιράν βάζει μια πρόκληση και για εμάς σαν Αριστερά ως σύνολο: πού στεκόμαστε ως Αριστερά, και πώς μπορούμε να γίνουμε ένα πετραδάκι σε αυτόν τον αληθινό άξονα της Αντίστασης!
* Η Λαμπρινή Θωμά είναι δημοσιογράφος (The Press Project), που επέστρεψε από αποστολή στην Τεχεράνη τις παραμονές της εκδήλωσης του Δρόμου. Οι μεσότιτλοι στην ομιλία της είναι της Σύνταξης.
