Τα προσχήματα, οι επιδιώξεις και η… κλασική ελληνική εξωτερική πολιτική
Του Σπύρου Παναγιώτου
Τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής με μεγάλες δόσεις μνημονιακών καταναγκασμών και λιτότητας αποτέλεσαν τη συνταγή του ευρωιερατείου για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που συνεχίζεται σε ολόκληρο τον κόσμο με διάφορα και ανά τακτικά διαστήματα επεισόδια (βλ. το πιο πρόσφατο η χρηματιστηριακή κρίση στην Κίνα). Οι χώρες του γεωγραφικού και οικονομικού Νότου μετατράπηκαν σε τεράστια εργαστήρια όχι μόνο οικονομικής και κοινωνικής μοντελοποίησης αλλά και απόλυτης, απροκάλυπτης επέμβασης και ελέγχου σε ό,τι συνιστούσε μέχρι τώρα τη δημοκρατική πολιτική λειτουργία. Καταργήθηκε η Βουλή και το Σύνταγμα σε διάφορες χώρες, ερμηνεύτηκαν κατά τις επιλογές του ιερατείου εκλογικά αποτελέσματα και δημοψηφίσματα, επιβλήθηκαν τελεσίγραφα πειθάρχησης στα ευρωατλαντικά στάνταρ σε κόμματα που αναδείχθηκαν από εκλογές, για να μπορέσουν να σχηματίσουν κυβερνήσεις.
Στην πραγματικότητα, η οικονομική κρίση έφερε στο προσκήνιο σχέδια για μια Ευρώπη πολλαπλών ταχυτήτων που θα περιστρέφεται γύρω από τις επιλογές- συμφέροντα ενός σκληρού πυρήνα υπό γερμανική ηγεμονία και σε συμφωνία με τις βασικές οικονομικές και γεωστρατηγικές επιδιώξεις των ΗΠΑ. Το σχέδιο αυτό είναι σε πλήρη εξέλιξη, μέσα από τις αντιφάσεις και τις συγκρούσεις συμφερόντων που γεννά και η κατάληξή του θα κρίνει πολλά για την τελική μορφή που θα πάρει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Δίπλα σε αυτό, καθοριστικό ρόλο επιταχυντή των εξελίξεων παίζει η διαχείριση των ανθρώπινων ροών που προκαλούν οι πόλεμοι αλλά και τα δημοσιονομικά προγράμματα της Δύσης σε Μ. Ανατολή, Ασία και Αφρική.
Στα σκουπίδια η Σένγκεν
Η ελεύθερη μετακίνηση των πολιτών μεταξύ των χωρών-μελών της Ε.Ε. θεωρήθηκε ένας από του θεμελιώδης λίθους της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η σημερινή εικόνα, με αφορμή της προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές, είναι εντυπωσιακά διαφορετική. Αυστηρούς συνοριακούς ελέγχους, μετά από 50 χρόνια ελεύθερης διακίνησης, επέβαλε η Σουηδία στη γέφυρα που την ενώνει με τη Δανία, επικαλούμενη λόγους δημόσιας ασφάλειας. Με τη σειρά της η Δανία άρχισε να εφαρμόζει ελέγχους στα σύνορα με τη Γερμανία υπό το φόβο εγκλωβισμού προσφύγων και μεταναστών στα εδάφη της. Είχε προηγηθεί το κλείσιμο των συνόρων και η επιβολή αυστηρών έλεγχων στα σύνορα Γερμανίας – Αυστρίας, ενώ αντίστοιχη είναι η κατάσταση στα σύνορα της Γαλλίας μετά την επίθεση στο Παρίσι. Η Πολωνία και η Ουγγαρία έχουν από καιρό ορθώσει φράχτες στα σύνορά τους, κρατώντας την πιο ακραία στάση απέναντι σε πρόσφυγες και μετανάστες ολοκληρώνοντας έτσι την εικόνα μια σιδερόφρακτης Ευρώπης σε ολόκληρο το μήκος της διαδρομής των Δυτικών Βαλκανίων που ακολουθούν οι πρόσφυγες.
Μαζί με τη Συνθήκη Σένγκεν στα σκουπίδια έχουν πάει και όλες οι δεσμεύσεις για τη νόμιμη εγκατάσταση 160.000 προσφύγων στις χώρες-μέλη της Ε.Ε. Οι περισσότερες από τις αιτήσεις που έχουν γίνει έχουν απορριφθεί και μόλις μερικές δεκάδες πρόσφυγες έχουν μετεγκατασταθεί μέχρι τώρα. Αντίθετα, το βάρος της ευρωπαϊκής πολιτικής στρέφεται στον όλο και πιο αυστηρό έλεγχο και την ενίσχυση αποτρεπτικών μηχανισμών ώστε να ανακοπούν οι ροές προς την Κ. Ευρώπη. Το σχέδιο αυτό προβλέπει σκανδαλώδεις παροχές και αναβάθμιση του ρόλου της Τουρκίας ως θεματοφύλακα των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης, παρά το γεγονός ότι η Τουρκία όχι μόνο δεν έχει κάνει τίποτα για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών, αλλά συνεχίζει να «εξάγει» ανθρώπινες ψυχές, εκβιάζοντας για ακόμα μεγαλύτερες παροχές και στρατηγικά ωφελήματα στην ελληνοτουρκική μεθόριο.
Ρευστοποίηση των συνόρων
Έχει και άλλες φορές επισημανθεί από τις στήλες του Δρόμου ότι οι προσφυγικές ροές δεν είναι απλώς ένα δύσκολο πρόβλημα διαχείρισης, αλλά εργαλείο επιβολής γεωστρατηγικών αλλαγών στον ήδη ανατιναγμένο, λόγω πολέμων, χώρο της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων. Στο στόχαστρο τέτοιων γεωστρατηγικών αναστατώσεων έχει μπει και η Ελλάδα. Ήδη με πρόσχημα την «αδυναμία φύλαξης των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε.», η Κομισιόν έχει αποφασίσει (και η ελληνική κυβέρνηση έχει αποδεχθεί) την ενίσχυση ειδικών δυνάμεων συνοριοφυλάκων και ακτοφυλάκων που δραστηριοποιούνται στα σύνορα της Ελλάδας και θα έχουν τη δυνατότητα να δρουν ακόμα και χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της χώρας. Στην πραγματικότητα σχεδιάζεται η φύλαξη των συνόρων μιας χώρας-μέλους της Ε.Ε. να πάψει να είναι υπόθεση εθνικής της κυριαρχίας, αλλά να ανατίθεται σε μια ευρωπαϊκή στρατιωτική δύναμη που θα ελέγχεται αποκλειστικά από το διευθυντήριο.
Το σχέδιο αυτό έχει ήδη δρομολογηθεί και συνεχείς εμπρηστικές δηλώσεις Ευρωπαίων ιθυνόντων προετοιμάζουν για ακόμα πιο οδυνηρές συνέπειες. Να θυμίσουμε ότι λίγο πριν από την αλλαγή του χρόνου ο Γερμανός Μ. Βέμπερ, αρχηγός του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, έκανε λόγο για αποβολή της Ελλάδας από τη Συνθήκη Σένγκεν, καθώς διαπίστωνε ότι «η Ελλάδα δεν προστατεύει τα σύνορα της σύμφωνα με τα όσα ορίζει η Συνθήκη Σένγκεν και κατά συνέπεια παραβιάζει το Ευρωπαϊκό Δίκαιο». Πιο δεικτικές οι δηλώσεις του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας, Β. Ορμπάν, που δήλωσε ότι «…η επόμενη γραμμή άμυνας που θα πρέπει να δημιουργήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι απαραίτητο να βρίσκεται στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας, επειδή μια συμφωνία με την Τουρκία δεν θα είναι αρκετή για να εμποδίσει εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες να έρχονται στην Ευρώπη». Τόνισε ακόμα ότι «η Βουλγαρία θα πρέπει να γίνει μέλος της ζώνης Σένγκεν, ενώ στην ΠΓΔΜ πρέπει να δοθεί οικονομική υποστήριξη προκειμένου να ενισχύσει την άμυνά της», αποκαλύπτοντας τις πιο μύχιες σκέψεις ευρωπαϊκών κέντρων για λογαριασμό των οποίων κάνει το… λαγό.
Και το μεγάλο πρόβλημα, βέβαια, δεν είναι αν η χώρα εκβιάζεται με αποπομπή από τη Συνθήκη Σένγκεν. Το πρόβλημα είναι πως παραμένει χωρίς σχέδιο και στρατηγική ενώ, αντιθέτως, η πολιτική της Άγκυρας αξιοποιεί προς όφελός της και στο έπακρο την κρίση. Ήδη μεγάλες αεροναυτικές ασκήσεις γίνονται στη θαλάσσια περιοχή Ρόδου-Καστελόριζου όπου παραβιάζονται κατάφωρα τα ελληνικά σύνορα και αμφισβητείται το FIR Αθηνών, ενώ η Τουρκία διεκδικεί (με τις πλάτες του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ) μεγάλα τμήματα του Αιγαίου για αντίστοιχες ασκήσεις μέχρι το τέλος του νέου χρόνου. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Άγκυρα επιχειρεί να δεσμεύσει περιοχές βόρεια της Λήμνου μέχρι τη Θάσο και τον Άθω, στο Κεντρικό Αιγαίο από το Άι Στράτη μέχρι την Κύμη, εγκλωβίζοντας έτσι τη Σκύρο και νότια ένα τεράστιο τμήμα μεταξύ Πάτμου, Αμοργού, Δονούσας, εφαρμόζοντας μ’ αυτό τον τρόπο στη πράξη τη ρευστοποίηση των θαλάσσιων συνόρων στο Αιγαίο.
Η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί αμήχανη, συνεχίζοντας την ίδια πολιτική που εφάρμοζαν και οι προκάτοχοί της εδώ και δεκαετίες: γονυκλισία στους ισχυρούς και προσευχές να μην «σκάσουν» τα χειρότερα στα χέρια της.
