Προσέγγιση ενός αχαρτογράφητου πεδίου μέσα από τις σελίδες του περιοδικού Αρχειοτάξιο
Στο σύγχρονο δημόσιο λόγο, συχνά η περίοδος της Μεταπολίτευσης θεωρείται υπεύθυνη για τα δεινά που επισώρευσε η κρίση, πολιτική και οικονομική, στον ελληνικό λαό. Οι απόψεις αυτές, όταν δεν φλερτάρουν επικίνδυνα με το μετεμφυλιακό καθεστώς (1949-1967) ή ακόμη και με την ίδια την επτάχρονη δικτατορία, ανάγοντας τις στρεβλώσεις του πολιτικού συστήματος στη μεταπολιτευτική περίοδο, δεν κάνουν άλλο παρά να συσκοτίζουν μια πολυσχιδή ιστορική φάση της σύγχρονης Ελλάδας, που αποτέλεσε ένα ξεκάθαρο σημείο τομής με όλον τον προηγούμενο 20ό αιώνα.
Πέρα από τα συχνά εμφανή πολιτικά κίνητρα, μια τέτοια στάση εδράζεται στο ότι η χρονική εγγύτητα της μεταπολιτευτικής περιόδου δεν έχει επιτρέψει ακόμη στην ιστορική έρευνα να θέσει τα βασικά ερωτήματα μέσα από τα οποία θα επιχειρήσει την προσέγγισή της. Στην πραγματικότητα, το αχαρτογράφητο αυτό πεδίο αρχίζει μόλις τώρα να προσεγγίζεται, υπό το φως των ερωτημάτων που θέτει στους κοινωνικούς επιστήμονες η κρίση των τελευταίων ετών.
Μια πρώτη απόπειρα να παρουσιαστούν τα «κομμάτια και αποσπάσματα» του μεταπολιτευτικού παζλ επιχειρείται στις σελίδες του καινούργιου τεύχους του περιοδικού Αρχειοτάξιο, της ετήσιας έκδοσης των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας που μόλις κυκλοφόρησε το 15ο τεύχος του, από τις Εκδόσεις Θεμέλιο.
Στην άμεση μεταπολιτευτική περίοδο (1974-1981) επικεντρώνονται οι συμβολές που φιλοξενούνται στο παρόν τεύχος. Εκκινώντας από πολιτική κατάσταση, το αφιέρωμα επικεντρώνεται στη μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία, αναδεικνύοντας συνέχειες και ρήξεις, προσεγγίζοντας πεδία όπως ο στρατός, το συνδικαλιστικό κίνημα, η ανασημασιοδότηση της συλλογικής μνήμης στις συγκρούσεις γύρω από τον εορτασμό των εθνικών επετείων ή στην πρώτη πορεία του Πολυτεχνείου.
Παράλληλα, εξετάζονται μετασχηματισμοί στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο, όπως η αστικοποίηση, η καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας, η συγκρότηση των ΜΑΤ και η αστυνόμευση. Και, βέβαια, τα κινήματα που αναδύθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου, το μαθητικό, το φεμινιστικό, το ομοφυλοφιλικό, αλλά και οι μορφές έκφρασης αυτού του πολιτικοκοινωνικού αναβρασμού: Τα αριστερά περιοδικά, το πολιτικό τραγούδι, η αφίσα, η γραφιστική και το ντιζάιν, ο κινηματογράφος.
Κομμάτια και αποσπάσματα όλα αυτά, όπως τιτλοφορείται το αφιέρωμα, που, αν δεν μπορούν να αποτυπώσουν έναν ολόκληρο κόσμο, αναδεικνύουν την ατμόσφαιρά του, μέσα από τις συμβολές των Ηλία Νικολακόπουλου, Τάσου Σακελλαρόπουλου, Δημήτρη Ψαρρά, Τάσου Κωστόπουλου, Θανάση Γάλλου, Ελένης Κούκη, Νίκου Σαραντάκου, Δημήτρη Δημητρόπουλου, Πόπης Πολέμη, Δημήτρη Αρβανίτη, Στάθη Παυλόπουλου, Κώστα Κατσάπη, Λιζιάννας Δελβερούδη, Κωστούλας Σκλαβενίτη, Δημήτρη Παπανικολάου, Γ. Φ. Κουκουλέ και Κωνσταντίνου Λιαρίκου.
Το αφιέρωμα πλαισιώνεται από τις συνήθεις στήλες του περιοδικού, όπου φιλοξενούνται άρθρα σχετικά με την πρώτη αφαίρεση ελληνικής ιθαγένειας στο εξωτερικό (Λάμπρος Μπαλτσιώτης), την ιστορία της λέξης «χούντα» (Λεωνίδας Καλλιβρετάκης) και την ονοματοθεσία των δρόμων στην Αθήνα στην επτάχρονη δικτατορία (Γιάννης Παπακονδύλης). Επίσης περιλαμβάνονται οι πολύτιμες καταθέσεις μνήμης του Μάνου Ιωαννίδη και της Φώφης Λαζάρου, καθώς και παρουσιάσεις για το αρχείο της Διεύθυνσης Σμυριδωρυχείων Νάξου (Στέφανος Βαμιεδάκης, Χρήστος Χρυσανθόπουλος) και τα πνευματικά δικαιώματα στα λογοτεχνικά αρχεία (Σοφία Μπόρα).
Στρατής Αρτεμισιώτης
Σχόλια
