Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Ηφαίστεια που σιγοβράζουν και απέραντες πεδιάδες στερεοποιημένης λάβας απλώνονται στις νέες εικόνες της Ιούς που μετέδωσε η αποστολή Juno της NASA, η οποία πλησίασε το ηφαιστειακό φεγγάρι του Δία πιο κοντά από οποιοδήποτε άλλο σκάφος τα τελευταία 20 χρόνια.
Η NASA ανάρτησε στο X τις πρώτες εικόνες από το κοντινό πέρασμα της 30ής Δεκεμβρίου, στη διάρκεια της 57ης περιφοράς του σκάφους γύρω από τον Δία.
Το Juno πέρασε σε απόσταση 1.500 χιλιομέτρων από την επιφάνεια του δορυφόρου, ο οποίος έχει περίπου το ίδιο μέγεθος με τη Σελήνη.
Μόνο ένα άλλο σκάφος έχει πλησιάσει περισσότερο την Ιώ – το Galileo της NASA, το οποίο έφτασε το 2001 σε απόσταση 181 χιλιομέτρων πάνω από τον νότιο πόλο.
Με τα ηφαίστεια που έχουν καταμετρηθεί στην επιφάνειά της να υπερβαίνουν τα 400, η Ιώ είναι μακράν το πιο ηφαιστειακά ενεργό σώμα του Ηλιακού Συστήματος.
Αυτό οφείλεται στη βαρυτική έλξη του γιγάντιου Δία αλλά και των άλλων φεγγαριών του. Οι δυνάμεις αυτές περιοδικά τεντώνουν και συμπιέζουν την Ιώ, μια παραμόρφωση που δημιουργεί τριβές και τελικά απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες θερμότητας. Σε αντίθεση με άλλα φεγγάρια του Δία, τα οποία καλύπτονται από πάγο και περιέχουν μεγάλες ποσότητες νερού, η Ιώ είναι πρακτικά στεγνή, και καλυμμένη με κίτρινο θειάφι ηφαιστειακής προέλευσης.
Ανά διαστήματα, γιγάντιοι πίδακες λάβας φτάνουν σε ύψος εκατοντάδων χιλιάδων χιλιομέτρων και εκτοξεύουν σωματίδια στο Διάστημα. Το Juno εκτοξεύτηκε το 2011 και έφτασε στο σύστημα του Δία το 2016 έπειτα από ταξίδι 2,8 δισ. χιλιομέτρων.
Θα ξαναπεράσει σε απόσταση 1.500 χιλιομέτρων από την Ιώ στις 2 Φεβρουαρίου, δεν θα την προσεγγίσει όμως περισσότερο πριν η αποστολή του λήξει το 2025, οπότε το σκάφος θα αυτοκαταστραφεί με βουτιά αυτοκτονίας στην ατμόσφαιρα του Δία.
Επιμέλεια: Βαγγέλης Πρατικάκης
Τα αρχαία «θηρία του τρόμου»
Σε μία εντυπωσιακή ανακάλυψη προχώρησαν οι επιστήμονες, καθώς εντόπισαν τα απολιθώματα γιγάντιων σκουληκιών, τα οποία φέρεται να ήταν τα «θηρία του τρόμου» της αρχαιότητας.
Τα νεοανακαλυφθέντα ζώα εντοπίστηκαν στη Βόρεια Γροιλανδία και οι επιστήμονες τα ονόμασαν «Timorebestia» που μεταφράζεται στα λατινικά ως «θηρίο του τρόμου». Τα νέα απολιθώματα δείχνουν ότι τα σκουλήκια είχαν πτερύγια στα πλάγια του σώματός τους, κεφάλι με μακριά κεραία και τεράστιες δομές σαγονιών στο εσωτερικό του στόματός τους. Μπορούσαν να φτάσουν σε μήκος σχεδόν τα 30 εκατοστά.
«Τα Timorebestia ήταν γίγαντες της εποχής τους και θα πρέπει να βρίσκονταν κοντά στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας», δήλωσε ο Τζέικομπ Βίντερ, καθηγητής μακροεξέλιξης στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ της Αγγλίας. «Αυτό τα καθιστά ισοδύναμα σε σημασία με ορισμένα από τα κορυφαία σαρκοφάγα στους σύγχρονους ωκεανούς, όπως οι καρχαρίες και οι φώκιες κατά την Κάμβρια περίοδο», προσέθεσε σύμφωνα με το Newsweek.
Τα απολιθώματα βρέθηκαν στο Sirius Passet, ένα ιζηματογενές πέτρωμα που χρονολογείται πριν από μισό δισεκατομμύριο χρόνια και βρίσκεται στη Γη Πίρι, στη Βόρεια Γροιλανδία. Η περιοχή ανακαλύφθηκε τυχαία το 1984 και προσφέρει μια συναρπαστική ευκαιρία στους επιστήμονες να μάθουν περισσότερα για τα αρχαία οικοσυστήματα και για το πώς αυτοί οι αρχαίοι πρόγονοι εξελίχθηκαν στα ζωντανά ζώα που βλέπουμε σήμερα.
«Κατά τη διάρκεια μιας σειράς αποστολών στο πολύ απομακρυσμένο Sirius Passet στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της Βόρειας Γροιλανδίας, πάνω από 82,5 μοίρες βόρεια, συλλέξαμε μια μεγάλη ποικιλία συναρπαστικών νέων οργανισμών», δήλωσε σε ανακοίνωσή του ο Τάε Γουν Παρκ, του Ινστιτούτου Πολικών Ερευνών της Κορέας, ο οποίος συμμετείχε επίσης στην έρευνα.
«Χάρη στο γεγονός ότι έχουν διατηρηθεί με αξιοσημείωτο και εξαιρετικό τρόπο στο Sirius Passet μπορούμε επίσης να αποκαλύψουμε συναρπαστικές ανατομικές λεπτομέρειες, όπως το πεπτικό τους σύστημα, την ανατομία των μυών και το νευρικό τους σύστημα», ανέφερε ακόμα ο Τάε Γουν.
Τα πρώιμα αρθρόποδα ήταν γνωστό ότι ήταν οι κυρίαρχοι θηρευτές κατά την Κάμβρια περίοδο, συμπεριλαμβανομένων κάποιων «παράξενων γαρίδων από τον Καναδά» που ονομάζονται anomalocaridids.
Τα Timorebestia είναι επίσης ένας μακρινός αλλά στενός συγγενής των ζωντανών σκουληκιών με βέλη που ονομάζονται chaetognaths. Μάλιστα παρόλο που οι σύγχρονοι συγγενείς αυτών των γιγάντιων σκουληκιών υπάρχουν κοντά στον πυθμένα της τροφικής αλυσίδας, τρέφονται με ζωοπλαγκτόν και μικρά ψάρια, αυτά τα «θηρία του τρόμου» έπαιζαν σημαντικά πιο κυρίαρχο ρόλο στο οικοσύστημα που τους περιέβαλλε. Δείχνουν τα υπολείμματα μεγαλύτερων, κολυμβητικών αρθροπόδων –μια ομάδα ζώων που περιλαμβάνει τα σύγχρονα έντομα και τις γαρίδες– στο πεπτικό τους σύστημα.
«Η έρευνά μας δείχνει ότι αυτά τα αρχαία ωκεάνια οικοσυστήματα ήταν αρκετά πολύπλοκα με μια τροφική αλυσίδα που επέτρεπε πολλές βαθμίδες θηρευτών», δήλωσε ακόμα ο Βίντερ.
Η ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances και παρέχει μια συναρπαστική εικόνα της δυναμικής των οικοσυστημάτων της πρώιμης Κάμβριας περιόδου, πριν από 500 εκατομμύρια χρόνια.
Καύσιμα από ουίσκι!
Μια ομάδα από το Πανεπιστήμιο Heriot-Watt ανέπτυξε υλικά που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα απόβλητα των αποστακτηρίων για την παραγωγή υδρογόνου, το οποίο, σε αντίθεση με τα ορυκτά καύσιμα, δεν παράγει άνθρακα κατά την καύση του.
Μέλημα των επιστημόνων είναι να βρουν έναν αποδοτικό τρόπο αντικατάστασης του (γλυκού) νερού στη δημιουργία υδρογόνου με υγρά απόβλητα που παράγονται στα αποστακτήρια του ουίσκι. Πρόκειται για ένα φιλόδοξο σχέδιο καθώς εκτιμάται ότι παράγονται ετησίως περίπου ένα δισ. λίτρα υγρών αποβλήτων στα αποστακτήρια ουίσκι που αποτελεί πρόκληση για την αξιοποίησή του.
Η ομάδα του Heriot-Watt ελπίζει ότι το υλικό που ανέπτυξε θα χρησιμοποιήσει μέρος τού περίπου ενός δισεκατομμυρίου λίτρων υγρών αποβλήτων για τη δημιουργία υδρογόνου.
«Χρειάζονται εννέα χιλιόγραμμα νερού για την παραγωγή ενός κιλού υδρογόνου. Εν τω μεταξύ, κάθε ένα λίτρο παραγωγής βύνης ουίσκι δημιουργεί περίπου 10 λίτρα υπολείμματος» σημειώνει ο Δρ Sudhagar Pitchaimuthu, επιστήμονας υλικών στη Σχολή Μηχανικών και Φυσικών Επιστημών του πανεπιστημίου.
Ο Δρ Pitchaimuthu και η ομάδα του ανέπτυξαν ένα υλικό σε νανοκλίμακα –ένα σωματίδιο με διάμετρο 1/10.000 της ανθρώπινης τρίχας– που επιτρέπει στα απόβλητα των αποστακτηρίων να αντικαταστήσουν το γλυκό νερό στη διαδικασία παραγωγής υδρογόνου.
Συντρίμμια πυραύλου έπεσαν σε κατοικημένη περιοχή της Κίνας
Ένα βίντεο δείχνει ένα τεράστιο κομμάτι να πέφτει σε μια δασική περιοχή της επαρχίας Γκουανγκσί και να εκρήγνυται. Ένα άλλο κλιπ δείχνει τεράστια κομμάτια συντριμμιών κυριολεκτικά μέτρα μακριά από ένα σπίτι καθώς οι άναυδοι περαστικοί συγκεντρώνονται έκπληκτοι. Δεν είναι σαφές εάν κάποιος έχει τραυματιστεί, αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που η Κίνα εκφράζει ανησυχίες για τα διαστημικά της συντρίμμια.
Η Κίνα εκτόξευσε δύο δορυφόρους σε έναν πύραυλο Long March 3B από το Κέντρο Εκτόξευσης Δορυφόρου Xichang την Boxing Day, σύμφωνα με το SpaceNews.com.
Οι δορυφόροι αποτελούν μέρος του Beidou, του δορυφορικού συστήματος ραδιοπλοήγησης που λειτουργεί από την Εθνική Διαστημική Διοίκηση της Κίνας, την κυβερνητική διαστημική υπηρεσία.
Και οι δύο δορυφόροι παραδόθηκαν με επιτυχία σε τροχιά, αλλά όχι χωρίς να ρίξουν κομμάτια του ενισχυτή του πυραύλου πάνω από την περιοχή Guangxi της Κίνας. Όταν τα συντρίμμια έπεσαν σε ένα χωριό στο Baise, Guangxi, οι χωρικοί συγκεντρώθηκαν κοντά στην τοποθεσία πιστεύοντας ότι ήταν UFO, σύμφωνα με το AsiaWire. Οι κρατικές αρχές ξεκίνησαν γρήγορα έρευνα μετά την αναφορά του συμβάντος και επιβεβαίωσαν ότι το άγνωστο αντικείμενο ήταν στην πραγματικότητα απόβλητο από πύραυλο, πρόσθεσε.
Άλλοι διαστημικοί οργανισμοί όπως η NASA φροντίζουν να διασφαλίσουν ότι τυχόν υπολείμματα πυραύλων αποσυντίθενται σε μικρότερα κομμάτια κατά την επανείσοδο στην ατμόσφαιρα της Γης – αν και δεν είναι πάντα επιτυχημένο.
Ακόμη και το SpaceX του Έλον Μασκ σχεδιάζει τμήματα των πυραύλων του για να κατέβουν ήρεμα πίσω στη Γη για να επαναχρησιμοποιηθούν.
Όταν τον Μάιο του 2022 ένας πύραυλος σκόρπισε συντρίμμια πάνω από τον Ινδικό Ωκεανό, ο διαχειριστής της NASA Μπιλ Νέλσον επέκρινε την Κίνα για «αποτυχία εκπλήρωσης των διεθνών προτύπων».
